Kobani: Türkiye ve ABD hangi noktalarda anlaşamıyor?

Türkiye, BeÅŸar Esad’ın devrilmesini içermeyen hiçbir stratejiye destek vermeyeceÄŸini belirtirken, ABD de güvenli bölge ve uçuÅŸa kapalı bölge ilan edilmesini talep eden Ankara’yı “geçiÅŸtirmeye” devam ediyor.

BaÅŸta ABD’li yetkililer olmak üzere son dönemde IŞİD koalisyonunda yer alan ülkelerle görüÅŸmeleri sıklaÅŸtıran Ankara’nın bugünkü önemli konukları arasında NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve ABD BaÅŸkanı Barack Obama’nın anti-IŞİD özel temsilcisi emekli General John Allen vardı.

Bu görüÅŸmeler, Demokratik Birlik Partisi’ne (PYD) baÄŸlı Kürt güçlerinin Türkiye-Suriye sınırı hattında bulunan Kobani’nin kontrolünü IŞİD’e kaptırmamak için büyük bir mücadele verdiÄŸi döneme rastlaması açısından da önemli oldu.

Tarafların Kobani’nin kurtarılması ve IŞİD tehdidiylebaÅŸedilmesi için öne sürdüÄŸü farklı tavırları, temelhatlarıyla ÅŸöyle:

Kobani

Türk yetkililer, Kobani’nin düÅŸmesinden memnun olmayacaklarını iletmelerine karşın, kentin kurtarılması ve bölgedeki Kürt halkının IŞİD tehdidinden korunması için tek başına askeri bir giriÅŸimde bulunmayacaklarını açıkladı. Hem Ankara’nın hem de Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) lideri Mesud Barzani’nin talepleri doÄŸrultusunda, Kobani civarındakı IŞİD hedeflerine dönük hava saldırılarını yoÄŸunlaÅŸtıran ABD ise, Türkiye’nin askeri olarak devreye girmemesinden rahatsız.

CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan baÅŸta olmak üzere Türk yetkililerin “Hava bombardımanıyla sonuç alınamaz” uyarılarında bulunmalarına karşın, Kobani’de yaÅŸanan sıkıntılı sürece el atmaması, sadece Washington’de deÄŸil, Berlin ve Londra’da rahatsızlık yaratıyor. Taraflar arasındaki bu yaklaşım farklılığı, üzerinde durulan en acil konular arasında gösteriliyor.

IŞİD mı, Esad mı?

Taraflar arasındaki en temel görüÅŸ ayrılığı ise, öncelik konusunda.

Türkiye, çok açık bir ÅŸekilde önceliÄŸin BeÅŸar Esad rejiminin yıkılması ve yerine kapsayıcı bir yönetimin kurulması olduÄŸunu söylüyor. Türk diplomatik kaynakların kullandığı tabirle “semptomlarıyla deÄŸil hastalığın kendisiyle” mücadele edilmeli. IŞİD’i Esad yönetiminin bir ürünü olarak gören Ankara, 2 Ekim’de geçirdiÄŸi tezkereyi de, ancak bu amaçla kullanacağı mesajını vermeye devam ediyor.

ABD ve koalisyonun diÄŸer üyeleri açısından ise öncelikli tehdit IŞİD. Her ne kadar “Esadsız Suriye” söylemini kullanmaya devam etseler de, koalisyon üyeleri mevcut planlamada önceliklerinin IŞİD’le mücadele olduÄŸunu vurguluyorlar. Bunun nedeni de IŞİD’in içinde, Batı kökenli ve sayıları binleri bulan yabancı militanlar bulunması.

ABD uçaklarının Suriye’deki IŞİD hedeflerine dönük düzenlediÄŸi hava operasyonları sürecinde, Åžam yönetimiyle iÅŸbirliÄŸi yapılıyor ve bunun Esad’ı, koalisyonun dolaylı üyelerinden biri haline getiriyor olması da, en azından Batı açısından kısa vadede öncelik sıralamasının deÄŸiÅŸmeyeceÄŸini gösteriyor.

Güvenli bölge

Türkiye, koalisyona aktif katılımını üç temel koÅŸula baÄŸladı: Güvenli bölge ve uçuÅŸa kapalı bölge ilan edilmesi, Suriye’deki ılımlı unsurların eÄŸitilmesi ve gerekli askeri araç gereçle donatılması.

Özellikle güvenli bölge uçuÅŸa kapalı bölge konusunda ısrarcı davranan Ankara, böylece hem topraklarında yerleÅŸik bulunan 1 milyonu aşın Suriyelinin barınabileceÄŸi bir alan yaratılmasını, hem de Özgür Suriye Ordusu’nun uçuÅŸa kapalı bölgeden yararlanarak sahada kazanımlar elde etmesini umuyor.

Ancak Türkiye’nin bu fikrine, Fransa dışında destek veren ülke yok.

ABD ve Ä°ngiltere dışiÅŸleri bakanlarının “Ä°ncelenmeye deÄŸer fikir” demeleri ise “Biz bu plana karşıyız” tavrının diplomatik yolla ifadesi olarak görülüyor.

Zaten ABD Savunma Bakanlığı, böyle bir planın masada olmadığını açıkca iletti. Benzer bir açıklama, Ankara temasları sırasında NATO Genel Sekreterinden de geldi.

UçuÅŸa yasak bölge konusunda ise New York Times’a demeç veren, adı açıklanmayan bir Amerikalı yetkili, Esad’la yapılan iÅŸbirliÄŸini kastederek "Suriye üzerinde zaten fiili bir uçuÅŸa kapalı bölgenin oluÅŸtuÄŸu" deÄŸerlendirmesini yaptı. Batılı diplomatik kaynaklara göre, Ankara’nın bu süreçte gerçekleÅŸmesi zor bu beklentileri sürekli gündemde tutmasının bir nedeni IŞİD’e karşı aktif bir askeri operasyona girmek istememesinden kaynaklanıyor.

Türkiye’den beklentiler

Türkiye’nin koalisyona neler verebileceÄŸi özellikle Batılı baÅŸkentlerin önemli gündem baÅŸlıkları arasında.

Ä°ncirlik baÅŸta olmak üzere NATO ülkelerinin kullanabileceÄŸi önemli üslere sahip olan Türkiye, Predator gibi vurma kabiliyeti de olan insansız hava araçları ile savaÅŸ uçaklarına, hedeflerini daha kolay vurabilecekleri hava sahası olanağı saÄŸlayabilir. Koalisyona baÄŸlı ülkeler kara birliÄŸi göndermeyeceÄŸini açıkladığı için, Ankara’dan taleplerin de, daha çok bu konular üzerine odaklandığı biliniyor.

Bu beklentilerin ne kadarının karşılanacağı ise, devam eden görüÅŸmeler sonunda açıklığa kavuÅŸacak.

BBC