İlk dönem Cumhuriyet basınında Kurban Bayramı-FOTO

10 Mart 1903 tarihli “Ä°kdam Gazetesi”nden Sultan II. Abdülhamid’in katıldığı “Iyd-i Said-i Edha” “Alay-ı Valası” ve “Muayede-i Hümayun”a iliÅŸkin haber.

Osmanlı devrinde “Iyd-i Said-i Edha” adıyla anılan “Kurban Bayramı”, devletin üst kademelerinden halk arasına varıncaya kadar, özel hazırlıklar ve düzenlenen göz alıcı törenlerle idrak edilirdi. YerleÅŸmiÅŸ teÅŸrifat kuralları ve adetleri çerçevesinde yapılan “Bayram Alayları”, “Muayedeler” ve “BayramlaÅŸmalar”a “Patrikler” ve “Hahambaşılar”la birlikte yabancı devlet elçileri de katılırdı. Max Müller, Paus Lucas gibi yabancı yazarların hatırat ve eserlerine de konu olan bu ÅŸatafatlı ve gösteriÅŸli törenler, son dönem Osmanlı basınında da geniÅŸ ÅŸekilde yer alırdı. Yüzyıllar boyunca, “devletin resmi merasim günlerinden biri” olarak kabul edilen “Kurban Bayramı”, Cumhuriyet’in ilanından sonraki ilk dönemde devlet nezdindeki törensel itibarını yitirdi.

13 Mayıs 1930 (Akşam)

8 Nisan 1933 (AkÅŸam)

Bunun yansımalarından birinin görüldüÄŸü yer ise “Basın”dı. ÖrneÄŸin; 1929 yılından itibaren ilerleyen 10 yıl esas alınacak olursa dönemin bazı gazetelerinde “Kurban Bayramı”na iliÅŸkin haberlerde sadece “havaların durumuna”, “eÄŸlenceli geçtiÄŸine”, “bayramda yapılan maçlara” ve “kalabalıklara” iliÅŸkin bilgilere yer verilmekteydi. ÇoÄŸunlukla baÅŸka bir ayrıntı içermeyen bu haberlerden biri: “Kurban Bayramı bu sene ÅŸehrimizde pek neÅŸeli geçti. Havanın iyi gitmesi, bayramın iki gününün umumi tatil günleri olan Cuma ve Pazara tesadüf etmesi halkı mesirelere, eÄŸlence yerlerine sevk etmiÅŸtir. BoÄŸaziçi, Adalar epeyce kalabalıktı. Åžehir içindeki bahçe ve kahvelerde büyük bir halk kitlesi göze çarpıyordu. Bayram yerleri, her sene olduÄŸu gibi çocuklarla dolmuÅŸtu. Bilhassa Kadırga’daki bayram yerlerinde kalabalıktan geçilmiyordu.” Åžeklindeydi.

25 Nisan 1931 (AkÅŸam) 

22 Åžubat 1937 (Cumhuriyet)

Bu dönem süreli yayınlarda, bayrama iliÅŸkin en önemli ve dikkat çeken öÄŸelerden biri ise Kurban, bedel, deri ve bağırsaklarını Tayyare Cemiyeti’ne bağışlamaya çağıran ilanlardı. Bu ilanlar genellikle: “Kurban deri ve bağırsaklarınızı Tayyare Cemiyeti’ne veriniz”, “Yarın havadan yaÄŸacak ölüme binlerce kurban vermemek için kurbanlarınızı Türk Hava Kurumu’na vermelisiniz.” tarzındaki benzer sloganlarlaydı. Gazetelerin bayram duyurularından biri de okuyucuları tebrik ve bilgilendirme açısındandı. Ä°lgili gazetelerde, tebrikle beraber, bayram namazı saati ve bayram dolayısıyla gazetenin bu süre içerisinde çıkmayacağı bilgisi yer almaktaydı.

15 Nisan 1932 (AkÅŸam)

15 Nisan 1932 (AkÅŸam)

Yazıda kullanılan ve 1929-1939 yılları arasını kapsayan gazetelerde, bayrama dair hiçbir resmi tören ve tebrik mesajı yer almazken devlet erkânı arasındaki bayramlaÅŸmaya iliÅŸkin tek istisna 1929 yılına aitti. AkÅŸam Gazetesi’nde yayınlanan bu haber ise ÅŸöyleydi: “Bayram Ankara’da da neÅŸeli geçmiÅŸtir. Gazi Hz. Büyük Millet Meclisi’nde Meclis Reisi Kazım, BaÅŸvekil Ä°smet PaÅŸa’lar, Heyet-i Vekile, Meclis Riyaset Divanı Azalarının, Mebusların, Ankara’da bulunan Erkan-ı Askeriye’den Birinci Ferik Cevat, Ali, Sait, Naci, Hasan, Kenan Åževket, Mustafa, Hüseyin Halis, Muzaffer, Osman Zati, Ahmet Vehbi PaÅŸa’ların Sura-yı Devlet Azalarının, Diyanet Ä°ÅŸleri Reisi’nin, BaÅŸvekalet MüsteÅŸarı’nın ve Müdde-i Umumi’lerin tebrikatını kabul buyurmuÅŸlardır. Bu zevat aynı zamanda Meclis Reisi Kazım PaÅŸa Hz. lerine arz-ı tebrikatta bulunmuÅŸlardır.”

24 Mayıs 1929 (Akşam)

Halk arasında yapılan bayram hazırlıkları ve alış-veriÅŸ haberleriyle birlikte kurbanlık satış ve bayram alanlarına dair yerler, kurbanlık fiyatları, satış durumları ve bayramda yaÅŸanan küçük çaplı asayiÅŸ olaylarına iliÅŸkin kısa haberlere de deÄŸinen gazetelerde “Kurban Bayramı”nın anlamını sorgulayan veya dini açıdan iÄŸneleyici yorum ve karikatürler de bulunmaktaydı. Buna dair köÅŸe yazılarından birinde: “Beni Ä°srail peygamberlerinden Ä°brahim, oÄŸlu Ä°smail’i kurban diye kesmek istemiÅŸ! Gökten ona bir koç gönderilmiÅŸ; “oÄŸlunu kesme, kurbanı kes!” suretinde birde vahy nazil olmuÅŸ… Aradan binlerce ve binlerce sene geçtikten sonra, ÅŸimdiki asırda, Ä°smail canını kurtardı diye dört gün bayram etmenin manası ne?” yorumuna yer verilmekteydi.

15 Nisan 1932 (AkÅŸam)

25 Mart 1934 (AkÅŸam)