Türk bilim adamları üretti

Maske içerisine yerleÅŸtirilen özel sensörler aracılığıyla insanın nefesindeki bileÅŸenlerden akciÄŸer kanseri ve diyabet tanısı konulmasına olanak saÄŸlayacak cihazın yapım projesini, Ä°stanbul Kalkınma Ajansı'nın 1,2 milyon liralık desteÄŸiyle Ä°zmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Ä°stanbul Teknik Üniversitesi (Ä°TÜ) ve Ä°stanbul Üniversitesi CerrahpaÅŸa Tıp Fakültesi Hastanesi birlikte gerçekleÅŸtirecek.

Projenin üstlenicisi Ä°YTE Fen Fakültesi Kimya Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ümit Hakan Yıldız , Türkiye'de hem akciÄŸer kanseri hem de diyabet hastalığının her geçen yıl arttığını, bu rahatsızlıkların tanısının hastalığın geç evresinde konulması, tedavi süreçlerinin de maliyetinin yüksek olması nedeniyle "Tek Kullanımlık Nefes Analiz Sensörü" projesini hayata geçirmeye karar verdiklerini anlattı.

Projenin, Ä°stanbul Kalkınma Ajansı'ndan 1,2 milyon liralık kaynakla desteklendiÄŸini, üniversitesiyle birlikte Ä°TÜ ve CerrahpaÅŸa Tıp Fakültesi Hastanesi'nin de desteÄŸiyle cihazı yapacaklarını ifade eden Yıldız, prototipin birkaç ay içerisinde ortaya çıkacağını, ilk etapta 25 adet üreteceklerini dile getirdi.

Elektronik burun

AkciÄŸer kanseri ve diyabetin ön tanısını saÄŸlayacak cihazı, "Elektronik burun" olarak nitelendiren Yıldız, ÅŸöyle konuÅŸtu:

"Her ÅŸeyiyle tamamen yerli üretim olan cihaz toz maskesi ÅŸeklinde olacak. Sistemin toz maskesi kısmında sensör bulunacak. Bu bir elektronik devre. Sensörün tepesinde de gaz sensörü membranı var. Onun üzerinde seçici katman olacak. Bu sadece toluen ve asetonu seçecek, her türlü gazı seçmeyecek. Cihazdaki iletken yüzeye gaz molekülleri yapışıyor ve iletkenlikte deÄŸiÅŸme oluyor, sinyal oluÅŸturuyor. KiÅŸi maskesini alıp aÄŸzına takacak normal nefes alacak. Nefesten çıkan organik bileÅŸikler sensör ara yüzüne yapışacak. Arkasında elektronik devre yapışan molekülleri deÄŸiÅŸimi sinyalleyerek iÅŸleyecek ve bunu küçük üniteye iletecek. Elektronik devrenin ucunda belki bir USB ya da bluetooth sayesinde veriler hastaneye gitmeye bile gerek kalmadan doktora iletilecek. Bu sayede 'hasta olmadan doktora gitmeyiz' anlayışı da ortadan kalkacak. Çünkü bu cihaz sayesinde hasta olmayan kiÅŸinin bile takibi rahatlıkla yapılacak. Hastalıklara erken teÅŸhisle müdahale edilebilecek."

Nefesten çıkan bileÅŸenler hastalık hakkında ipucu verecek

Ä°lk etapta 25 adet üretecekleri cihazın CerrahpaÅŸa Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'ndeki deneme safhasından sonra seri üretimine geçilebileceÄŸini ve Türkiye genelinde rahatlıkla eczanelerden ya da aile hekimlerinden temin edilebileceÄŸini anlatan Yıldız, ÅŸöyle devam etti:

"Ä°nsan nefesi birçok bileÅŸenden oluÅŸuyor. Bizim bildiÄŸimiz su buharı ve karbondioksittir. Ama bunun içinde birçok uçucu organik bileÅŸikler vardır. Cihaz, nefesten uçucu organik bileÅŸiklerin tayinini saÄŸlayacak. Organik bileÅŸiklerin bir kısmının konsantrasyonunun belli seviyeyi aÅŸması durumunda bunun bazı hastalıkların belirteçleri olduÄŸu düÅŸünülüyor. Biz de ÅŸunu düÅŸündük. AkciÄŸer kanseri ve diyabet birçok uçucu organik bileÅŸiklerle iliÅŸkili. AkciÄŸer kanseri toluenle, diyabet asetonla ilgili. Nefesteki toluenin artması akciÄŸer kanseri riski olanlarda, asetonun artması diyabet riski olan kiÅŸilerde görülür. Bütün her ÅŸeyi yerli olacak tek kullanımlık maskedeki sensörler nefesteki bu iki bileÅŸiÄŸin deÄŸerlerini tespit ederek akciÄŸer kanseri ve diyabetin ön tanısını saÄŸlayacak. Bu bilgiler sayesinde de hastalığa yakalanmadan müdahalede bulunulabilecek."