Tarihi referandum için sandık başındalar

Yaklaşık 4,3 milyon Ä°skoç vatandaşına bugün "Ä°skoçya, bağımsız bir ülke olmalı mı?" sorusu yöneltiliyor. Ä°skoç seçmenler, ülke genelindeki okullar, kiliseler ve belediyelerde kurulan sandıklardaki pusulalarda "evet" ya da "hayır" yanıtını iÅŸaretleyerek oy veriyor.

32 bölgede oy verme iÅŸlemi yapılacak

5 milyon 300 bin nüfuslu Ä°skoçya'daki referanduma ülkede yaÅŸayan 16 yaÅŸ ve üzerindeki Ä°skoçlar katılabiliyor. Oy verme iÅŸlemi yerel saatle 22.00'ye (TSÄ° 00.00) kadar sürecek. Oylar Ä°skoçya'da 32 bölgedeki oy verme iÅŸlemi sona ermeden sayılmayacak. Kesin sonuçların ise yarın sabahtan önce belli olması beklenmiyor. Oy verme hakkına sahip Ä°skoçların yüzde 97'sinin kayıt yaptırdığı seçimde, katılım oranının yüksek olması bekleniyor.

Londra endiÅŸeli

Ä°skoçya'da ayrılıkçılar ile birlik yanlıları, yaklaşık iki yıl önce Londra ve Edinburgh yönetimleri arasında referandumun yapılmasına iliÅŸkin imzalanan Edinburgh AnlaÅŸması'ndan düne kadar yoÄŸun kampanyalar yürüttü. Ayrılıkçı Ä°skoç Ulusal Partisi'nin (SNP) liderliÄŸindeki "Bağımsızlığa Evet" kampanyasının yetkilileri, Londra'nın fazla yetki sahibi olmasına itiraz ederek, "Ä°skoçya'nın geleceÄŸini Ä°skoçların belirlemesi gerektiÄŸini" savundu. Ä°ngiliz hükümetinin desteklediÄŸi "Birlikte Daha Ä°yiyiz" kampanyası ise Ä°skoçya'nın BirleÅŸik Krallık'ın içinde daha güçlü olduÄŸu mesajını verdi.

EÄŸer 'evet' çıkarsa Ä°skoçya BirleÅŸik Krallık'tan ayrılacak

Bugünkü referandumdan "bağımsızlığa evet" sonucunun çıkması halinde Londra ile Edinburgh yönetimleri varlıkların paylaşımı konusunda yaklaşık 1 buçuk yıl boyunca çetin müzakereler yürütecek. Müzakerelerin sonunda ise Ä°skoçya, BirleÅŸik Krallık'tan 24 Mart 2016'da resmen ayrılacak ve bağımsız olacak.

Ä°skoçya'nın mali durumunun BirleÅŸik Krallık'ın geneline göre son beÅŸ yıldır daha iyi olduÄŸunu savunan bağımsızlık yanlısı "evet"çiler, bağımsızlık halinde BirleÅŸik Krallık ile "para birliÄŸi" konusunda anlaÅŸmaya varmayı ve sterlin para birimini kullanmaya devam etmeyi umuyor.

Birlik yanlıları ise Ä°skoçya'nın ihracatının yüzde 64'ünü BirleÅŸik Krallık'ın geri kalanına yaptığına dikkati çekerek, bağımsız Ä°skoçya'nın sterlin para birimini kullanamayacağını savunuyor. Ä°ngiliz hükümeti, Ä°skoçya'nın birlikten ayrılmasının risk ve belirsizlik yaratacağını, iÅŸ olanaklarını kısıtlayacağını dile getiriyor. Bazı iÅŸletmeler olası bağımsızlığın ekonomik belirsizlikleri beraberinde getireceÄŸini savunuyor.

Petrol ve doğalgaz tartışma konusu

Bağımsızlık halinde tartışılacak konulardan biri de Kuzey Denizi'ndeki petrol ve doÄŸalgaz rezervleri olacak. Ä°skoçya bölgesel hükümeti, Kuzey Denizi'nde yaklaşık 1 trilyon sterlin deÄŸerinde petrol rezervi olduÄŸunu bildiriyor. Bu rezervlerin bağımsızlık halinde nasıl paylaşılacağı, birçok konu gibi belirsizliÄŸini koruyor. Ä°ngiltere BaÅŸbakanı David Cameron ise, Kuzey Denizi'ndeki petrol ve doÄŸalgaz rezervi yatırımlarının Ä°ngiltere'nin desteÄŸiyle yapılabileceÄŸini savunuyor.

Ä°skoçya bölgesel hükümetinin baÅŸbakanı ve ayrılıkçı Ä°skoç Ulusal Partisi'nin (SNP) lideri Alex Salmond, bağımsız Ä°skoçya'nın Avrupa BirliÄŸi'nden (AB) ayrılmayacağını ve otomatik olarak AB'nin 29'uncu üyesi olacağını dile getiriyor. Ancak Ä°ngiliz hükümeti Ä°skoçya'nın BirleÅŸik Krallık'tan çıkmasının AB'den çıkması anlamına geleceÄŸini belirtiyor. Ä°skoçya'nın AB'ye yeniden üye olmasının ise 1-2 yıl sürebileceÄŸi kaydediliyor.

BirleÅŸik Krallık'ın Ä°skoçya'da bulunan Faslane nükleer üssü de bağımsızlık halinde müzakere edilecek konuların başında geliyor. Ä°skoçya bölgesel hükümeti, nükleer üsten 2020 yılına kadar kurtulmak istiyor. Ä°ngiliz hükümeti ise çok maliyetli olacağı gerekçesiyle buna karşı çıkıyor. Londra, ayrıca Faslane üssünde 15 bin kiÅŸinin istihdam edildiÄŸine dikkati çekiyor. Ä°skoç bölgesel yönetiminin BaÅŸbakanı Alex Salmond ayrıca, ülkesinin NATO üyesi olarak kalmasını istiyor ancak nükleer silahlardan arınması gerektiÄŸini ifade ediyor.

Ayrılıkçı Ä°skoçlar vazgeçmeyebilir

1998 tarihli Ä°skoçya ile ilgili, Ä°ÅŸçi Partili Tony Blair'in Ä°ngiltere BaÅŸbakanı olduÄŸu dönemde onanan yasayla kurulan Ä°skoç özerk parlamentosu, eÄŸitimden, saÄŸlığa, tarımdan sanata kadar birçok alanda kendi politikalarını uygulayabiliyor. Ancak Ä°ngiliz Parlamentosu'nun Ä°skoçya üzerinde dış politika, savunma, göç, kamu yardımları, enerji gibi alanlarda söz hakkı bulunuyor. Ä°ngiliz Parlamentosu ayrıca, Ä°skoçya'da uygulanan vergi oranlarına da karar veriyor.

Dün akÅŸam yayınlanan son anketler bağımsızlık karşıtlarını az farkla, bağımsızlığa destek verenlerin önünde gösterdi. "Ipsos" adlı kamuoyu araÅŸtırma ÅŸirketinin yaptığı son ankete katılanların yüzde 49'u "bağımsızlığa evet", yüzde 51'i ise "hayır" dedi. "Panelbase" adlı bir baÅŸka ÅŸirketin anketine göre ise bağımsızlığa destek yüzde 48, "hayır" ise yüzde 52 çıktı. Kararsızların oranının yüzde 8 ila 14 arasında deÄŸiÅŸtiÄŸi bildiriliyor.

Bu arada, referandumdan "bağımsızlığa hayır" sonucu çıkması halinde, Ä°skoçların bağımsızlık taleplerinden vazgeçmeleri beklenmiyor. Özellikle Ä°ngiltere koalisyon hükümetinin büyük ortağı Muhafazakar Parti'nin 2017 yılında yapmayı planladığı AB üyeliÄŸi referandumu gerçekleÅŸir ve Ä°ngiliz halkı AB'den çıkma kararı alırsa, Avrupa BirliÄŸi'nde kalmak isteyen Ä°skoç Ulusal Partisi'nin BirleÅŸik Krallık'tan ayrılmak için yeni bir referandum yapılması talebini gündeme getireceÄŸi öngörülüyor.

Ä°ngiliz hükümeti referandumdan bağımsızlığa "hayır" çıkarsa, Ä°skoç özerk parlamentosunun yetkilerini artırma vaadinde bulunuyor.

Ä°skoçya'nın ekonomik ve siyasi bağımsızlığı konusunda baÅŸlatılan kampanyalar 1700'lü yıllara uzanıyor. Ülkede son 300 yıldır çeÅŸitli siyasi gruplar, partiler ve kiÅŸiler bağımsızlık konusunda kampanyalar yürütüyor.

Ä°skoçya bağımsız olursa BirleÅŸik Krallık, toprağının üçte birini kaybedecek, nüfusu 5 milyon 300 bin azalacak ve 307 yıllık birlik sona erecek.