Ukrayna bağımsızlık gününü kutluyor

Ukrayna, bugün bağımsızlık ilanının 23. yıldönümünü kutluyor. 24 AÄŸustos 1991’de Sovyetler BirliÄŸi’ne baÄŸlı Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin Yüksek Konseyi (parlamentosu), ülkenin bağımsızlığını ilan etmiÅŸ ve 1 Aralık 1991’de  düzenlenen referanduma katılanların yüzde 90’ı, bağımsızlık yönünde oy kullanmıştı.

Bu yıl bağımsızlık yıldönümü, ülkenin turizm merkezi olan Kırım Yarımadası’nın Rusya tarafından ilhak edildiÄŸi ve ülkenin sanayi merkezi olan doÄŸu illerinde iç savaşın sürdüÄŸü ÅŸartlarda “kutlanıyor”. ÇeÅŸitli siyasetçiler ve yayın organları, ülkenin doÄŸusunda savaÅŸan askerlerin ihtiyaçları yeterince saÄŸlanamazken resmi törenlerin düzenlenmesini “gereksiz israf” diye nitelendirmiÅŸ ve Ukrayna yönetimine, tören yapmama çaÄŸrısında bulunmuÅŸtu. Devlet yetkilileriyse, ülkenin bağımsızlık kutlamalarının, asıl bu ÅŸartlar altında kutlanması gerektiÄŸini söylüyor.  Çünkü onlara göre, bu kutlamalar “ülkeyi istila etmeye çalışan güçlere karşı” Ukrayna’nın kendi varlığını göstermesi demek olacak. Ä°kincisiyse, Ukrayna yönetimi, toplumun bağımsızlığın deÄŸerini asıl ÅŸimdi anladığını, o nedenle de özellikle bu ÅŸartlarda kutalamarın anlamlı olacağı görüÅŸünde.

Bu yılki yıldönümünü farklı kılan bir nokta daha var: Önceki yıllarda bağımsızlık yıldönümlerinde devlet yetkilileri, Ukraynalıların bağımsızlığın deÄŸerini henüz yeterince anlamadığını söyler; uzmanlar da, Ukrayna halkının ulusal bilincinin henüz yeterince geliÅŸmediÄŸini ifade ederdi. Zira Ukrayna, bağımsız olabilmek için bir ulusal kurtuluÅŸ savaşı vermemiÅŸ, Sovyetler BirliÄŸi’ndeki siysi ve ekonomik krizin tırmanması ve birliÄŸin parçalanması sonucunda bağımsız kalmıştı. DiÄŸer taraftan Ukraynalıların Ruslarla aynı kökenden gelmesi ve kültürel olarak yakın oluÅŸu, pek çok uzmana göre, Ukrayna’da ulusal bilincin zayıf kalmasına neden olmuÅŸtu. Åžimdiyse, kamuoyu yoklamaları, Ukrayna’da bağımsızlığı savunanların oranının yüzde 70’lere yaklaÅŸtığını gösteriyor.

Ukrayna’ya gazeteci olarak ilk geldiÄŸim 2007 yılında ilk dikkatimi çeken ÅŸeylerden biri, baÅŸkent Kiev’in caddelerine sıra sıra asılmış olan, üzerlerinde “Ukrayna’yı Sevin!” yazılarının olduÄŸu pankartlar, bende, burada insanların kendi ülkelerine sevgisinin fazla olmadığı izlenimini uyandırmıştı. O günlerde sohbet ettiÄŸim 50’li yaÅŸlardaki Kievli bir mühendise, Sovyetler BirliÄŸi döneminin mi, yoksa mevcut dönemin mi daha iyi olduÄŸunu sorduÄŸumda, bu kiÅŸi, Putin dönemi Rusyası’nı sert ÅŸekilde eleÅŸtirmesine raÄŸmen ÅŸöyle yanıt vermiÅŸti: “Sovyet döneminde, bizim gurur duyacağımız ÅŸeyler vardı. Biz, dünyanın iki süper gücünden biriydik. Uzaya ilk astronotu gönderen, bilimde, teknolojide pek çok yenileÄŸe imza atan bizdik. Oysa ÅŸimdi Ukrayna, az geliÅŸmiÅŸ bir ülkeye döndü. Gençlerimizin gurur duyacağı hiçbir ÅŸey yok. Herkes yurtdışına gitme derdinde”.

Ukraynalılar, bayramlarda daha coşkulu

Fakat her ÅŸey, Yanukoviç’in devrilmesiyle sonuçlanan olaylar ve Rusya’nın Kırım ve DoÄŸu Ukrayna’ya müdahlesiyle birlikte deÄŸiÅŸti. Bugünlerde, balkonlarını ve otomobillerini Ukrayna bayraklarıyla süsleyenlerin sayısında patlama var. Eskiden Kiev metrosunda birisi “yaÅŸasın Ukrayna” diye bağırsa, diÄŸer yolcular onu yadırgardı. Åžimdiyse, Kiev’de birisi Batı Ukraynalı milliyetçilerin bu selamlama çeklini uygulayıp ‘yaÅŸasın Ukrayna’ diye bağırdığında, özellikle gençlerden onlarca kiÅŸi,  “yiÄŸitler çok yaÅŸasın” diyerek onu selamlıyor. Eksi CumhurbaÅŸkanı Viktor Yanukoviç’i deviren gösterilere katılan Aleks, Ukraynalılığıyla gurur duyduÄŸunu belirterek, “Ruslar’da toprak köleliÄŸinden gelen birilerine boyun eÄŸme alışkanlığı var. Ukraynalılarsa, geçmiÅŸten buügne, özgürlüklerine düÅŸkün bir ülke. Biz, son olaylarda, özgürlüÄŸe düÅŸkün olduÄŸumuzu ve Avrupalı olduÄŸumuzu Avrupalılar’a gösterdik”, diyor.

Kievli biliÅŸim uzmanı Vadim ise, eskiden ulusal bağımsızlık gibi konuların kendisi ve arkadaÅŸ çevresi için önemli olmadığını söylüyor. “Ben ve arkadaÅŸlarım, eskiden bu ülkeden ayrılıp gitmeyi hayal ederdik” diyen Vadim’in ve arkadaÅŸlarının düÅŸüncelerini, Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesi deÄŸiÅŸtirmiÅŸ. Artık Ukrayna’dan ayrılmayı düÅŸünmüyor. Ukraynalılığıyla gurur duyup duymadığını sorduÄŸumdaysa, ÅŸunları söyledi: “Ben, ancak kendi yaptığım ÅŸeylerle gurur duyarım. Milletimle gurur duymak gibi bir anlayışım yok. Fakat burası benim ülkem ve ülkeme sahip çıkıyorum. Ülkemi sevip sahip çıkmak için de onunla gurur duymam gerekmiyor”.

Ukrayna’nın ulusal birlik sorunu

Öte yandan, ülkede ulusal birliÄŸin nasıl saÄŸlanacağı konusu, belirsizliÄŸini koruyor. Rusya yanlısı eÄŸilimlerin güçlü olduÄŸu DoÄŸu Ukrayna ile Batı yanlılığının ve Ukrayna milliyetçiliÄŸinin güçlü olduÄŸu Batı Ukrayna’da yaÅŸayanlar, eskinden beri birbirlerine önyargıyla bakardı. GeçtiÄŸimiz günlerde millyietçi eÄŸilimlerin en güçlü olduÄŸu Lvov kentinde konuÅŸtuÄŸum bir grup emekliye, DoÄŸu Ukranya’da yaÅŸayanları gerçek Ukraynalı olarak görüp görmediklerini sorduÄŸumda bana “oradakilerin çoÄŸu, Ukraynalı deÄŸil. Zamanında o bölgede madenlerle çalıştırılmak üzere Rusya’nın çeÅŸitli yerlerinden her türlü suçu iÅŸlemiÅŸ adamlar oraya yerleÅŸtirilmiÅŸti. Gerçek Ukraynalı biziz. DoÄŸu’daki terörle mücadele edenler de Batı Ukraynalılar”, ÅŸeklinde yanıt verdiler. DiÄŸer taraftan, genç nesil Batı Ukraynalılar içinde daha farklı düÅŸünenler de var. Üniversigte öÄŸrencisi Olesya, DoÄŸu Ukraynalılara bakışını ÅŸöyle özetledi: “Bana göre birisinin ülkenin doÄŸusundan ya da batısından olmasının önemi yok. EÄŸer bir kiÅŸi Ukrayna’nın bütünlüÄŸünü savunuyorsa, o kiÅŸi Ukraynalıdır. Yok eÄŸer Rusya’yı övüyorsa, o kiÅŸi bizden deÄŸildir.”