Dört soruda IŞİD

Örgüt nasıl kuruldu?

Örgüt, ilk adıyla "Irak Åžam Ä°slam Devleti" (IŞİD) olarak kuruldu. Ancak geçen ay adını "Ä°slam Devleti" (Ä°D) olarak deÄŸiÅŸtirdiÄŸini açıkladı.

Irak ve Suriye'de geniÅŸ bölgeleri kontrolü altına alan örgüt Hilafeti, örgütün lideri Ebu bekir el BaÄŸdadi de kendisini halife ilan etti ve dünyadaki tüm Müslümanları kendilerine katılmaya davet etti.

Aslında IŞİD'in kökleri El Kaide'nin Irak'ta Ebu Mussab el Zerkavi'nin liderliÄŸinde yürüttüÄŸü faaliyetlere uzanıyor.

Eski bir El Kaide militanı olan Ürdünlü Zerkavi'nin 2000'lerin başında lideri olduÄŸu "Tevhid ve Cihat" örgütü, Irak'ta Batılı iÅŸgal güçlerine karşı mücadele eden en güçlü Sünni grup olarak öne çıkmıştı.

Zerkavi, uyguladığı vahÅŸi ÅŸiddet nedeniyle El Kaide tarafından dışlanmış, Haziran 2006'da da ABD güçleri tarafından öldürülmüÅŸtü.

"Tevhid ve Cihat" örgütü, faaliyetlerine Ebu Ömer el BaÄŸdadi liderliÄŸinde devam etti ve adını "Irak Ä°slam Devleti" olarak deÄŸiÅŸtirdi.

El Kaide ile ilişkileri nasıl koptu?

"Tevhid ve Cihat" örgütü, 2007 yılında ABD'nin El Kaide'ye karşı operasyonlarını yoÄŸunlaÅŸtırması ve Sünni aÅŸiretlerin diÄŸer milislere kaynak saÄŸlamasının ardından zayıfladı.

2010'da Ebu Ömer el BaÄŸdadi öldü. Ardından liderliÄŸi Ebu Bekir el BaÄŸdadi üstlendi.

2011'de Suriye'de rejime karşı başlayan isyan dalgasıyla, Bağdadi liderliğindeki "Irak İslam Devleti", El Nusra Cephesi'ni kurdu.

Örgüt nakit, para ve militan yollayarak Suriyeli muhaliflere destek çıktı.

Ancak Irak Ä°slam Devleti'nin vahÅŸi uygulamaları, Suriyeli muhaliflerin tepkisini çekti ve El Kaide dahi örgütle baÄŸlarını kopardı.

"Irak Ä°slam Devleti" bunun üzerine adını "Irak Åžam Ä°slam Devleti" (IŞİD) olarak deÄŸiÅŸtirdi. ABD ordusunun Irak'tan çekilmesiyle de IŞİD ÅŸiddeti tırmandırdı.

Nasıl güçlendi?

2014'te IŞİD, Irak'ın kuzeyi ve doğusunda ilerlemeye başladı.

Örgütün Haziran ayında Musul'u ele geçirmesi de dünyayı alarma geçirdi. Irak ve Suriye'de hilafet ilan eden IŞİD, bu sefer adını "Ä°slam Devleti" olarak deÄŸiÅŸtirdi.

Örgüt, 'kâfir' olarak gördüÄŸü Hıristiyan gruplar, Ezidiler ve Åžiiler üzerinde baskı kurup "Ya dine dönün, ya bölgeyi terkedin" diyor. Bu ÅŸartları kabul etmeyenlerin ise öldürüleceÄŸini söylüyor.

IŞİD'in ilerlemesi sırasında yüzbinlerce azınlık mensubu göç etmek zorunda kaldı, yüzlerce kiÅŸinin öldürüldüÄŸü ya da rehin alındığı, kadınların ise köle olarak satıldığı bildiriliyor.

Birleşmiş Milletler yaklaşık 1,5 milyon kişinin yerinden edildiğini belirtiyor.

ABD, AÄŸustos ayında örgüte yönelik hava operasyonlarına baÅŸladı.

Ekonomik gücü ne kadar?

IŞİD, Irak ve Suriye'de 10 bine yakın savaÅŸçısı olduÄŸunu iddia ediyor.

Bütçesinin 2 milyar dolar civarında olduÄŸu tahmin ediliyor.

Örgüt, gelirinin büyük bölümünü ele geçirdiÄŸi bölgelerde elde ettiÄŸi ganimetlerden, haraç ve kaçırdığı kiÅŸiler için aldığı fidyeden saÄŸlıyor. Kontrolü altındaki bölgelerdeki kaçak petrol ticareti de örgütün önemli gelir kaynaklarından biri.

IŞİD, Musul baskını sırasında Türk KonsolosluÄŸu'nu basmış ve konsoloslukta çalışanlar ve aileleriyle birlikte 49 Türk vatandaşını kaçırmıştı. Rehineler, hala örgütün elinde.