Bolluk içinde açlık

BM’ye baÄŸlı yardım kuruluÅŸları ve sivil toplum örgütleri Aralık ayında patlak veren iç savaÅŸ, nüfusun büyük bölümünü yerinden etti. Yüz binin üzerinde Sudanlı, komÅŸu Uganda’ya kaçtı, bir milyonu aÅŸkın kiÅŸi ise ülke içindeki BM kamplarında yaÅŸam mücadelesi veriyor. Bu yıl çiftçiler tarlalarını ekemedikleri için gıda üretimi neredeyse durmuÅŸ halde. BM’ye baÄŸlı Dünya Gıda Programı, ülkeye uçaklarla tonlarca gıda maddesi sevkiyatına baÅŸladı. KomÅŸu Uganda’da ise bolluk var. Ugandalı çiftçilerin hasadı, krizlerle boÄŸuÅŸan komÅŸu ülkeler Kongo ve Güney Sudan'a da yetecek kadar zengin.

Ugandalı tüccar Roy Cuma, Güney Sudan’a gıda maddeleri gönderiyor. Cuma, özellikle de darboÄŸaz yaÅŸanan kriz dönemlerinde bunun oldukça kârlı bir iÅŸ olduÄŸunu söylüyor ve ekliyor:

“Tüm bölgeye yetecek kapasitemiz var. Çünkü savaÅŸ çıktığında kimse tarlasını ekecek kadar güvende hissetmiyor, tarım çöküyor. Benim gönderdiÄŸim gıda maddeleri pahalı. Çünkü risklere karşı kendimi güvenceye almak zorundayım. Güney Sudan’da insanlar açlık çekiyor. Ama baÅŸkent Cuba’da deÄŸil. Oraya hâlâ sevkiyat yapıyorum. Ama buradaki fiyata deÄŸil, daha pahalıya satıyorum. Bir arkadaÅŸ oradan Bor kentine nakliyat yapıyor, yaklaşık 200 kilometre uzaklıkta. Aslında 2 tonluk bir kamyonun günde sadece 200 dolar tutması gerekirken günde bin 500 dolara geliyor. Sonuçta kâr edebilmek için fiyat artırmayıp ne yapacaksın?”

"Riskler fiyatı artırıyor"

Kuzey ve Güney Sudan arasında yirmi yıllık savaÅŸ süresince neredeyse tüm gıda maddeleri Uganda’dan gelmiÅŸ. Åžimdi ise durum daha zor. Uganda Tüccarlar BirliÄŸi Sözcüsü Issa Sekitto nedenini ÅŸöyle açıklıyor:

“Burada tüm bölgeye yetecek yiyecek var. Depolar dolu. Ama bir tüccar çiftçiden mal aldığında ve Güney Sudan’a göndereceÄŸini söylediÄŸinde çiftçi paranın hepsini peÅŸin istiyor. Avans falan deÄŸil, tümünü. Hem de nakit olarak. Kim bunu karşılayabilir ki? Güney Sudan’a sevkiyat ÅŸu an dev bir risk. Üç katını kazansanız bile. Orada savaÅŸan iki taraf da bizi tehdit ediyor.”

Borç kavgası

Güney Sudan’da 2013 yılı aralık ayında patlak veren iç savaÅŸ öncesinde de kavgalar yaÅŸanmış.

Güney Sudan hükümeti, ordusu için gıda maddesi sipariÅŸi vermiÅŸ, Ugandalılar nakletmiÅŸ ama para ödenmemiÅŸ. Uganda Tüccarlar BirliÄŸi verilerine göre 40 milyon dolarlık zarar var. Sekitto, bu borç dağı eritilmediÄŸi sürece tüccarların komÅŸu ülkeye nakliyata yanaÅŸmadığını belirtiyor.

Borç kavgasının yanında Güney Sudan’a nakliyatı zorlaÅŸtıran bir diÄŸer neden de yolların sürekli yaÄŸmur nedeniyle geçilemeyecek hale gelmesi. Ülkenin yarısı bataklığı andırıyor. BM’ye baÄŸlı Dünya Gıda Programı ise gıda maddelerini eriÅŸimi zor ücra bölgelere nakliye uçaklarıyla taşıyor. Bu ise oldukça pahalı ve meÅŸakkatli bir iÅŸ. Dünya Gıda Programı Sözcüsü Lydia Wamala ÅŸunları söylüyor:

“Dev bir lojistik ağımız var. Kenya’daki Mombasa limanından kamyonlar Uganda üzerinden Güney Sudan’a gidiyor. Bizim için en büyük zorluk, yeterli para olmaması. Ä°htiyaçlarımızın yarısını bile karşılayamıyoruz. Sonuçta Güney Sudan’dan Uganda’ya gelen mültecilere de gıda sevk etmek zorundayız. Her geçen gün sayıları artıyor. Yıl sonuna kadar Uganda’ya gelen Güney Sudanlıların sayısının 150 bini bulacağını tahmin ediyoruz. Åžu an 116 bin kiÅŸiler. Bu mülteciler için tüm gıda maddelerini Uganda’dan alıyoruz.”

BaÅŸta Kongo ve Güney Sudanlılar olmak üzere Uganda’da ÅŸu an toplam 300 bini aÅŸkın mülteci yaşıyor. Hepsinin temel ihtiyaçlarının karşılanması gerekiyor. Bölgede herkesi doyurmaya yetecek kadar hasat var. Ama açlık sorununun önüne geçilmesi için silahların susması gerekiyor.