100 yıllık tartışma

Almanya Federal Meclisi BaÅŸkanı Norbert Lammert, 3 Temmuz 2014'te Federal Meclis'te düzenlenen "Birinci Dünya Savaşı'nın 100. Yılı" baÅŸlıklı etkinlikte, "Ermenilerin sürülmesi ve yok edilmesiyle birlikte, tehcirin ve kitlesel cinayetin bir savaÅŸ aracı haline geldiÄŸini" ifade etmiÅŸti. Bunun üzerine TBMM BaÅŸkanı Cemil Çiçek, Lammert'e cevaben yazdığı mektupta "Tehcirin bir askeri gereklilik olduÄŸu hususunun, Birinci Dünya Savaşı'nda silah arkadaÅŸlığı yaptığımız Almanya tarafından çok iyi bilindiÄŸi kanaatindeyim" ifadelerini kullandı. Aynı mektubunda Çiçek, 1915'in yüzüncü yılı yaklaşırken, Almanya'yı bu konuda tarafsız davranmaya da davet etti. Türk meclis baÅŸkanının hızlı tepkisi, 2015 yaklaşırken Türk tarafının uluslararası kamuoyunda 1915'in ele alınmasında ne kadar hassas olduÄŸunu gözler önüne seriyor.

"Almanlar tek gözlerini kapadı"

Cemil Çiçek'in Lammert'e cevaben yazdığı mektupta ifade ettiÄŸi tarihsel argümanları Bilgi Üniversitesi ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. Ayhan Aktar ÅŸöyle yorumluyor: "Resmi argüman DoÄŸu Cephesi'nde Ruslar yaklaşırken, Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu'nun Ermenilerin Ruslarla iÅŸbirliÄŸi yapmasını önlemek için Ermenileri tehcir ettiÄŸi doÄŸrultusunda. Fakat DoÄŸu Cephesi'nin uzağında Bandırma'da, Ä°zmit'te yer alan Ermenilerin neden tehcir edildiÄŸinin cevabı yok. O zamanlar Osmanlı Genelkurmayı'nın başında Alman Schellendorf PaÅŸa vardı. 1915'te olup bitenler onların gözü önünde oldu. Ermenilerin tehcir edildiÄŸi bölgelerde bulunan Alman konsoloslukları merkeze olup bitenlerle ilgili raporlar geçtiler. Bugün 1915 ile ilgili bildiklerimizin bir bölümü bu raporlara dayanıyor. Alman subaylar o dönemde yaÅŸananlara, 'Bu olaylar Türklerin kendi iç iÅŸi' muamelesi yaptılar. Dolayısıyla Almanların 1915'te yaÅŸananlara tek gözlerini kapadıklarını söyleyebiliriz."

"Almanlar tarafsız kalacaktır"

Cemil Çiçek mektubunda sadece tarihe deÄŸil günümüze de gönderme yaptı ve 1915'in ele alınmasında Almanya'yı tarafsızlığa davet etti. TESEV Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Can Paker, 2015 yaklaşırken Türkiye'nin pozisyonu ve Çiçek'in bu çaÄŸrısı ile ilgili ÅŸunların altını çiziyor: "Türkiye 2015 yaklaşırken Ermeni Meselesi'ni çözmek istiyor. Tabii kendi konumunu koruyarak. Bu hükümet azınlık vakıfları ile ilgili önemli adımlar attı. 1915 ile ilgili olarak BaÅŸbakan özür dilemese de taziyelerini iletti. Ben yeni adımların da atılacağını düÅŸünüyorum. Bu doÄŸrultuda Almanya'nın Türkiye'nin karşısında yer alacağını düÅŸünmüyorum. Fakat Türkiye'nin tezleri konusunda Almanya'nın destek vereceÄŸini beklemek de pek makul görünmüyor."

"Almanya, Fransa ve ABD gibi deÄŸildir"

TÜSÄ°AD Uluslararası Siyaset ve Yurtdışı Ä°letiÅŸim Komisyonu BaÅŸkanı, emekli büyükelçi Volkan Vural, Cemil Çiçek'in açıklamalarının 2015 yaklaşırken Almanya gibi önemli bir ülkeden iyi niyet beklentisi olarak yorumlanabileceÄŸini söylüyor. Vural; "2015 yılında uluslararası kamuoyunda 1915 ile ilgili olarak çeÅŸitli noktalar ele alınacak. Almanya önemli bir ülke. TBMM BaÅŸkanı Cemil Çiçek'in bu mektubunda Almanya'dan 2015 ile ilgili olarak iyi niyet beklediÄŸini anlayabiliriz. Bununla birlikte Almanya'nın Ermeni diasporasının yoÄŸun olarak bulunduÄŸu Fransa ve ABD'den farklı olduÄŸunu da dikkate almak gerekiyor" ifadelerini kullanıyor.