Ezidiler kimdir?

Tam saylarını tahmin etmek güç. Nüfuslarının 70 bin ila 500 bin arasında bir yerde olduÄŸu düÅŸünülüyor. KorkutulmuÅŸ, eziyet görmüÅŸ, üzerlerine çamur atılmış bir toplum olarak ÅŸüphe yok ki, nüfusları geçtiÄŸimiz yüzyıl boyunca giderek azaldı. Dürziler ve Aleviler gibi bölgedeki diÄŸer dini azınlıklarda olduÄŸu gibi, EzidiliÄŸe geçmek mümkün deÄŸil. Ezidi olarak ancak doÄŸabilirsiniz.

Musul'un batısındaki Åžengal daÄŸları bölgesinde devam eden zulüm ise isimlerinden doÄŸan yanlış anlamadan kaynaklanıyor. IŞİD gibi Sünni radikaller, Ezidi isminin Emevi hanedanının ikinci halifesi olan ve hiç sevilmeyen Yezid Ä°bn Muaviye'den geldiÄŸini düÅŸünüyor. Ancak araÅŸtırmalar gösteriyor ki ismin Yezid ile bir ilgisi yok. Ezidi isminin Ä°ran ÅŸehri Yezid ile de bir ilgisi yok. Ä°smin kökeni modern Farsça'da melek ya da ilah, tanrı anlamına gelen "ized" kelimesinden geliyor. Ezidi kelimesi basitçe "tanrıya inananlar" anlamında, Ezidiler de kendilerini bu ÅŸekilde tanımlıyor.

Ezidilerin inançlarının çoÄŸu Hristiyanlıktan gelmektedir. Hem Ä°ncil'i hem Kuran'ı kutsarlar, fakat geleneklerinin çoÄŸu yazılı deÄŸil sözlüdür. Bir ölçüde ketumlukları nedeniyle oldukça karmaşık olan Ezidilerin inançlarının karanlık/aydınlık ikilemi hatta güneÅŸe tapma temaları üzerinden ZerdüÅŸtlükle bağı olduÄŸuna dair yanlış anlamalar vardır. Son araÅŸtırmalara göre her ne kadar Ezidilerin mabetleri güneÅŸ figürleri ile donatılmış olsa da ve mezarlarının yönü doÄŸuyu, güneÅŸin doÄŸduÄŸu yeri gösterse de, Ä°slam ve Hristiyanlıkla birçok ortak noktaları vardır.

Çocuklar kutsanmış su ile pir tarafından vaftiz edilirler. Evlilik törenlerinde pir bir somun ekmeÄŸi kırar ve yarısını geline yarısını ise damada verir. Kırmızı bir elbise giyen gelin, Hristiyan kiliselerini ziyaret eder. Aralık ayında Ezidiler, pir ile ÅŸarap içmeden önce, üç gün boyunca oruç tutarlar. 15-20 Eylül tarihleri arasında, Musul'un kuzeyindeki LaleÅŸ'te bulunan Åžey Adi'nin türbesine hac ziyaretinde bulunurlar, bu esnada ise nehirde abdest alırlar. Hayvan kurban ederler ve sünnet uygulaması onlarda da vardır.

Üstün varlıkları Yezdan adı ile bilinir. Öyle yüksek bir mevkidedir ki ona doÄŸrudan tapılamaz. Pasif bir güç olarak adlandırılır, dünyanın yaratıcısıdır koruyucusu deÄŸildir. En yüceleri Melek Tavus olarak bilinen TavuskuÅŸu meleÄŸinin de aralarında bulunduÄŸu yedi büyük ruh Yezdan'dan çıkmıştır. Melek Tavus kutsal iradenin aktif uygulayıcısı olarak bilinir ve Tanrıdan ayrı düÅŸünülemez. Bu nedenle Ezidilik tektanrılıdır. Erken dönem Hristiyanlıkta tavuskuÅŸu ölümsüzlüÄŸün simgesi idi, çünkü eti çürümezdi.

Ezidiler günde beÅŸ kez Melek Tavus'a dua ederler. Melek Tavus'un diÄŸer adı "ÅŸeytan"dır, bu nedenle Ezidilerin yanlış bir ÅŸekilde ÅŸeytana tapanlar olarak damgalanmasına yol açmıştır. Ezidiler ruhun baÅŸka bedenlerde can bulabildiÄŸine, devam eden yeniden doÄŸumlarla kademeli bir ÅŸekilde günahlardan arınılabileceÄŸine bu nedenle cehennemin gereksiz olduÄŸuna inanırlar. Bir Ezidi için en kötü kader kendi toplumundan dışlanmasıdır. Bu, ruhunun hiçbir zaman geliÅŸemeyeceÄŸi anlamına gelir. BaÅŸka bir dine geçiÅŸ bu nedenle tartışma dışıdır.

Türkiye'nin güneydoÄŸusunun uzak bölgelerinde, Suriye ve Irak sınırına yakın yerlerde bir zamanlar terk edilmiÅŸ olan kasabaları tekrar hayata dönmeye baÅŸlıyor. Ezidiler köylerinde yeniden evler inÅŸa ediyor. Birçok Ezidi Türkiye devleti artık onları rahatsız etmediÄŸi için geri dönmeye baÅŸladı. Yüzyıllar boyu süren zulümlere maruz kalmalarına raÄŸmen, Ezidiler inançlarını, dikkate deÄŸer kimlik duygularına olan baÄŸlılıklarını ve güçlü karakterlerini hiç terk etmedi. EÄŸer IŞİD tarafından Irak ve Suriye'de yerlerinden edilirlerse, daha fazlasının Türkiye'nin güneydoÄŸusuna, inançlarını yaÅŸamalarına izin verilen yere yerleÅŸmesi mümkün.