Gazze'de Ä°srail hapis, Hamas nefes peÅŸinde

Ä°srail ve Hamas’ın Kahire’de, Mısır’ın arabuluculuÄŸunda yaptığı ÅŸimdilik sonuçsuz kalan ateÅŸkes müzakerelerinde tartışma konuları tam olarak açıklanmasa da tarafların dile getirdikleri talepler arasında uçurum var.

Hamas, Gazze’ye yönelik ablukanın tamamıyla ve tekrar uygulanmayacak biçimde kalkmasını, bütün sınırların açılmasını, Gazze Limanı'nın yeniden iÅŸler hale getirilmesini, Filistinli mahkûmların serbest bırakılmasını talep ediyor.

Ä°srail’in asıl istediÄŸiyse, 8 Temmuz’da giriÅŸtiÄŸi saldırıdan önceki duruma geri dönmek, yani Gazze’ye giren her türlü malın sıkı denetimine ve ambargoya devam ederken, Hamas’a yönelik saldırılarına da ara vermemek.

Mutlaka mevcut durumu deÄŸiÅŸtirecek bir düzenlemeye gidilecekse, Ä°srail, Gazze’nin silahsızlandırılmasını, bunun uluslararası toplum tarafından yapılmasını istiyor. Ä°ÅŸgal altındaki halkların direniÅŸ hakkına inanan Hamas açısındansa bu kabul edilemez bir durum, üstelik uzun dönemde Filistin halkının yok edilmesi anlamına da gelebilir.

Masada olmak da zor, kalkmak da

Hamas, Gazze halkının açık hava hapishanesine benzeyen yaÅŸamlarını deÄŸiÅŸtirecek yeni düzenlemeler olmadan masadan kalkarsa, halktan ÅŸu anda aldığı desteÄŸi kaybedebileceÄŸinin farkında.

Hamas’ın taleplerinin gerçekleÅŸmesiyse, Ä°srail için, ‘Hamas’ın kazanması’ anlamına geliyor. Ä°yice saÄŸa kaymış Ä°srail kamuoyu açısından Gazze’nin rahat bırakılması kabul edilemez bir durum.

Kazanan yok

Taraflarda ateÅŸkes görüÅŸmelerinin sonuç vermesini hızlandırabilecek bir durumun ortaya çıktığına dair bir algı yok. ‘SakinliÄŸe karşılık sakinlik’ anlamındaki basit bir ateÅŸkesin bile saÄŸlanabilmesi için, gerekli olan bir tarafın elinin askeri anlamda daha güçlü olduÄŸu algısı hem Ä°srail’de hem de Hamas tarafında henüz oluÅŸmuÅŸ deÄŸil.

Hamas, Gazze’deki ağır yıkıma raÄŸmen Ä°srail’in dışa açılmadaki en önemli kapısı Ben-Gurion Havaalanı'nı iki günlüÄŸüne de olsa, uçuÅŸların önemli bir kısmına kapatmayı baÅŸardı. Gazze’den atılan füzeler ilk defa bu kadar geniÅŸ bir Ä°srail coÄŸrafyasında tehdit algısı yarattı. Ä°srail’in Gazze’ye yönelik düzenlediÄŸi bundan önceki en büyük saldırılardan biri olan 2008-2009’daki savaÅŸta Ä°srail’in dördü de dost ateÅŸi sırasında öldürülen dokuz askerine karşılık, bu sefer 64 Ä°srail askeri öldürüldü. Ä°srail saldırısından önce, maaÅŸları bile ödeyemeyen Hamas’a yönelik tepki desteÄŸe dönüÅŸmüÅŸ durumda ama Batı Åžeria’daki halkın da katılacağı yeni bir intifada baÅŸlamadı.

Buna karşılık Gazze’den Ä°srail içine uzanan tünellerin önemli bir kısmı yok edildi. Ä°srail, Gazze’deki füze stokunun önemli bir kısmının harcanmış olduÄŸunu düÅŸünüyor ama Hamas’ı bitirdiÄŸini, zayıflattığını söyleyemez. Ä°srail halkının önemli bir kısmı da kendisini güvende hissetmiyor.    

Bütün bunlar da ateÅŸkes görüÅŸmelerinde zaman ilerledikçe durumun deÄŸiÅŸme olasılığına raÄŸmen kendi pozisyonlarında direnmeleri için taraflara zemin kazandırıyor.

Zaman ilerliyor

Taraflar kalıcı bir ateÅŸkesin zamanının henüz gelmediÄŸini düÅŸünürken, kısa, orta ve uzun vade hesapları da yapıyorlar.

Zaman geçtikçe Ä°srail, Batılı hükümetlerin olmasa da, dünya kamuoyunun desteÄŸini yitirdiÄŸinin farkında. Hamas, Ä°srail’e yönelik dünya kamuoyu baskısının orta ve uzun vadede kendisi ve halkı açısından avantaja dönüÅŸebileceÄŸini tahmin ediyor. Ä°srail de bu gerçeÄŸin farkında olduÄŸundan, ateÅŸkese kendisinin hazır olduÄŸu ama Hamas’ın yanaÅŸmadığı imajını vermeye çalışıyor.

Fakat kısa vadede, Ä°srail saldırılarının devam etmesi Gazze için daha fazla ölüm ve yıkım anlamına geldiÄŸinden, Filistinliler arasında ve hatta geçmiÅŸte de kendi içinde görüÅŸ ayrılıkları yaÅŸayan Hamas'da yeniden görüÅŸ ayrılıkları baÅŸ edilemez bir biçimde ortaya çıkabilir; ‘önce ateÅŸkes yapalım, sonra Gazze’nin durumunu ele alalım’ diyen görüÅŸlerin ağırlık kazanma ihtimali de var.

Çözüm Refah Sınır Kapısı'nda

Tarafların dile getirdikleri talepler arasında bu kadar derin farklılıklar varken, aslında razı olabileceklerine dair sinyaller verdikleri geçici çözüm, Gazze ve Mısır arasındaki Refah Sınır Kapısı'nın yeniden tam anlamıyla açılması.

Ancak bu çözüm için doÄŸal arabulucu konumundaki Mısır’ın da çabası ve onayı gerekiyor.

Mısır’da askeri darbe ile yönetimi ele geçiren Abdulfettah Sisi yönetimi, insani zorunlu haller ve çok sınırlı bir ticari faaliyet dışında Refah geçiÅŸlerini kapatıp, Gazze’den Mısır’a açılan tünellerin önemli bir kısmını da yıkmıştı. Sisi yönetimi, devirdiÄŸi Müslüman KardeÅŸler yönetiminin bir parçası olarak gördüÄŸü Hamas’ı düÅŸman kabul ediyor ve Gazze’yi güvenli bölge olarak kullandığını iddia ettiÄŸi militanların Mısır’a saldırı düzenlediÄŸini öne sürüyor.

Dolayısıyla Mısır, Gazze’yi rahatlatacak Refah geçiÅŸi açılacaksa, bunun tıpkı eskiden olduÄŸu gibi belli ÅŸartlar altında yapılmasından yana; Mısır’ın güvenlik tehdidi gördüÄŸünde, geçiÅŸi kapatmaya hakkının olması, geçiÅŸin denetiminin Hamas’ın deÄŸil, Filistin otoritesinin denetiminde olması.

Ä°srail, Mısır’ın öne sürdüÄŸü ÅŸartlar altında Refah Sınır Kapısı'nın açılmasına karşı deÄŸil, Gazzeli balıkçıların denize açılmasına da izin verebilir, ancak bütün bunların sıkı denetim altında yapılmasını istiyor. Ä°srail’in taleplerinden biri de Refah geçiÅŸinde eskiden de olduÄŸu gibi Avrupalı gözlemcilerin bulunması, ancak bu sefer sayılarının çok daha fazla olmasını talep ediyor.

Refah Kapısı da geçici çözüm

Ancak zaman ve kamuoyu baskıları nedeniyle Refah Sınır Kapısı'nın açılması gibi bir çözüm bulunsa bile taraflar bunun geçici olduÄŸunun farkında.

Batı Åžeria’daki Yahudi yerleÅŸim birimlerinin inÅŸaatlarını durdurmayarak, çözüm müzakerelerini Mart ayında dinamitleyen Ä°srail ve bu görüÅŸmelerin çökmesinden sonra, Filistin KurtuluÅŸ Örgütü ile ulusal mutabakat hükümeti kuran Hamas’ın kalıcı ve kapsamlı bir barış yapılmayacağı için tekrar giriÅŸecekleri ÅŸimdiden belli olan bir sonraki Gazze savaşına kadar taraflar, ateÅŸkes saÄŸlanırsa, kendi durumlarını askeri, diplomatik ve siyasi alanda güçlendirmenin yollarını arayacaklar.