Fırsat mı, tehdit mi?

“SipariÅŸler bir önceki yıla göre yüzde 40 düÅŸtü. Karamsarlık hakim.” Yıllardır Rusya’ya hazır giyim ürünleri satan Ali Ulvi Orhan, mevcut durumu böyle özetliyor. Aynı zamanda Osmanbey Tekstilci ve Ä°ÅŸadamları DerneÄŸi BaÅŸkanı da olan Orhan, yaptırımların iÅŸleri daha da zorlaÅŸtıracağını düÅŸünüyor. Yaptırımlar tekstil sektörünü kapsamıyor ama Orhan, Rusya ekonomisinin daralmasının Türkiye ile ticareti etkilemesi nedeniyle yeni pazarlara yöneldiklerini söylüyor:

“Rusya ile ilgili sorunu aslında iki yıldır hissediyoruz. Rusya bizim pazarımızın yüzde 26’sı. Rusya’da iÅŸler iyiyken kimse yeni pazar aramaz. Biz bir süredir yeni pazar arayışı içindeyiz. Ä°ran’dan yeni döndüm, orada ÅŸubatta bir fuar yapacağız. Afrika hedef pazarlarımız arasında”

En çok tekstil etkilendi

Rusya pazarı, ülke ekonomisindeki sorunlar nedeniyle bir süredir daha zayıf bir performans sergiliyor.

Türkiye Ä°hracatçılar Meclisi verilerine göre yılın ilk yedi ayında Rusya’ya yıllık ihracat yüzde 12 düÅŸtü. En fazla etkilenen sektör ise yüzde 28’lik kayıpla tekstil ve hammaddeleri.

Uluslarası Para Fonu'na göre Rusya ekonomisinde durgunluk baÅŸladı. 2014 ekonomik büyüme tahminini yüzde 1,3'ten yüzde 0,2'ye düÅŸüren IMF, yılbaşından bu yana Rusya'nın hisse ve tahvil piyasalarından yaÅŸanan yabancı sermaye çıkışının 100 milyar dolar civarında olduÄŸunu tahmin ediyor.

Rusya, 2013’te Türkiye’nin en çok ithalat yaptığı ülke oldu. Türkiye’nin toplam ihracatında ise dördüncü sırada. Rusya’da yaÅŸanan bu geliÅŸmeler de ister istemez Türkiye’yi etkiliyor.

Ä°stanbul Tekstil ve Hammaddeleri Ä°hracatçıları BirliÄŸi BaÅŸkanı Ä°smail Gülle’ye göre bu durum devam ederse Türkiye zarar görür:

“Bu pazar geliÅŸmekte olan bir pazardı. Rusya’dan enerji ithalatımızı büyük. En çok para verdiÄŸimiz ülkeye, mal satamamak önemli bir dezavantaj. Rusya’da pazar daralıyor. Bundan sonraki süreçte de etkisi artabilir.”

'Türkiye yaptırımlardan kârlı çıkabilir'

Ä°stanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon Ä°hracatçıları BirliÄŸi BaÅŸkanı Hikmet Tanrıverdi, yaptırımların ve Rusya ekonomisindeki daralmanın Türkiye ihracatını da etkileyebileceÄŸini söylüyor ancak bunları konuÅŸmak için erken olduÄŸunu düÅŸünüyor. Tanrıverdi’ye göre Rusya yaptırım yapan ülkelere yaptırımlar karşılık verirse, bunun Türkiye’ye olumlu etkisi bile olabilir:

“AB birçok ÅŸeyi kısıtladığı için Türkiye’ye kayış olabilir ve aksine ihracat artabilir. Türkiye bu dönemi iyi deÄŸerlendirmeli. AB, Rusya’da bizden daha avantajlıydı. Bu geliÅŸmeler sürerse ticaretin yavaÅŸlaması, Türkiye’nin avantajına olabilir.”

Tanrıverdi’ye göre Rusya’nın Polonya’dan sebze-meyve ithalatını durdurması, Türk sebze-meyve ihracatçılarına olumlu yansıyabilir. Rusya’nın Yunanistan’dan da sebze-meyve ithalatından vazgeçmesi gündemde.

'Tarımda ambargo kararı kolay değil'

Ä°stanbul YaÅŸ Meyve Sebze Ä°hracatçılar BirliÄŸi BaÅŸkanı Latif Ünal ise, Rusya’nın bu adımlarının yaptırımlara cevap niteliÄŸi taşıdığını düÅŸünmüyor. Ünal’a göre tarım sektöründe ambargo, yasaklama gibi bir kararı vermek kolay deÄŸil. Ünal, özellikle Polonya’ya yönelik uygulamanın yaptırımlardan bağımsız olduÄŸunu, Polonya’nın Rusya’nın ithalat kurallarına uymaması nedeniyle yaÅŸandığını düÅŸünüyor:

“Rusya bir müÅŸteridir ve sınırlamaları kendi yapacaktır. Bu normal birÅŸey. Bu tip kararları bekleyip görmek lazım. Tarımda karar vermek o kadar kolay deÄŸil çünkü sokaktaki vatandaşı etkiliyor. Ben bizimle görüÅŸmeye gelen Rus yetkililerden Avrupa ile normal ticarete devam edecekleri izlenimi edindim.”

'Turlar satıldı, bu yıl turizm etkilenmez'

Rusya’daki yaptırımların ekonomideki daralmayı hızlandırması durumunda, etkilenecek sektörlerden biri de turizm. Turizmciler ise bu yıl sorun yaÅŸanmayacağını düÅŸünüyor çünkü turlar satıldı, programlar yapıldı.

Türkiye Turizm Yatırımcıları DerneÄŸi Yürütme Kurulu Üyesi Turgut Gür, Türkiye’ye gelen Rus turistlerde artış yaÅŸanacağına kesin gözüyle bakıyor. Ona bu güveni verense ilk yedi aydaki performans:

“Ä°lk yedi ayda turist sayısı yüzde 4.5, 5 artarken, Rusya’daki büyüme yüzde 8-9’lara ulaÅŸtı. Antalya, Marmaris ÅŸu anda tam kapasitede. Türkiye’ye en çok turist Almanya’dan geliyor ama Ruslar, Almanların ensesinde. Åžu anda hiçbir olumsuzluk gözükmüyor.”

2013’ta Türkiye’ye en çok turist 5.2 milyonla Almanya’dan gelmiÅŸti. Bunu 4.2 milyonla Rusya izledi.

Aynı zamanda eski DEÄ°K Türk-Rus Ä°ÅŸ Konseyi BaÅŸkanı da olan Gür’e göre, yaptırımların etkisi önümüzdeki yıl belli olur, Türkiye’nin ihraç ettiÄŸi ürünlere ve miktarlara bakıldığında da ciddi bir sorun yaÅŸanması zor.

Otomotiv ihracatı düÅŸüyor

Türkiye’nin Rusya’ya ihracatında en büyük kalem olan otomotivde ise yaptırımın sektörü olumsuz etkilemesi bekleniyor. Bu yılın ilk yedi ayında yüzde 19 düÅŸen ihracatta siyasi gerilimin etkisi büyük. UludaÄŸ Otomotiv Endüstrisi Ä°hracatçılar BirliÄŸi BaÅŸkanı Orhan Sabuncu, yılın geri kalanında da ihracatta düÅŸüÅŸ bekliyor:

"Yaptırımların kapsamına göre tabii ki etki etmesi beklenebilir. Daha önce Ä°ran’a yönelik uygulanan ambargonun bu ülkeye yönelik otomotiv ihracatımızda çok sert düÅŸüÅŸe neden olduÄŸunu görmüÅŸtük. Rusya Federasyonu, Ä°ran’a göre bizim açımızdan çok daha önemli bir pazar konumunda bulunuyor. 2013 yılında 1 milyar 160 milyon USD’lik ihracat rakamımız ile Rusya otomotiv sektöründe en fazla ihracat yaptığımız 5. Pazar konumunda yer alırken, bu ülke tek başına tüm otomotiv ihracatımızdan %5,4 pay aldı. Dolayısıyla Rusya Federasyonu bugün itibariyle en önemli alternatif pazarımız konumunda. Rusya otomobil ve hafif ticari araçlar pazarı yılın ilk yarısında geçen yılın aynı dönemine göre %7,6 daraldı, yılın tamamında yüzde 12’lik daralma bekleniyor. Rusya’ya yönelik ambargoların süresinin uzaması ve kapsamının geniÅŸlemesi halinde, ihracat düÅŸüÅŸünün uzun vadeli ve daha yüksek oranlarda gerçekleÅŸmesi de ihtimal dahilinde."

GeçtiÄŸimiz hafta AB, Moskova’ya karşı mali sistemi, askeri üretimi ve enerji sektörünü hedef alan sert yaptırımlar kabul etti. Yeni yaptırım paketi, Putin’e yakınlığı ile bilinen beÅŸ oligark, üç devlet bankası, askeri sanayinin tamamı ve petrol üretim teknolojilerini kapsıyor.