'Ateşkes sürdürülebilir olmalı'

NTV'ye konuÅŸan DışiÅŸleri Bakanı Ahmet DavutoÄŸlu, Gazze’ye 8 Temmuz’dan bu yana süren Ä°srail saldırılarıyla ilgili Türkiye'nin devrede olduÄŸunu söyledi. 

"Filistin ile ilgili her konuda devredeyiz. Bölgede Filistin meselesi bütün bölgeyi etkileyebilecek bir mesele. Daha önce iki kez bu tarz geliÅŸmelere maruz kaldık. 2009 sonu 2010 başında da Ä°srail saldırmıştı. 2012 Kasım’da da yine biz Kahire’deyken oldu. Çatışmalar sürerken Gazze’ye de gitmiÅŸtim. Ä°ki senede bir Ä°srail bir ÅŸekilde sebep bulup Gazze’yi yıldırmaya çalışıyor. Batı Åžeria’da öldürülen 3 gençle ilgili Gazze cezalandırılıyor. Bu harekâtlarda savaÅŸ hukuku da yok ediliyor. Geçici ateÅŸkeslerle bu olacak bir ÅŸey deÄŸil. Gerek Hamas yani Halit MeÅŸal gerek Fetih yani Mahmut Abbas tarafıyla temas halindeyiz."

"Nefes borusu açılmalı"

Ä°srail ile Hamas arasında belli sürelerde ilan edilen ateÅŸkeslerle ilgili de konuÅŸan DavutoÄŸlu, önce kanın durması, ateÅŸkesin de sürekli olması gerektiÄŸini ifade etti.

"Hadi kanı durduralım gibi bir tutumla ateÅŸkes saÄŸlar ama kalıcı ateÅŸkes saÄŸlanmazsa bir süre sonra yine ihlâl ediliyor. Evet ateÅŸkes yapılsın ama Ä°srail’in de bir sorgulanabilirliÄŸi olsun. Sahilde öldürülen çocuklar var. Bunların insanlık vicdanını harekete geçirmesi lazım. Mısır'daki yönetim de Gazze kapılarını kapattı. Ä°srail bu kez çok daha cüretkâr bir ÅŸekilde bastırıyor. Gazze tam bir abluka altında. Arap coÄŸrafyası krizlerle boÄŸuÅŸtuÄŸu için Türkiye dışında Filistin’in sahibi yok gibi bir durum var. Ses çıkaracak ülke yok. Filistin’de hükümet kurulduÄŸu için Ä°srail bunu da dağıtmak istiyor. Gilad Åžalit zamanında serbest bırakılan tüm Filistinliler tekrar hapse atıldı. John Kerry ile görüÅŸmemizde de liman açılmasını konuÅŸtuk. Ama bu BM, ABD, AB, Türkiye yani iki tarafın da güvenliÄŸi tarafların denetiminde olmalı. Nefes borusu açılmalı yani. Hazırlıklarımızı taraflarla paylaşıyoruz. Önce kan durmalı, ateÅŸkesin sürdürülebilir olması da önemli. Ben bugün ateÅŸkes ilan edip yarın bozuyorum derse bir taraf, lütuf gibi oluyor. Yeni bir düzen kurulmazsa ateÅŸkes devamlı olmaz. Ä°srail ve bazı Arap ülkelerinin tutumunu gördükçe ateÅŸkes konusunda çok fazla umutlu olmak mümkün deÄŸil. Ama umutluyuz da. Biz sesimizi çıkarmazsak vicdan uyanmıyor. Çabalarımızı ne olursa olsun sürdüreceÄŸiz."

"Hamas gözardı edilemez"

Ä°srail DışiÅŸleri Bakanı Avigdor Lieberman, Türkiye ve Katar'ı, Mısır'ın ateÅŸkes önerisini kabul etmemesi için Hamas'a baskı yapmakla suçlamıştı. DavutoÄŸlu israilli mevkidaşına tepki gösterdi.

"Ä°srail DışiÅŸleri Bakanı’nı ciddiye almadım, tutumu belli çünkü. Hem iÅŸgal ediyor hem de tasfiye edilmelerini istiyor. Ä°srail barışı sabote etmemiÅŸ olacak Türkiye Filistinlilerin haklarını savundu diye sabote edecek. Öyle mi? Türkiye’de de tarafsız kalalım diyenlerin durumu bu. 2010’da ateÅŸkesin çift taraflı olmasını saÄŸlayan Türkiye’dir. 2012’de de Sayın BaÅŸbakanımız ile Mursi sık sık konuÅŸtu. Ä°srail’in sürekli çocukları katletme hakkı kabul edilsin, Filistin tarafını savunan taraflar sabotaj ile itham edilsin. Bu doÄŸru deÄŸil. Hamas bir taraf ve onu gözardı ederek yapılan ateÅŸkes çaÄŸrısı gerçekçi deÄŸil."

"VatandaÅŸlarımızın vicdanına güveniyoruz"

Türkiye’de sayıları bir milyonu aÅŸan Suriyeli sığınmacıların durumu son günlerde tekrar öne çıktı. Adana, Gaziantep ve KahramanmaraÅŸ’ta pazar gününden bu yana gerginlikler yaÅŸandı. BaÅŸbakan Tayyip ErdoÄŸan bunu “provokasyon” diye niteleyip, ana muhalefeti suçlamıştı. DavutoÄŸlu aynı tavrı sergiledi ve bölgede yaÅŸayanlara seslendi.

"Önemli bir sorun, bunu kabul etmemiz lazım. Ama herkesin insafla düÅŸünmesi lazım. Çevre bölgemizde yüzyılın depremi yaÅŸanırken ki hafif bir deprem deÄŸil. Ukrayna, Suriye, Mısır... Yangın yerindeyiz ve hiçbirini Türkiye tetiklemedi. Aksine Türkiye katkı yapmaya çalıştı. Çevre ülkelerin en seçkin insanları da dahil Türkiye’yi sığınılacak bir ada olarak görüyorlar. Bölgedeki her çatışmada kaçanalar Türkiye’yi sığınak olarak görüyor ve bunla gurur duymamız gerekiyor. Buradan bölgedeki vatandaÅŸlarımıza seslenmek istiyorum: Biliyorum ki çok küçük bir marjinal grup yapıyor. Milletimizin derin irfanına güveniyorum. BM Mülteciler Yüksek Komiseri Guterres de söyledi; Türkiye, Suriye konusunda takip ettiÄŸi mülteci politikasıyla bir destan yazmıştır. VatandaÅŸlarımızın ahlâkına, vicdanına güveniyoruz. Tahriklere kapılmayacaklarını biliyoruz. Nasıl Almanya’da Türklere saldırdıklarında üzülüyorsak, bu konu da böyle. Kaldı ki bizim Suriye ile aramızda kültür farkı da yok. Bize yakışmayan bu provokasyonlara karşı durmalılar. CumhurbaÅŸkanlığı döneminde bize özellikle yapıldığını da biliyoruz."

"Musul'u Musullular sahiplensin"

DavutoÄŸlu, IŞİD krizinin devam ettiÄŸi Irak'ın bölünme riskiyle ilgili de ÅŸunları söyledi:

"2006-2007’den sonra baktık ki Irakta, Amerika’nın bıraktığı miras, merkezi yönetim Sünni bir diktatörden sonra Åžii bir diktatöre yöneliyor bu da yanlış diyerek mümkün olduÄŸu kadar vilayetlere yetki verilsin, insanlar kendi geleceklerini ÅŸekillendirsinler dedik. Irak’ın yeniden inÅŸa edilmesi için sahiplenme gerek. Ulusal düzeyde olmuyorsa yerel düzeyde olması gerek. Musul’u Musulluların sahiplenmesi lazım. Irak’ı bir arada tutabilmek için yetki devri lazım. Ya merkezi yönetimle güç ve kaynak paylaşımı gerek. Kerkük’te dahil hepsinin geleceÄŸi buna lazım. Maalesef öteki denendi ve olmadı, bu yöntemi daha doÄŸru buluyoruz."

"Maliki ısrar ediyor"

"Bütün olumsuzluklar içinde olumlu bir süreç var. Meclis baÅŸkanı seçildi. Bütün Sünni liderlerin hepsini Ankara’da ağırladık, birer gün birer gün. Hepiniz toplanın kim en fazla adayı alırsa o olsun dedik. Böylece Meclis BaÅŸkanı problemi açıldı. Pazartesi günü Sayın Barzani geldi, cumhurbaÅŸkanı adayını belirleyin, Maliki’ye bahane vermeyin dedik. Onlar da ÅŸu anda iki isme indiler. Bu isimler üzerinde 1-2 günü kadar mutabakat saÄŸlanır. Sonra sıra BaÅŸbakan’a geliyor. Maliki kalmak için ısrar ediyor. Yeni bir baÅŸbakan ihtiyaç var. Bununla ilgili tüm aktörlerle görüÅŸüyoruz. BaÄŸdat’ta sürdürülebilir bir süreç olursa Kürtlerin ayrılma talebi biter. Kimse Kürtlerin maaşını alamadığını söylemiyor."

Irak Meclis BaÅŸkanlığı'na önceki gün Selim Abdullah Cuburi seçilmiÅŸti.

"Amaç zor durumda bırakmak"

DavutoÄŸlu, ABD'nin Ankara'ya atanacak yeni büyükelçisi John Bass'ın, Senato'daki onay toplantısında karşılaÅŸtığı 'Türkiye’de otoriterleÅŸme eÄŸilimi olduÄŸu' yönündeki sorularla ilgili de deÄŸerlendirmelerde bulundu. DavutoÄŸlu buna, "Nerede otoriterleÅŸme eÄŸilimi var?" diye sorarak karşılık verdi.

DavutoÄŸlu'na göre amaç, AK Parti’nin baÅŸarılarındaki meÅŸruiyet zeminini yıkmak ve seçimler öncesinde iktidarı zor durumda bırakmak. DışiÅŸleri Bakanı, "OtoriterleÅŸme sübjektif bir iddiadır. Bu, ABD’de de Avrupa’da da var, nasıl sonuçlar doÄŸurduÄŸunu görüyoruz." dedi.

"Soğuk savaş mantığı"

Ukrayna’nın özellikle doÄŸusundaki geliÅŸmeler de durulmuyor. Son olarak Ukrayna, Rusya’nın bir savaÅŸ uçaklarını düÅŸürdüÄŸünü açıkladı. Bu konuyu da deÄŸerlendiren Ahmet DavutoÄŸlu'nun hedefinde BirleÅŸmiÅŸ Milletler vardı.

"BM, Suriye ile ilgili karar alabilseydi ÅŸimdi Ukrayna’da durum böyle olmazdı. Çünkü güven sarsıldı. Ä°stikrara duyulan güven önemlidir. Ancak BM hiçbir soruna çözüm bulamaz hale geldi. BM tarihindeki en kötü dönemi yaşıyoruz. Güneyimizde Suriye kuzeyimizde Ukrayna, iki tarafta da bir soÄŸuk savaÅŸ mantığıyla karşı karşıyayız. GidiÅŸat iyi deÄŸil yeni bir düzen kurulması gerekiyor. Türkiye bu ateÅŸ çemberinin dışında kalabilen bir dış politika takip etti, gurur duymamız lazım."

"Kundak ihtimali düÅŸük"

DavutoÄŸlu, Fransa’daki yangında 3 Türk’ün ölmesiyle ilgili ise, “Bize intikal eden bilgilere göre kundaklama ihtimali çok düÅŸük. Ama takip etmeye devam edeceÄŸiz.” dedi.

Ve ilk turu 10 AÄŸustos'ta yapılacak cumhurbaÅŸkanlığı seçimleri. DavutoÄŸlu, BaÅŸbakan ErdoÄŸan'ın seçilmesi halinde AK Parti'nin karışacağı tartışmalarına tepki gösterdi. "KöÅŸk seçimine kadar bu tartışmayı baÅŸlatmak doÄŸru deÄŸil." dedi. Partisinin bu süreci olaÄŸanüstü bir durum olmadan aÅŸacağını söyledi.