Srebrenitsa neden önlenemedi?

Srebrenitsa katliamının yolunu açan geliÅŸmeler 1993 yılına uzanıyor.Srebrenitsa, Sırbistan sınırına en yakın kent olması sebebiyle Sırpların kolayca kuÅŸatabildiÄŸi, savunması en zor olan bir yerdi. Saraybosna kuÅŸatmasında kente rastgele havan topu yaÄŸdıran Sırp komutan Ratko Mladiç’in Srebrenitsa civarındaki Sırp askerleri komuta ediyor oluÅŸu da büyük katliamın habercisiydi. Katliam korkusundan 60 bin kiÅŸi 1993 Mart ayında yani katliamdan 2 yıl önce kasabayı terketti. Mladiç’in tehditleri ve katliamın ayak izlerini gören ilk barışgücü misyonu görevlisi Fransız Komutan General Philippe Morillon’du. Fransız asker hemen kasabaya gidip, Srebrenitsa’nın artık ‘BM koruması’ altında olduÄŸunu ilan etti. Bu deklarasyon katliamın sadece 2 yıl ertelenmesine yaradı. Sırpların tehdidinin sürmesi üzerine toplanan BM Güvenlik Konseyi, 819 no’lu kararı alıp, Srebrenitsa ve 50 kilometrekarelik çevresini ‘Güvenli Bölge’ ilan etti. BM tarihinde ilk kez bir yer ‘güvenli alan’ olarak tanımlanıyordu. Kararı uygulamak için Hollandalı bir birlik Srebrenitsa yakınlarındaki Potacari’ye konuÅŸlandırıldı. Sırpların tehdidi sürerken Bosnalı Müslümanların tek güvencesi olan Bosnalı Müslüman komutan Nasır Oriç ve silahlı grubundan bölgeyi terketmesi istendi. Srebrenitsa nasıl olsa BM korumasındaydı. Srebrenitsalılarsa kendilerini savunma hakkı ellerinden alınmış, silah ambargosu altında açlık ve soÄŸukla da mücadele ederek ayakta ve hayatta kalmaya çalışmışlardı. BoÅŸnakların elinde var olan üç-beÅŸ silahı da Hollandalı BM barışgücü askerleri toplamıştı. Kasaba tamamen Mladiç'in insafına terkedildi. Sonunda tarihin ilk 'Güvenli bölge'si NATO'nun Belgrad'a hava harekâtına karşı Sırpların hışmına uÄŸrayacaktı. 3 yıldır kuÅŸatma altında bulunan Srebrenitsa Avrupa'nın kalbinde, Sırpların dünyanın gözü önünde 2. Dünya Savaşı'ndan sonra en karanlık suçları iÅŸlediÄŸi bir yer olacaktı. Katliam nasıl geldi, gün gün, saat saat hatırlayalım...

Bosna’daki BM güçlerinin komutanı Bertrand Janvier, BM’ye rest çekip, ya Srebrenitsa’daki asker sayısını arttırmalarını ya da mevcut askerleri çekmelerini istedi.

Ratko Mladiç liderliÄŸindeki Sırplar Srebrenitsa’nın güneyini bombalamaya baÅŸladı.

Kasabaya giren Sırplar,  Bosnalılardan silahlarını teslim etmelerini istedi. Çıkan karmaÅŸada kasabalılar Hollandalı barışgücü misyonuna el bombası attı. Bir kiÅŸi öldü.

Sırplar kasabadaki Hollandalı Barışgücü askerlerini rehin aldı.

Albay Karremans, BM’den üçüncü kez hava desteÄŸi istedi. BM Komutanı Janvier bu talebi geri çevirdi. Sırplar Srebrenitsa’nın eteklerine yaklaşınca Karremans hava desteÄŸi çaÄŸrısın yineledi. Janvier bu kez isteÄŸi kabul edince Sırplar ilerlemeyi durdurdu. Karremans, kasabalılara 5 NATO savaÅŸ uçağının ertesi sabah Sırp mevzilerini bombalayacağını söyledi.

NATO desteÄŸi gelmeyince Karremans hava bombardımanı talebini yanlış formla gönderdiÄŸini, düzeltip tekrar göndereceÄŸini söyledi.

Talep Komutan Janvier’e ulaÅŸtı. Ancak gelen cevap ÅŸaşırtıcıydı. Uçakların yakıtı bittiÄŸinden Ä°talya’daki üslerine geri dönecekleri söylendi.

General Janvier, Sırpların niyetinin ne olduÄŸunda emin deÄŸildi. Hava desteÄŸi talebini yeniden erteledi. Potacari’deki Hollandalı askerlerin üssünden çoÄŸu çocuk ve kadın 20 bin Bosnalı kaçtı.Janvier, talepten 4 saat sonra hava desteÄŸine onay verdi.

2 Hollanda F-16’sı Sırp mevzilerine 2 bomba bıraktı. Sırplar, Hollandalı barışgücü askerlerini öldürmekle tehdit edip Bosnalı mültecilere havan topu attı.

Mladiç Srebrenitsa’ya girdi. Yanında Sırp kameramanlar da vardı.

Sırp askerler Potacari'ye ulaÅŸtı. 

Mladic, Karremans’la görüÅŸtü. Hollandalı albay ilaç ve yiyecek istedi. Mladiç ise Müslümanların silahlarını teslim etmesini istedi

Müslümanlar, ellerinde kalan silahları teslim etti. Mladiç ve General Krstic, Srebrenitsalılarla buluÅŸtu. Mladiç Müslümanlara “Allah size burada yardım edemez ama Mladiç edebilir” ültimatomu verdi.Sırplar 12-77 yaÅŸ arası erkekleri diÄŸerlerinden ayırmaya baÅŸladı.30 saat içinde 33 bin kadın ve çocuk otobüslere bindirilip götürüldü. Binlerce erkek kamyonlarda ve depolara hapsedildi. Bazıları ormana kaçmaya çalışsa da Sırplar kaçış yollarını da bombaladı.

ÖÄŸleden sonra Hollandalı barışgücü askerleri Potacari’deki kasabayı terketti. Geride kalan 5 bin Müslüman Bosnalı Sırplar tarafından katledildi.Geceye doÄŸru ormana kaçarken yakalanan yüzlerce Bosnalı katledildi. Srebrenitsa ve çevresinde 1000 Bosnalı dahal öldürüldü.

12 Temmuz ile 16 Temmuz arası Sırplar yaklaşık 8 bin Bosnalı Müslüman erkeÄŸi öldürdü.