Küresel şirketlerin Afrika atılımı

Afrika BirliÄŸi’nin 26-27 Haziran 2014 tarihlerinde Ekvator Ginesi’nde gerçekleÅŸtirilecek olan zirvesinde ana gündem maddelerinden biri kıta çapında açlıkla mücadele olacak. Afrika’nın kendi kendini doyurabilmesi için alınacak önlemler zirvede gündeme gelmeden önce, bazı küresel ÅŸirketler bu kapsamda hamleler yapmaya çoktan baÅŸladılar bile.

Dünyanın en büyük bira üreticilerinden Hollanda merkezli Heineken ÅŸirketine göre Afrika en hızlı geliÅŸen pazarlardan biri. Heineken Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Jean-François van Boxmeer, özellikle 170 milyonluk nüfusu ile Nijerya gibi bir ülkenin susuzluÄŸunu giderme ihtiyacının, ÅŸirketi adına önemine vurgu yapıyor. Bir bira üreticisi, hammadde olarak ÅŸerbetçiotunun yanı sıra arpa, pirinç ve mısır gibi tahıl ürünlerine de ihtiyaç duyuyor. Boxmeer bu ürünleri Afrika’da yeterli miktarda ve iyi kalitede bulmanın güç olduÄŸunu belirterek, Heineken’in 25 yıl önce Burundi’de çiftlikler kurduÄŸunu ancak bunun büyük bir hayal kırıklığı ile sonuçlandığını ÅŸu sözlerle dile getirdi: "Yıllar içinde çiftçiliÄŸe yatırım yapmamızın iyi bir ÅŸey olduÄŸunu fark ettik ancak bunu kendimiz yapmamalıydık. Burundi’de 25 yıl önceki deneyimimiz gibi sefil bir biçimde baÅŸarısız olduk. Afrika'ya uyan bir iÅŸ modeli deÄŸildi. Bunu yerel kooperatif modelleriyle uygulamak zorundasınız. Daha sonra gerçekleÅŸtirdiÄŸimiz farklı bir yöntem nasıl baÅŸarılı olunacağını gösterdi."

Boxmeer’e göre Afrikalı çiftçilere daha verimli çalışma yöntemlerini öÄŸretmek ve daha fazla ürün veren tohum türleri saÄŸlamak gerekiyor. Nijerya’da bu uygulamaya Heineken tarafından baÅŸlanılmış bile.

Amerikan tohum üreticisi Dupont da Heineken gibi Afrikalı çiftçiler ile iÅŸbirliÄŸini geliÅŸtiren ÅŸirketlerden biri. Dupont, Etiyopya Tarım Bakanlığı ve Amerikan kalkınma ve yardım kuruluÅŸu USAID ile birlikte yürüttüÄŸü çalışma kapsamında mısır üretiminin daha verimli hale gelmesi için faaliyette bulunuyor. Åžirketin Yönetim Kurulu BaÅŸkan Yardımcısı James Borel kısa sürede olumlu neticeler elde ettiklerini ifade etti.

Borel, "Çiftçiler, birçok yerde ürünlerde üç ila dört katı artışla kâr ettiler ki bu ortalama senede 500 dolar kâr anlamına geliyor. Buna ek olarak, geliÅŸmiÅŸ tohum çeÅŸitlerine daha fazla ulaÅŸabilir hale geldiler. Tarım bilimi uygulamalarında eÄŸitim aldılar vesaire…" dedi.

DiÄŸer yandan herkes bu tip uygulamalardan hoÅŸnut deÄŸil. Özellikle endüstriyel tarım karşıtları, küresel ÅŸirketlerin Afrika’daki çabalarının ardında, genetiÄŸi deÄŸiÅŸtirilmiÅŸ tohumlara pazar saÄŸlamak ve çiftçileri kendilerine bağımlı kılmak amacı olduÄŸunu savunuyorlar.

Eğitim ve modern teknoloji ihtiyacı

Gana’da faaliyet gösteren Çiftçi Organizasyonları Ağı’ndan Lydia Sasu, tarımla uÄŸraÅŸan Afrikalıların eÄŸitim olanaklarına, modern teknolojiye, ucuz krediye ve özellikle de kendilerine ait topraklara ihtiyaç duyduklarını vurguluyor. Tarım yatırımlarının bu yönde yapılması durumunda küçük çiftçilerin de Afrika’nın gıda üretimindeki paydan sahiplenebileceklerini belirten Sasu, en büyük sorunun ise kadınların durumu olduÄŸunu dile getirdi: "Ataları ve yerel liderleri onlara her zaman toprak verebilecek durumda olmalarına raÄŸmen, bu kadınların kendilerine ait toprakları yoktu ancak artık almayı baÅŸarıyorlar. Onları, organizasyonumuzla güçlendirmek icin eÄŸittiÄŸimizi fark ettiler. Ve bu sayede kadınlar ÅŸimdi anne babalarının toprağını kurtarıp, bu toprakta çiftçilik yapıyorlar."

Nijerya Gıda Endüstrisi’nin önde gelen yöneticilerinden John Coumantaros ise siyasilerin katkısı olmadan Afrika tarımının tam anlamı ile geliÅŸemeyeceÄŸini belirterek, yapılan yatırımlara mutlaka bir yasal çerçeve çizilmesi gerektiÄŸini ve bunun en az kara ve demiryolu ağının yaygınlaÅŸtırılması, çiftçiye ucuz kredi verilmesi kadar önemli olduÄŸunu vurguladı. Coumantaros’a göre çiftçiler, siyasiler ve gıda sanayi el ele verdikleri zaman Afrika’nın besin ihtiyacını gelecekte kendi başına karşılamasının önünde engel kalmayacak.