İran ile doğalgaz açmazı

Son dönemde Batı ülkeleri ile iliÅŸkilerinde yumuÅŸama saÄŸlayan Ä°ran CumhurbaÅŸkanı Hasan Ruhani,  Pazartesi günü Ankara’da temaslarda bulunacak. Petrol Bakanı’nın da yer aldığı Ä°ran heyeti ile Ankara’da yapılacak görüÅŸmelerde masadaki önemli baÅŸlıklardan biri de tahkime taşınan doÄŸalgaz alışveriÅŸi.

Sorun hem fiyat hem de eksik teslimat

Rusya’dan sonra Türkiye’nin en büyük ikinci gaz tedarikçisi olan Ä°ran’dan alınan doÄŸalgaz miktarı yılda ortalama 10 milyar metreküp. Türkiye 1996 yılından bu yana yürürlükte olan anlaÅŸma uyarınca gazın her bir metreküpü için ödediÄŸi fiyatı pahalı buluyor.

Yapılan görüÅŸmelerde Ä°ran tarafı ile fiyat indirimi konusunda anlaÅŸma saÄŸlanamadı, Türkiye pazarlıkların sonuçsuz kalmasının ardından Ä°ran gazı ile ilgili anlaÅŸmayı Uluslararası Tahkim Heyeti’ne taşıdı.

Tahkim heyetinin önündeki bir diÄŸer dosya ise Türkiye’nin “eksik teslimat” nedeniyle açtığı dava. Ä°ran yaklaşık 18 yıldır yürürlükteki anlaÅŸma kapsamında bazı teknik sıkıntıları gerekçe göstererek anlaÅŸmada yer alan miktardaki doÄŸalgazı Türkiye’ye teslim etmiyor.

Türk tarafı, Tahran yönetiminden daha önceki yıllarda Ä°ran’ın kompresör istasyonlarının da aralarında bulunduÄŸu gerekli yatırımları yapmamasından kaynaklanan bu sıkıntının giderilmesini istemiÅŸti. Ancak taraflar arasında bu noktada da uzlaÅŸma saÄŸlanamadığı için konu tahkime taşındı.

Tahkim davası sürerken iki ülke arasında fiyat ve miktar konularında bir anlaÅŸmaya varılması durumunda taraflardan birinin çekilmesiyle davanın düÅŸmesi mümkün olabilecek. Ankara’daki görüÅŸmelerde de anlaÅŸma yolunda bir adım atılmaması durumunda Uluslararası Tahkim Heyeti’nin 2014 yılı sonuna kadar kararını vermesi bekleniyor.

Yeni anlaÅŸma da gündemde

Ä°ki ülke arasında enerji baÅŸlığı altında görüÅŸülecek bir diÄŸer konu ise Ä°ran gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması olacak. Konuyla ilgili Åžubat ayında bir açıklama yapan Enerji Bakanı Taner Yıldız, “Türkiye coÄŸrafyasından kaynaklanan avantajları kullanmak açısından böyle bir projeye olumlu baktığımızı söylemek istiyorum. O projenin istihdam açısından, 2 milyon tonluk çelik boru açısından önemli bir yanı vardır. Bu projenin bu manada destekçisiyiz.” dedi.

Hem tahkim hem de yeni anlaÅŸma yapılma ihtimali üzerine Mayıs ayında konuÅŸan Ä°ran’ın Ankara Büyükelçisi Alireza Bikdeli ise Türkiye ile fiyat ve miktarda anlaÅŸmaları durumunda yeni doÄŸalgaz anlaÅŸması yapılabileceÄŸini söylemiÅŸti.

Ukrayna krizi ile birlikte Rus doÄŸalgazına bağımlılıktan kurtulmanın yollarını arayan Avrupa ülkeleri için Ä°ran gazı en hızlı çözümü beraberinde getirebilecek bir seçenek. Ä°ran Petrol Bakanı Yardımcısı Ali Majedi, gazı Avrupa’ya taşımak için en uygun maliyetli seçenek olarak TANAP projesini göstermiÅŸti.