Kırgızistan’da 90’lı yıllarda artmaya baÅŸlayan iç göç sonucu baÅŸkent BiÅŸkek’in dış mahallelerinde gecekondulara yerleÅŸenler yoksullukla mücadele ediyor.
Ä°ÅŸ ve daha iyi yaÅŸam umuduyla BiÅŸkek’e göç eden ailelerde iÅŸsizlik yaygın bir sorun. SaÄŸlık ve eÄŸitim hizmetlerine eriÅŸimlerinde de sorunlar var.
Aileler ekonomik zorluklar karşısında çareyi çocuklarını da çalıştırmakta buluyor.
Çocuklar bir yandan öÄŸrenimlerini sürdürmeye çalışırken, kent pazarlarında çalışarak aile bütçesine katkı saÄŸlıyor.
Sivil toplum kuruluÅŸlarının verilerine göre ülkede 8-16 yaÅŸ aralığında yaklaşık 500 bin çocuk çeÅŸitli iÅŸlerde çalışıyor.
Çocuklar okul ve iÅŸ arasında mekik dokuyor
8 yaşındaki Sezimay Abdıcaparova da bu çocuklardan yalnızca biri. Ä°kinci sınıfta okuyan Sezimay Abdıcaparova, boÅŸ zamanlarında annesi ile Dordoy pazarında kağıt ve plastik ÅŸiÅŸe topluyor.
Sezimay okul hayatıyla çalışmayı birlikte götürüyor:
“Sabah annemle pazara gidiyoruz. ÖÄŸlene kadar kâğıt topluyoruz. ÖÄŸleden sonra da ben okula gidiyorum. Bazen çok yoruluyorum. Ancak anneme yardım etmem gerek.”
Sezimay’ın annesi Elmira Abdıcaparova bundan 14 yıl önce Batken eyaletinden BiÅŸkek’e taşındığını anlatıyor. EÅŸini kaybedince, iki çocuÄŸu ile yalnız kalan anne Abdıcaparova’nın kızı için hayalleri var:
“Kızımı çalıştırmak istemiyorum. Ama parasız kalınca çaresizlikten onu da çalıştırmak zorunda kalıyorum. Paranın nasıl kazanıldığını öÄŸrenmesini istiyorum. Ben sekizinci sınıfa kadar okudum. Lise, üniversite okumadım. Kızımın iyi bir eÄŸitim almasını istiyorum. Benim yaÅŸadığım zorlukları çekmesini istemiyorum.”
Kırgızistan’da Sezimay gibi pazarlarda, tarlalarda çalışan yüzlerce çocuk var.
10 yaşındaki Ä°slam Tokombayev de BiÅŸkek’teki OÅŸ pazarında annesi ile birlikte satıcılık yapıyor. Pazarda çalışabilmek için haftada iki, üç gün okuldan izin alıyor.
DaÄŸlardan IÅŸgın adlı bitkiyi toplayıp pazarda satan Ä°slam yaÅŸadığı zorlukları ÅŸöyle anlatıyor:
“Sabah saat 8’de arkadaÅŸlarla daÄŸa çıkıyoruz. AkÅŸam 7’ye kadar ışgın topluyoruz. Dün de ışgın toplamaya gittim. Çok yoruldum. DaÄŸdan inerken çok zorlandım. Åžu an annemle dün topladıklarımızı satıyoruz. Günde yaklaşık 1000 som (19-20 dolar) kazanıyoruz.”
Anne Tûlpan aç kalmamak için çocukları ile beraber çalışmak zorunda olduklarını söylüyor:
“Üç çocuÄŸum var. EÅŸimden ayrıldım. Çocuklarımı tek başıma büyüttüm. Çocuklarım küçük yaÅŸlarından itibaren çalışmak zorunda kaldılar. Yeterince param olmadığı için oÄŸlumu yatılı okula vermek zorunda kaldım.”
Henüz 15 yaşındaki yürüme engelli KuÅŸtarbek Kubatuulu da anne ve babası ile beraber Dordoy pazarında kâğıt topluyor. KuÅŸtarbek daha iyi bir gelecek umuduyla çalıştığını söylüyor:
“Her gün annem ve babamla kâğıt kutu toplamak için pazara gidiyoruz. Kâğıt kutuları toplamak çok kolay. Günde 300-400 som (6-8 dolar) kazanıyorum. Bugüne kadar okula baÅŸvurmadım. Ancak iyi eÄŸitim alıp, gelecekte milletvekili olmak istiyorum.”
KuÅŸtarbek’in ailesi de bu sene Batken eyaletinden geldi. Annesi Mavluda Atabayeva, memleketlerinde kazandıkları para yetmediÄŸi için BiÅŸkek’e geldiklerini anlatıyor:
“Batken eyaletinden geldik. Köyde kazandığımız para yetmiyordu. Çalışmak için buraya geldik. Ä°ki çocuÄŸum var. Küçük oÄŸlum da benimle çalışıyor. OÄŸlum engelli olmasına raÄŸmen çalışıyor. Bu arada oÄŸlumun engelliler okuluna gitmesi için görüÅŸüyoruz.”
Yasak ama binlerce çocuk çalışıyor
Kırgızistan yasaları, çocukların kötü koÅŸullarda ve erken yaÅŸlarında çalıştırılmasını yasaklamasına raÄŸmen, binlerce çocuk tütün tarlalarında ve pazarlarda çalışıyor. Sosyal Kalkınma Bakanlığı, çalışan çocuk sayısının 2013’te 2 bin 552 kiÅŸi olduÄŸunu açıklarken, sivil toplum kuruluÅŸları gerçek sayının çok daha fazla olduÄŸunu belirtiyor.
Çalışan çocuklara kapsamlı yardım veren 45’ten fazla sosyal toplum kuruluÅŸu var.
Bunlardan Çocukları Koruma Merkezi'nin halkla iliÅŸkiler uzmanı Gladis Temirçiyeva, çalışan çocukların eÄŸitimlerine devam edebilmeleri için çalıştıklarını söylüyor. Temirçiyeva sorunun tek çözümünün maddi destek olmadığı görüÅŸünde; aynı zamanda göçmenlerin yaÅŸam koÅŸullarıyla ilgili yasal düzenlemelere ihtiyaç olduÄŸunu vurguluyor:
“Çocukların çalışması da ÅŸiddetin bir çeÅŸitidir. Çocukluklarını yaÅŸamaları gerekirken çalışmak zorunda kalıyorlar. Çocukların çalışmak yerine daha çok eÄŸitime odaklanmaları için yoksul ailelerle görüÅŸmeler yapıyoruz. Buna yönelik projelerimiz var. Çalışan çocukların okulu bırakmamaları veya okula baÅŸvurmaları için ÅŸartlar oluÅŸturmaya çalışıyoruz.”
Sosyal Kalkınma Bakanlığı'nın verilerine göre ise, Kırgızistan genelinde 2012’de 9 binden fazla çocuk çalışıyordu, 2013’te büyük bir düÅŸüÅŸ gösterdi, 2 bin 500’e geriledi. Ancak Sosyal Kalkınma Bakanlığı Aile ve Çocukların Korunması Departmanı Müdürü Gulmira Ahmatova ağır koÅŸullarda çalışan çocuk sayısının arttığını belirtti:
“2012’de ağır koÅŸullarda 96 çocuk çalışırken, 2013’te sayı 849’a ulaÅŸtı; yani yüzde 123 oranında arttı. Bunların çoÄŸu BiÅŸkek’te çalışıyor.”
Gulmira Ahmatova, çocukların emek gücünün kullanılmasına karşı projeleri çerçevesinde, anne babaları bilgilendirme çalışmaları yürüttüklerini, çocuklara kapsamlı sosyal yardımlar verdiklerini anlatıyor:
“Bakanlığın bölge temsilcilikleri tarafından yoksul aileler tespit ediliyor. Zor koÅŸullar altında yaÅŸayan çocukların anne-babaları ile çocukların korunması ile ilgili bilgilendirme görüÅŸmesi yapıldıktan sonra onlara devlet tarafından yardımlar veriliyor.”
Sosyal Kalkınma Bakanlığı uzmanları, bugüne kadar 8 binden fazla aileye çocuklarının tütün tarlalarında çalışmasının zararları hakkında bilgi verdi. Bakanlık uzmanı Ahmatova, tarlalarda çalışmanın veya diÄŸer ağır iÅŸlerin çocukların okulu bırakmak zorunda kaldığını ya da derslerinden geri kaldıklarının altını çiziyor.
Bakanlık yetkilileri, yoksul aile çocuklarının çalışmasının önüne geçmek için 30’dan fazla sosyal toplum kurumu ile iÅŸbirliÄŸi yaptığını vurguluyor. Ancak bu çabalar çalışan çocuklar sorununun çözümüne yeterli olmuyor.
Henüz yorum yapılmamış.