Çocuklar da işkence mağduru

Özellikle Arap Baharı’nın yaÅŸandığı ülkelerde iÅŸkencenin yaygın olarak devam ettiÄŸi ifade edilirken, insan hakları ihlallerinin yaygın olarak Suriye, Mısır ve Irak’ta artış gösterdiÄŸinin altı çizildi.

Uluslararası Af Örgütü Genel BaÅŸkanı Salil Shetty, Arap ülkelerinde insan hakları ihlalleri ve iÅŸkencenin gerekçe gösterilerek devrim yapıldığını, fakat buna raÄŸmen bu ülkelerin çoÄŸunda iÅŸkencenin devam ettiÄŸini söyledi.

Salil Shetty: Arap ülkelerinde iÅŸkence devam ediyor. [FotoÄŸraf: Al Jazeera]

Uluslararası Af Örgütü’ne göre Suriye’de yaÅŸanan durum korkunç ve iÅŸkence ülke geneline yayılmış durumda. Ülkedeki durum ayaklanmanın baÅŸladığı, Mart 2011’den bu yana hayalleri bile zorlayacak bir dereceye gelmiÅŸ.

Örgüt kendilerine ulaÅŸan haberlerde binlerce kiÅŸinin iÅŸkence sonucu cezaevlerinde hayatını kaybettiÄŸini ve iÅŸkencelerin büyük kısmının silahlı güçler tarafından yapıldığını duyurdu.

Sistematik iÅŸkence

Uluslararası Af Örgütü, Suriye’de muhaliflere karşı uygulanan iÅŸkencenin rutin bir hal aldığını ve küçük yaÅŸtaki çocukların bile bu iÅŸkenceye maruz kaldığını vurguladı.

OrtadoÄŸu ve Kuzey Afrika sorumlusu Philip Luther Al Jazeera’ye yaptığı açıklamada, örgütün Suriye’deki suçları belgelendirdiÄŸini ve BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) ile de bu konuda ortak çalışmalar yapıldığını söyledi.

Luther’e göre, BMGK’nin Suriye dosyasını Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne havale etmesi için elinde hala bir fırsat var.

Arap Ä°nsan Hakları Örgütü Genel Müdürü Muhammed Cemil, Roma AntlaÅŸması'nın, iÅŸkenceyi "savaÅŸ suçu" veya "insanlığa karşı suç" kapsamında deÄŸerlendirdiÄŸini söyledi. Uluslararası SavaÅŸ Suçları Mahkemesi’nin bu suçu iÅŸleyenlere en fazla 30 yıl hapis cezası öngördüÄŸünü ifade eden Cemil, bu cezanın iÅŸkencenin boyutuna göre ömür boyu hapis cezasına kadar çıkabileceÄŸinin altını çizdi.

Muhammed Cemil: Bazı Arap ülkelerinde iÅŸkence sistematik olarak devam ediyor. [FotoÄŸraf: Al Jazeera]

Cemil, Arap ülkelerinin iÅŸkenceyi suç kabul ettiÄŸini, bunun ölüme sebebiyet vermesi halinde bu suçu iÅŸleyenlere idama varan cezalar verildiÄŸini hatırlattı. Fakat buna raÄŸmen bu ülkelerde iÅŸkencenin sistematik ÅŸekilde sürdüÄŸünü söyleyen Cemil, örnek olarak Suriye ve Mısır’da yaÅŸananları gösterdi.

Irak’ta ise Uluslararası Af Örgütü’nün tespitlerinin olduÄŸunu iÅŸkence ve kötü muamelenin çok geniÅŸ bir ÅŸekilde sorgu odalarında ve hapishanelerde uygulandığını vurguladı. Cemil'e göre, ellerinde 2010-2012 yılları arasında 30 kiÅŸinin iÅŸkence sebebiyle öldüÄŸünü ortaya koyan belgeler var.

Mısır’da olumlu hiçbir adım yok

Mısır’la ilgili olarak ise Uluslararası Af Örgütü’nün elinde 2011 yılındaki devrim sırasında güvenlik güçlerinin göstericilere karşı iÅŸkenceyi bir silah olarak kullandığı yönünde raporlar var. Bir protestocu kadının aynı yıl, ordu yönetimdeyken gözaltına alınıp, bekaret testine tabi tutulduÄŸunu ortaya koyan rapor da mevcut.

Uluslararası Af Örgütü, Mısır’da mevcut yönetim tarafından hazırlanan “Yeni Terör Kanunu” ile ilgili olarak da uyarıda bulundu. Örgüte göre yeni kanunun cumhurbaÅŸkanının onayından geçmesi halinde ülkede iÅŸkence ve insan hakları ihlallerinin önü açılacak ve bu ülke açısından tam bir yıkıma sebep olacak.

Philip Luther: Mısır hükümeti iÅŸkencenin önlenmesi için ciddi çalışmıyor. [FotoÄŸraf: Al Jazeera]

Philip Luther ise Mısır hükümetinin yaÅŸanan hak ihlalleri ve sorgu merkezlerinde uygulanan iÅŸkencenin durması için kendileri ile hala ciddi bir çalışma içerisine girmekten kaçındığının altını çizdi.

Mısır’da savcıların bağımsız olduÄŸu yönündeki iddiaları reddeden Luther, hükümetin cezaevi, karakol ve sorgu merkezlerinde uygulanan iÅŸkence ile ilgili soruÅŸturma açmadığını söyledi.

Uluslararası Af Örgütü Genel BaÅŸkanı Salil Shetty, ülkede aralarında Al Jazeera muhabirlerinin de bulunduÄŸu gazetecilere yönelik tutuklamaların devam ettiÄŸini ve bunun utanç verici olduÄŸunu ifade etti. Shetty’ye göre tutuklu gazeteciler vicdan ve ifade özgürlüÄŸünün esiri durumundalar.

Tunus’taki durum

Suriye, Mısır ve Irak’taki kötü duruma raÄŸmen devrimin yaÅŸandığı bazı ülkelerde iyiye doÄŸru bir gidiÅŸ de yok deÄŸil. Uluslararası Af Örgütü’ne göre Tunus’ta yaÅŸanan devrimin ardından kurulan hükümet, iÅŸkencenin engellenmesi için önemli adımlar attı. Mesela bazı bölgelere yönelik iÅŸkenceyi suç kapsamına alan özel kararnameler yayınlandı. Ülkede hükümetin yeni olması bazı adımların yavaÅŸ atılmasına neden oluyor. Fakat buna raÄŸmen Adalet Bakanlığı nezdinde bazı çalışmalar devam ediyor.

Uluslararası Af Örgütü’nün son araÅŸtırmasına göre, dünya nüfusunun yaklaşık olarak yarısı gözaltındayken iÅŸkence görmekten korkuyor. AraÅŸtırmaya katılanların yüzde 80’i iÅŸkencenin önlenmesi için daha katı kanunlara ihtiyaç olduÄŸunu söyledi.

BM SözleÅŸmesi

Örgüt yayınladığı raporda birçok ülkeyi ikiyüzlü olmakla suçladı. Bu ülkeler, bir taraftan iÅŸkenceye karşı olduklarını açıklarken, diÄŸer taraftan BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) tarafından 1984 yılında hazırlanan 'Ä°ÅŸkence ve diÄŸer insanlık dışı ya da aÅŸağılayıcı muamele veya cezaya karşı sözleÅŸme’ye imza atmıyor.

134 devletin taraf olduÄŸu sözleÅŸme iÅŸkenceyi uluslararası bir suç olarak tanımlayarak taraf devletleri bu suçu önlemekle ve faillerini cezalandırmakla sorumlu tutuyor. SözleÅŸmeye göre, iÅŸkenceyi haklı göstermek için ne istisnai koÅŸullara baÅŸvurulabilir ne de bir iÅŸkencecinin suçu emir altında iÅŸlemiÅŸ olduÄŸuna dair savunması haklı bulunabilir.

SözleÅŸme çerçevesinde oluÅŸturulmuÅŸ olan denetleme kurumu, taraf devletlerin raporlarını inceler, onay vermiÅŸ olan devletlerin vatandaÅŸlarının bireysel ÅŸikâyetlerini kabul eder ve deÄŸerlendirir. Ayrıca iÅŸkence uygulamasının ciddi seviyede ve sistematik olduÄŸunu düÅŸündüÄŸü ülkeler hakkında soruÅŸturma baÅŸlatabilir.