Her mülteci geri çevrilemeyecek

Avrupa BirliÄŸi'nin (AB) dış sınırların kaçak giriÅŸlerden korunması için kurduÄŸu sınır muhafaza teÅŸkilatı FRONTEX'in, mülteci taşıyan deniz araçlarını açık denizlere dönmeye zorlaması yasaklandı. Almanya'nın tanınmış göç uzmanlarından Petra Bendel ise FRONTEX'in bazı uygulamalarının devletler hukuku açısından tartışmalı olduÄŸunu söylüyor.

AB sınır koruma teÅŸkilatı, Lampedusa açıklarında olduÄŸu gibi, ölüm tehlikesi geçiren mültecileri kurtarmamakla suçlanıyor. Erlangen Üniversitesi öÄŸretim üyesi Profesör Petra Brendel, FRONTEX'e yöneltilen eleÅŸtirilerle ilgili olarak teÅŸkilatın kaçak göçü ve sınır aşırı suçları önlemek amacıyla kurulduÄŸunu hatırlatıyor ve ekliyor:

“FRONTEX aynı zamanda boÄŸulma tehlikesi geçiren kazazedeleri kurtarmakla yükümlü. AnlaÅŸmalarda, hangi hallerde FRONTEX'in müdahale etmek zorunda olduÄŸu ve yardımın AB ülkeleri arasında nasıl koordine edileceÄŸi de açıkça yazıyor. Ayrıca FRONTEX'in, kurtarılan mültecileri canlarına zarar gelebilecek ülkelere iade etmesi de yasak. Tıpkı Mültecilerin Hukuki Statüsüne Dair Cenevre SözleÅŸmesi'nin 33'üncü maddesinde belirtildiÄŸi gibi, mülteci adaylarının haklarının korunması ve hangi üçüncü ülkeleree gönderilebilecekleri de anlaÅŸmalarda yer alıyor.”

Alman göç politikası uzmanı Petra Brendel, mültecilerin gönderildiÄŸi ülkelerde insan haklarına ne ölçüde uyulduÄŸunu saptamanın da FRONTEX'in görevi olduÄŸunu belirtiyor. FRONTEX operasyonlarına saÄŸlık personeli, tercüman ve hukukçuların da katılması gerektiÄŸi ÅŸeklindeki taleplerin yerine getirilmesini isteyen siyasi bilgiler fakültesi öÄŸretim üyesi Brendel sözlerini ÅŸöyle sürdürüyor:

“Hangi mültecinin korunmaya ihtiyacı olduÄŸunu tespit edebilmesi için kurtarma operasyonlarına katılan ekiplerin eÄŸitilmesi gerekir. Kime mülteci statüsü verilebileceÄŸinin sınanmasının, takibat ya da savaÅŸtan kaçan ve korunmaya muhtaç olan mültecileri iade etmeme ilkesine ters düÅŸtüÄŸü olabiliyor. Bu uygulama hukuk devleti ilkeleri açısından son derece tartışmalı bir konudur.”

Üçüncü ülke sorunu

FRONTEX ve münferit milli sınır muhafaza teÅŸkilatlarının ‘geri gönderme' uygulamasının Akdeniz'de olduÄŸu gibi mülteci teknelerinin batmasına ve boÄŸulmalara neden olduÄŸu bir gerçek. Profesör Petra Brendel mülteci teknelerini geri çevirme uygulamasına son verilip verilmeyeceÄŸi sorusuna da ÅŸu yanıtı veriyor:

“Operasyon kuralları sadece FRONTEX için geçerli ve milli sınır muhafaza teÅŸkilatlarını baÄŸlayıcı nitelikte deÄŸil. AB bünyesinde hazırlanan uzlaÅŸma formülüne raÄŸmen milli sınır koruma kuruluÅŸları kendi karasularında ele geçirilen mülteci teknelerini üçüncü bir ülkeye gönderebiliyor. Bu yöntem, 12 millik karasuları sınırları dâhilinde zapt edilen mülteci teknelerine uygulanabiliyor. ÖrneÄŸin adalardan dolayı hemen bütün Ege Denizi Yunan karasuları içinde kalıyor. Mültecilere yardım kuruluÅŸları Ege Denizinde kurtarılan mültecilerin derhal Türkiye'ye sürülmesini eleÅŸtirmekte haklılar.”