YaÅŸam
AK Parti gücünü pekiştirdi
AK Parti 6. Seçim zaferinde, oy oranını yüzde 45’e taşıdı. Ä°ktidara geldikten sonra girdiÄŸi ilk yerel seçim olan 2004'de yüzde 40,2 oy alan AKP'nin oyları, 2009'da yüzde 38,6'ya düÅŸmüÅŸtü. 12 yıllık iktidarında girdiÄŸi 3. yerel seçim olan 30 Mart'ta ise oylarını yüzde 45'e ulaÅŸtırdı.
AKP ve ErdoÄŸan, 2013 Haziran'ındaki Gezi olayları ama özellikle 17 Aralık operasyonu ve ardından Fethullah Gülen Cemaati ile girdiÄŸi kavgadan sonra 30 Mart'ın sadece bir yerel seçim olmadığını sürekli vurguladı. Seçimden önce baÅŸlayan 'Cemaat oylarının etkisi' tartışması 30 Mart ile netlik kazandı. AK Parti cemaatin lideri Fethullah Gülen'in memleketi Erzurum'da da yarışı birincilikle bitirdi.
AK Parti'nin oyu Ä°stanbul, Ankara, Ä°zmir'in yanısıra yeni büyükÅŸehir yapılan illerde de arttı. Dış ilçelerden gelen oylar büyükÅŸehirlerde Ak Parti'nin oy oranını artırmasını saÄŸladı. Balıkesir ve Ordu bunun örneklerinden.
GüneydoÄŸu
AK Parti Mardin’i siyasi yasağı nedeniyle bağımsız olan, BDP destekli Ahmet Türk’e kaptırdı. Åžanlıurfa’da ise BDP’nin en güçlü isimlerinden Osman Baydemir’e raÄŸmen kazandı. Diyarbakır’da milletvekili Galip EnsarioÄŸlu ile girdiÄŸi yarışta oyunu birkaç puan artırabildi. ErdoÄŸan, eÅŸinin memleketi, ‘damadı’ olduÄŸu, milletvekili seçildiÄŸi Siirt’i ise bu seçimde de BDP’den almayı baÅŸaramadı. Van’da dindar Kürtlerin oylarını alabilmek için eski imam Osman Nuri Gülaçar’ı aday gösteren AK Parti, burayı da kıyasıya rekabete raÄŸmen BDP’den alamadı.
Üç büyük il
AK Parti Ä°stanbul’da 3. kez Kadir TopbaÅŸ ile girdiÄŸi yarışı kazandı. ‘Ä°stanbul’u alan Türkiye’yi alır’ tezi bu seçimde de doÄŸrulandı.
Ancak Ankara’da yarış son ana kadar netleÅŸmedi. Kentin 20 yıllık baÅŸkanı, 5. kez belediye baÅŸkanı olmak için aday olan Melih Gökçek için bu kez yarış kolay geçmedi. Deyim yerindeyse sonuç foto–finiÅŸ ile belli oldu.
AK Parti’nin ‘bakan aday’ gösterdiÄŸi üç ilden biri olan Ä°zmir, CHP kalesi ünvanını yine yitirmedi. AKP eski UlaÅŸtırma Bakanı Binali Yıldırım ile girdiÄŸi ve tüm gücüyle asıldığı Ä°zmir’i alamadı.
Hatay ve Antep
Suriye etkisinin ölçüleceÄŸi sınır ÅŸehri Hatay’da ilçelerin büyük kısmını AK Parti almasına karşın, merkezden gelen oylar AK Parti’ye istediÄŸini vermedi. Eski Adalet Bakanı Sadullah Ergin ile girilen yarışta, AKP aday göstermediÄŸi için CHP’den aday olan Lütfü SavaÅŸ’ın gerisinde kaldı. Üç bakan adaydan sadece Fatma Åžahin Gaziantep’te AK Parti’ye beklediÄŸi baÅŸarıyı saÄŸladı.
Kıyılar
AK Parti 30 Mart’ta da kıyılara ulaÅŸamadı. Ä°zmir, Aydın, MuÄŸla’da CHP duvarını aÅŸamadı. Ancak Antalya’da ÅŸehrin eski belediye baÅŸkanı Menderes Türel ile zorladı. Ege kıyısında MHP’den aldığı Balıkesir ile moral buldu. Karadeniz’de ise CHP’den Ordu ve Artvin’i almayı baÅŸardı. Yeni büyükÅŸehir olan Trabzon, kupa küskünlüÄŸünü seçime yansıtmadı. AK Parti karadenizde Trabzon, Samsun ve Rize’de yüzde 50’nin üzerinde oy aldı.
ETYEN MAHÇUPYAN / Al Jazeera
Ortaya çıkan genel tabloya bakarsak tahminleri doÄŸru çıkaran sonuçlar oldu. 2 ay boyunca çıkan tapeler ve iktidarın aldığı tedbirler hiçbir ÅŸeyi etkilemedi. Seçmen yolsuzluk ve darbeyi kıyasladı ve darbenin daha tehlikeli olduÄŸuna karar verdi. MelezleÅŸen bir orta sınıf var. Bu sadece muhafazakar kesim deÄŸil. Klasik muhafazkarlığa sahip çıkan insanlar deÄŸil bunlar. Dindarlığı yeniden tanımlıyor bu insanlar. Ne dindar ne laik bir aile tipolojisi var. Bu orta sınıf kendi demokrasi taleplerini AK Parti'nin taşıyabileceÄŸini düÅŸünüyor. Demokrasi mi deÄŸil mi tercihiyle karşı karşıya kaldı seçmen. Tercihini demokrasiden yana kullandı. 17 Aralık sonrası AK Parti'ye yaradı. 16 Aralık'ta AK Partililer bile tahmin edemezdi bunu.NUR SERTER/ Al Jazeera
Bu seçimden CHP'nin Ankara ve Ä°stanbul'dan birisini kazanarak çıkması halinde bunu önemli bir baÅŸarı kriteri olarak deÄŸerlendirmek gerekir. Ancak seçimlere hangi koÅŸullarda girilmiÅŸ olduÄŸunu da gözönünde tutmak gerekebilir. Cumhuriyet tarihinde hiçbir iktidar partisi seçimlere bu kadar olumsuz koÅŸullarda girmedi. Onun için CHP'nin aldığı bu sonucu sevinerek karşılamak mümkün deÄŸil. Bununla ilgili analizlerin objektif bir biçimde yapılması gerekir. Seçimlerde oylar BaÅŸbakan'a akıyor, AK Parti'ye deÄŸil. Türk halkının etik deÄŸerleri bu kadar köÅŸeye iteceÄŸini düÅŸünmüyorum. BaÅŸbakan'ın halkı ikna etme yöntemleri göz önünde bulundurulmalı. AK Parti seçimlerde aldığı oy oranını, hukukun ve yargının yerine koyarak aklandığı gibi bir izlenime kapılırsa demokrasinin kalan kırıntıları da yok edilecektir. CHP asla iki konu üzerinden siyaset yapmamıştır. Ä°nanç siyaseti ve etnik kimlikler üzerinden siyaset. Bunlar Türkiye'de yaygın olduÄŸu için verilen oylar da buna göre veriliyor. Seçim propagandasında hükümeti yolsuzluklardan dolayı eleÅŸtien CHP'nin yolsuzluk dosyaları nedeniyle partiden ihraç ettiÄŸi Sarıgül'ü aday göstermesi seçmende kafa karışıklığı yaratmış olabilir. Seçmen bu çeliÅŸkiyi yaÅŸasa bile Türkiye'nin yol aldığı kritik süreç nedeniyle CHP'den yana oy kullandı. CHP, seçmeni böyle bir çeliÅŸkiyle karşı karşıya bırakmasa iyi olurdu. Sarıgül, bundan sonra CHP'de genel baÅŸkanlık yarışı baÅŸlatabilir. Ama CHP örgütlerinin buna geçit vereceÄŸini zannetmiyorum. CHP'nin siyaset yaparken yolsuzluÄŸa bulaÅŸmamış isimlerle yoluna devam etmesi lazım. Ama önümüzdeki süreç çeÅŸitli geliÅŸmelere gebe olabilir.MAZHAR BAÄžLI / Al Jazeera
Bu seçim sonuçları uzun süredir toplum mühendisliÄŸi yürütenlerin hesaplarını boÅŸa çıkardı. Halk iradesine sahip çıktı, ortaya konan bütün kötü propagandalar ve tezgahlara raÄŸmen kendi düÅŸüncesinden vazgeçmedi. Bu Ak Parti'ye seçim kaybettirme deÄŸil, AK Parti'yi bitirme operasyonu idi. Ak Parti büyük bir baÅŸarıyla sonuçlandırdı. Seçime katılım da oldukça yüksek oldu. AK Parti'nin oyu yüzde 38'den yüzde 46'ya yükseldi. Bu büyük bir baÅŸarıdır.CumhurbaÅŸkanlığı seçimleri konusunda bir akademisyen olarak kiÅŸisel görüÅŸümü söyleyeyim. Sayın BaÅŸbakan hiçbir makam için herhangi bir pazarlık içine girmez. "Al gülüm ver gülüm" hesabına girmez. Kendi ilkeleri doÄŸrultusunda doÄŸru bildiÄŸini yapmaktan geri durmaz. 1908'den Ahrar Fırkası'ndan bugüne kadar bir siyasi okuma yaptığımızda Sayın BaÅŸbakanımızın cumhurbaÅŸkanı olması olması gerekendir. Bundan sonra AK Parti Türkiye'de gerçekten esas meseleleri belirleyen bir siyasi hareket olacaktır.ALÄ° ÇARKOÄžLU / Al Jazeera
Bu sonuç beklenen bir sonuçtu. Bundan bir iki ay evvel hiç kimse böyle bir sonucu beklemezdi. AKP açısından çok daha büyük bir oy kaybı beklenirdi. 17 Aralık Operasyonu, internete düÅŸen kasetler, gezi olayları nedeniyle bu beklenti vardı. Ancak son 2-3 hafta içinde ortaya çıktı ki deÄŸerlendirmeler çok partizanca yapılıyor. Bir partinin seçmeniyseniz oyunuzu deÄŸiÅŸtirmiyorsunuz. Ne olursa olsun partinize oy veriyorsunuz. Twitter ve youtube yasaklarının etkili olacağı düÅŸünüldü. Ancak bunların Türk halkı için bir karşılığı yok. Olduysa da ne kadar oldu? Yüzde 50'den yüzde 47'ye indirecek kadar oldu. Yerel seçim genel seçimle kıyaslandığında birkaç puanlık düÅŸüÅŸ beklenir zaten. Ä°ki taraf da sonuçları kendisine yontacak bir yorum bulacaktır. Ä°ki milliyetçi hareket kazanarak çıktı. Ana muhalefet partisi de oy kazanmış görünüyor. HerÅŸeye raÄŸman muhafelefetin kazancının daha büyük olduÄŸu bekleniyordu. Ama artık "iki kiÅŸiden birini oyu bendedir" diyen bir AKP görmeyeceÄŸiz. AKP de "global dünya krizinin etkisinde yüzde 38 aldık, ÅŸimdi artırmış durumdayız" diyebilir. Yani herkesin kazandığı bir seçim. her aprti kendine yontacak bir sonuç bulabilir.MUSTAFA KARAALÄ°OÄžLU / NTV
AKP son dönem tartışmalarının tamamı üzerinde büyük üstünlük saÄŸladı. Benzersiz bir zafer. Genelde oy tabanının da yüzde 55'i bulduÄŸunu söyleyebiliriz. Ne zaman darbe giriÅŸimi olsa halk kendi iradesini göstermede cimri davranmıyor. Sayın ErdoÄŸan açısından da deÄŸerli bir sonuç. Rakipleri açısından umutsuz ve trajik. Gerçekti yalandı ama 17 Aralık gibi deÄŸerli bir malzeme vardı ellerinde. Ama fırsata dönüÅŸtüremedi muhalefet. Seçimin maÄŸlubu CHP'dir. Gülen grubu da trajik yenilgi oldu. Türkiye haritası baÄŸlamında da AKP Türkiye partisi olduÄŸunu gösterdi. Ya birinci ya ikinci parti oldu. ErdoÄŸan'ın sert üskubunun bir karşıtı olduÄŸunu unutmayalım. Tek taraflı bir sorun deÄŸil yani. Sayın ErdoÄŸan'dan beklediÄŸimiz balkon konuÅŸmasının ErdoÄŸan'ın düÅŸmanları tarafından da yapılması gerektiÄŸine inanıyorum.RUÅžEN ÇAKIR / HABERTÜRK
Seçim sonuçlarından sonra BaÅŸbakanın etrafı kalabalıkÅŸacaktır. Seçimin kazanını tabii ki Tayyip ErdoÄŸan. Çok basit bir ÅŸey yaptı ve tuttu. Yolsuzluk iddialarında karar mercii olarak yargıyı deÄŸil sandığı iÅŸaret etti ve ÅŸimdi çıkan sonucun ardından "Hepsi yalan montaj" diyecek. Ama bu oyun böyle kolay bitmez. DiÄŸer tarafın elindeki kozlar bu kadar deÄŸildir. Seçim sonrasına bıraktılar diye düÅŸünüyorum. Yeni bir kaydı piyasaya sürerek gündem yaratabilirler. Ama ErdoÄŸan güven tazeledi, belli bir güç aldı tekrar ve milli irade saÄŸlam irade vurgusunu teyit ediliÄŸini iddia edecek ama ben iÅŸin çok kolay olacağını sanmıyorum.ALÄ° BAYRAMOÄžLU/ NTV
AKP için çok önemli bir baÅŸarı. Gezi olaylarından sonra baÅŸlayan otoriterleÅŸme tartışmaları, AKP ile liberal kesimlerin demokrat kesimlerin ayrıştığı iddiaları. DiÄŸer tarafta malum cemaat ve hükümet gerginliÄŸi ve onun yaratmış olduÄŸu ağır tahribat. Bu çerçeveden baktığımız zaman fevkalade bir baÅŸarıdan bahsedebiliriz. EÄŸer Tayyip ErdoÄŸan cumhurbaÅŸkanı adayı olacaksa, bu rakamlar da büyük bir kamuoyu araÅŸtırmasının kendisi ise yüzde 60'lara yakın birinci tur rakamıdır bu. Yani burada AKP'ye yönelik son derece güçlü bir destek var. Tabii sorularımız var. Sadece seçmenden alınan bu büyük destek gerginliÄŸin azalmasına yardımcı olacaktır ama yeterli olmayacaktır. 2007 yılında deÄŸiliz. Yani asker muhtırası karşısında büyük bir halk ya da demokrasi tokadı atan bir iklim deÄŸil bu. Bu baÅŸka iklim. Yolsuzluk tartışmaları var otoriterleÅŸme tartışmaları yalnızlaÅŸma tartışmaları var. AKP'nin bundan sonra gemiyi nasıl yürüteceÄŸi son derece önem taşıyor. Yarından sonra en çok tartışacağımız ÅŸey bu olacak. Bundan sonra beklentim ÅŸöyle. Cemaatin devlet içindeki gayri meÅŸru eylem dokusunu temizleyecek hükümet. Bu hukuk içinde olmalı ama. Ölçüsü kaçarsa yani HSYK'da internette olduÄŸu gibi tartışmalarla karşı karşıya kalırsak, bütün bu oya raÄŸmen, yeni bir sorun yeni bir meÅŸruiyet tartışması ile karşı karşıya kalırız. Ä°kincisi ÅŸudur. Yolsuzluk iddiaları kulaÄŸa kar suyu kaçırdı. Yapılan anketler bize diyor ki toplumun yüzde 65'i bunlardan rahatsız oldu. Bunun içinde AKP'ye oy verenler de var. AKP ciddi bir yolsuzluklarla ilgili topluma izahat yapmalı.HAYKO BAÄžDAT / SAMANYOLU
Åžaşırmadım sonuçlara. BeklediÄŸim bir sonuç. BaÅŸka bir ipucu veriyor çünkü seçimler sürecine girdik. Bu kadar kutuplaÅŸmış seçimde AKP bu iddialarla kendi kemik kitlesini koruyabiliyor.HÜSEYÄ°N YAYMAN/ CNN Türk
Fetullah Gülen Hoca Efendi adı üstünde hoca efendi. Bir siyasi parti lideri gibi çıkar hükümete karşı çıkar kampanya yürütürse yani yüzde 45 oy almış AKP. Mesele ÅŸu, üç yerel, üç genel seçimde baÅŸarılı olmuÅŸ bir iktidar var. Burada mesele demokrasiyi büyütmek ortak akılla. AKP'nin oyu büyümüÅŸ CHP'nin azalmış meselesi deÄŸil. Tabii ki üslûp tartışması var ama ErdoÄŸan'ın 1994'ten beri de üslubu böyle yani.MEHMET BARLAS / STAR
Gezi Parkı olayları,Twitter, ses kayıtları bu iktidarı güçlendirdi. Dış dünya, tek muhatabın Tayyip ErdoÄŸan olduÄŸunu anladı.FUAT KEYMAN / NTV
Kazanan AKP'dir. 17 Aralık'tan sonraki süreçte özellikle yurtdışındaki deÄŸerlendirmelerde ErdoÄŸan ve AKP ayrımı vardı. Kazanan aynı zamanda BaÅŸbakan'dır. AKP kitle partisi olduÄŸunu gösterdi. CHP'de ise deÄŸiÅŸiklik yok. AKP alternatifsiz "egemen parti" konumunda. O yüzden seçimlerde AKP'ye karşı baÅŸarılı olmak zor. Bu kadar tartışmalardan sonra AKP ve BaÅŸbakanını oylarını koruması, hele yüzde 46 ile bitirmesi cumhurbaÅŸkanlığı seçimleri üzerinde de etkili olacak.SEYFETTÄ°N GÜRSEL/ NTV
AK Parti Yüzde 45'le biterse yolsuzluk, tapeler hiç etki yapmamış demektir. Yüzde 41-42 olursa bir nebze etkilemiÅŸ diye düÅŸüneceÄŸim.Ä°SMET BERKAN / NTV
Türk siyasetinde konsolidasyon görünüyor. Dört partide toplanmış oylar. AKP kendisi baÅŸarı çıtasını yüzde 39 üstü olarak görüyordu. 2 yıl önce de genel seçimler oldu ve o seçimlerden sonra da çok ÅŸey. Oy kaybettiyse bile onca yaÅŸanana raÄŸmen az kaybetmiÅŸ. Haritaya baktığınızda AKP diye bir parti var. Türkiye'nin her yerinde var. Birinci ya da ikinci. Buna karşılık AKP'nin çeÅŸitli bölgelerde yerel rakipleri var. DoÄŸu ve GüneydoÄŸu'da BDP, sahillerde CHP gibi. Türkiye'deki muhalefet açığı sorunu var. CHP ve MHP toplamı AKP'den az. Katılım oranı yüzde 87 görünüyor. Bu merkez saÄŸ ve muhafazakar seçmenin oy vermeye gittiÄŸini gösterir. Bu AKP 'nin baÅŸarılı kampanya yürüttüÄŸünü gösterir. Türkiye'de gerçekte iki ana siyasi akım var. Türkçülük ve Ä°slamcılık. Türkçülük de CHP ve MHP temsiliyeti var, diÄŸerinde AKP'dir temsilci. Bu kimlikler üzerinden siyasi mücadele yapılıyor. Kimlik üzerinden siyaset yaparsanız öteki vardır. Türkiye'de olan da budur.TARHAN ERDEM / STAR
CHP’nin yapması gereken Türkiye’yi ve AKP'yi tanıması. Türkiye'nin problemleri hakkında bir program yapması. EÄŸer ErdoÄŸan, AKP veya iktidar önümüzdeki 15-20 gün içinde demokrasi bakımından yönetim sistemi bakımından yeni bir poltika üretmezse, çok ciddi bir irade beyan etmezlerse Türkiye’yi yönetemezler. Ä°ster 46 ister 48 ister 58 alsın.FEHMÄ° KORU / KANAL 7
AK parti misyonunu devam ettirecek. Åžimdi yerel seçimde de genel seçimdeki baÅŸarıyı gösterebilen bir siaysi parti var. bu partinin genel baÅŸkanı CumhurbaÅŸkanı olmak istiyorsa önünde bir engel görmüyorum. EÄŸer arzu ediyorsa aday olacak.MUSTAFA KARAALÄ°OÄžLU / 24
AKP’nin oy habitatı 55/60’lara vurduÄŸunu gösterdi. Türkiye seçmeninin deÄŸiÅŸmeyen bir tecrübesi var. Türkiye’de ne zaman darbe gibi bir tehdit çıksa ortaya seçmen devreye giriyor. Sandığa katılım yüksek oluyor. Ne zaman sandığa destek veren sivil toplum görünümlü bir organizasyon, bir yapının varlığı durumu varsa o da desteÄŸini çekiyor.BEKÄ°R AÄžIRDIR /NTV
Devletin nizamı kuralları var. Sorunu yaratan meseleye bakmak lazım. Merkeziyetçi yapı keyfiyet üretir cemaat üretir otoriterlik üretir. Üstelik bu merkez ÅŸeffaf deÄŸilse zaten bu tür yapılar çeteler olmaması ÅŸaşırtıcı olur. AKP iktidarının, ÅŸeffaflığı, yönetebilirliÄŸi düÅŸünmesi lazım. Bunu yapmazsak kiÅŸiler üzerinden gidersek yanlış sonuçlar çıkarırız. Çünkü, Türkiye'nin yaÅŸadığı ve giderek artan gerilimler merkeziyetçi yapının günün koÅŸullarına uymamasından kaynaklanıyor.MURAT YETKÄ°N / NTV
Daha önceki balkon konuÅŸmalarından çok ÅŸey bekledik. Ama bugün Türkiye tarihinde görülmemiÅŸ bir kutuplaÅŸma var. BaÅŸbakanın açıklamaları da seçim sonrasında çok rahat bir atmosfer olacağını göstermiyor. Ben ÅŸunu merak ediyorum. Türkiye eskisi gibi yönetilmeye devam edilebilir mi? Türkiye, ErdoÄŸan'ın bugüne kadar yönettiÄŸi gibi yönetilmeye devam edebilir mi? ErdoÄŸan daha mı sertleÅŸecek yoksa bir balkon konuÅŸmasıyla yine bildiÄŸi gibi mi devam edecek?NÄ°HAL BENGÄ°SU KARACA / 24
2015'e kadar sürecektir bu gerilim, bunun ÅŸiddeti deÄŸiÅŸecektir. Haziran'dan beri toplum inanılmaz bir sabır gösteriyor. 2015'e kadar son derece müteyakkız fakat sakin olmak gerekiyor.FADÄ°ME ÖZKAN / KANAL 7
AK Parti, ErdoÄŸan'ın ÅŸahsına yönelik saldırılara karşı BaÅŸbakan'ın etrafında kenetlendi. Eskiden çoÄŸulculuÄŸa vurgu yapan "Aynı dağın yeliyiz biz" seçim ÅŸarkısı, ÅŸimdi "Recep Tayyip ErdoÄŸan" ÅŸarkısına dönüÅŸtü. Bu sembolik bir deÄŸiÅŸim.Utku ÇAKIRÖZER / CNN Türk
ErdoÄŸan'ın ben kendi kendini izole ettiÄŸini düÅŸünüyorum. Dosyaların üzerine gitmektense örtmeyi tercih etti AK Parti. Bundan sonra merkez olamayan içinden belli bir grubun ayrılmayı tercih ettiÄŸi bir AKP'yi konuÅŸacağız. Ä°ktidar partisi içinde huzursuzluÄŸun bittiÄŸini düÅŸünmüyorum. Sonuç iyi de çıksa kötü de çıksa parti içinde huzursuzluk hissedenler kendini hissettirecektir.
NAGEHAN ALÇI / CNN Türk
BaÅŸbakan meydanlarda kime meydan okudu? Meydan okuduÄŸu güç o kadar karanlık ki… Kim başını kaldırmaya kalksa onu kasetlerle, ona ait olduÄŸu iddia edilen kayıtlarla karalamaya çalıştılar. Çok büyük bir korku atmosferiydi. BaÅŸbakan bütün riski üstüne alarak mücadeleyi seçti. Ben seçimlerden sonra bir hukuk süreci baÅŸlayınca dillerin çözüleceÄŸini, insanların karşı çıkışlarına tanık olacağımızı düÅŸünüyorum.
Henüz yorum yapılmamış.