Moro Müslümanları sivil hayata hazırlanıyor

MÄ°KC ile Filipinler hükümeti arasında 27 Mart’ta imzalanacak nihai barış anlaÅŸmasından beklentileri yüksek olan Morolu savaÅŸçılar, sivil hayata baÅŸlayacak olmanın heyecanını yaşıyor.

AA muhabiri, yüzlerce silahlı MÄ°KC üyesi ile sık aÄŸaçların arasından, derelerden geçerek bir saatten fazla yürüdükten sonra MÄ°CK’ye ait Afgan kampına ulaÅŸarak, yüzlerce Morolu savaÅŸçının askeri eÄŸitimlerini görüntüledi.

Filipin hava kuvvetlerinin 1999’daki saldırısında bir hafta içinde 200’den fazla kiÅŸinin hayatını kaybettiÄŸi Afgan kampına daha önce hiçbir gazetecinin girmediÄŸini belirten MÄ°CK üyeleri, “ödedikleri bedelin karşılığını barış anlaÅŸması ile alacak olmanın mutluÄŸunu yaÅŸadıklarını” belirttiler.

Afgan kampının askeri lideri Yusophy Hashim, AA muhabirine yaptığı açıklamada, anlaÅŸmaya iyimser baktığını söyledi.

Yıllardır Filipinler ordusuna karşı savaÅŸarak, Moro’nun özgürlüÄŸü için canlarını ortaya koyduklarına iÅŸaret eden Hashim, “Åžimdi geleceÄŸe umutla bakıyoruz ve Filipinler hükümeti ile imzalanacak anlaÅŸmanın ardında bir bütün olarak kenetlenmiÅŸ durumdayız” diye konuÅŸtu.

Kampın hemen dışında ise binlerce sivil Morolu Müslümana ev sahipliÄŸi yapan tarım alanları ve alışveriÅŸ için çarşılar oluÅŸturulmuÅŸ.

"SavaÅŸçı deÄŸil, anne olmak istiyoruz"

Morolu savaÅŸçıların arasında, askeri üniformaları ve makineli tüfekleriyle eÄŸitime katılan kadın savaÅŸçılar da var.

10 binden fazla üyesi olan Bangsamoro Ä°slami Kadınlar Yardımcı Tugayı (BÄ°KYT) Komutanı Wilma Madato, Katabato ÅŸehri yakınlarında yer alan Darapanan Kampı’nda AA muhabirine yaptığı açıklamada, artık savaÅŸmak yerine sıradan bir kadın gibi sivil yaÅŸamak istediklerini söyledi.

Yıllardır kadın savaÅŸçılara komutanlık ettiÄŸini vurgulayan Madato, "Artık bir kadın olarak toplumdaki yerimizi geri istiyoruz. SavaÅŸçı olmak, askeri eÄŸitimlere katılmak yerine, çocuklarımıza annelik yapmak istiyoruz. Barış anlaÅŸmasından tüm beklentim bu" ifadesini kullandı.

Åžimdiye kadar kadın savaÅŸçıların sıcak çatışmaya girmediÄŸini belirten Madato, Bangsamoro Ä°slami Silahlı Kuvvetleri (BÄ°SK) için yedek güç olarak tutulduklarını kaydetti.

Moro Ä°slami KurtuluÅŸ Cephesi ile Filipinler hükümeti arasında 2013 yılında ilk çerçeve anlaÅŸmasının imzalanmasının ardından ağır askeri eÄŸitimleri bıraktıklarını söyleyen Madato, "Üyelerimiz ÅŸimdi daÄŸ veya ormandaki kamplar yerine evlerinde yaşıyor. Askeri yeteneklerimizi tamamen yitirmemek için sık olmayan aralıklarla hafif eÄŸitimlere devam ediyoruz. Üyelerimize ayrıca saÄŸlık ve benzer sivil alanlarda da eÄŸitimler veriyoruz" dedi.

Barış olursa Türkiye'de okuyacak

27 Mart barış anlaÅŸması öncesi Darapanan Kampı’nda askeri eÄŸitime devam eden bir baÅŸka MÄ°KC savaÅŸçısının hayali ise Türkiye'de okumak.

Barış anlaÅŸmasının ardından normal bir hayat sürdürmek istediÄŸini söyleyen 23 yaşındaki Al Baker Edris, MÄ°KC yönetimine Türkiye'de okuma talebini ilettiÄŸini söylüyor.

Türkiye'nin Morolulara burs imkanı sunduÄŸunu hatırlatan Edris, "Yüksek lisans eÄŸitimimi Türkiye'de tamamladıktan sonra evlenmek ve düzenli bir hayat yaÅŸamak istiyorum" diye konuÅŸtu.

Su üzerindeki evler

MÄ°KC'nin kontrolündeki bölgelerden birisi de Grand Rio nehrindeki evler. Suyun üzerine inÅŸa edilen küçük ahÅŸap evlerde yaÅŸayan sivil halkın tamamına yakını MÄ°KC destekçisi.

Su üzerindeki yerleÅŸim yerine ulaÅŸmak için MÄ°KC’ye ait kontrol noktalarına kayıkla uÄŸrayarak, Morolu savaÅŸçılardan izin almanız gerekiyor.

Kotabato ÅŸehri yakınlarında yer alan bu yerleÅŸim yerine, iki farklı kayıktaki 15 Morolu savaÅŸçı eÅŸliÄŸinde ulaÅŸabilen AA muhabiri, savaÅŸçılarla yaÅŸayan sivil halkın, gündelik yaÅŸamına tanıklık etti.

Su üzerindeki ahÅŸap evlerde doÄŸduÄŸunu söyleyen 90 yaşındaki Mariam Sampavan, yedi oÄŸlunun yedisinin de MÄ°KC savaÅŸçısı olduÄŸunu söyledi.

Üniforması ve makineli tüfeÄŸi ile yanında duran en büyük oÄŸlu Ä°srafil Sampayan’ın yardımıyla ayakta durabilen Sampavan, kendilerini ziyarete pek kimsenin gelmediÄŸini belirterek, AA muhabirinin varlığının kendisini çok duygulandırdığını dile getirdi.

Barış anlaÅŸmasının ardından sivil bir hayat sürmek istediklerini belirten Ä°srafil Sampayan da yıllardır verdikleri mücadelenin sonucunda Morolu Müslümanların özgürlüÄŸüne kavuÅŸmasını umduÄŸunu ifade etti.

2011 yılında nehrin taÅŸması sonucu nehir kenarındaki yüzlerce evi su basması ile altı bin ailenin evsiz kalmasının ardından MÄ°KC, üç bin üyesini bölgeye yardım için göndermiÅŸti.

40 yıldır süren savaÅŸta sona doÄŸru

Morolu Müslümanlar ile Filipinler hükümeti arasında 1960’ların başından beri süren çatışmada, 120 binden fazla kiÅŸi hayatını kaybetti, iki milyondan fazla kiÅŸi evinden oldu.

Filipinler’in güneyinde yer alan ve ülkenin ikinci büyük adası olan Mindanao’nun bağımsızlığı için mücadele eden Moro Müslümanları, onlarca yıllık çatışma ortamında eÄŸitim ve saÄŸlık gibi temel hizmetlerden mahrum kaldıklarını belirtiyor.

Zengin petrol ve doÄŸalgaz yataklarına sahip olduÄŸu bilinen ada, ülkenin en fakir bölgesi. Mindanao adasında bir zamanlar çoÄŸunluk olan Müslümanlar, Ä°spanyol ve Amerikan sömürgeleri döneminde baÅŸlayan iskan politikaları sonucu azınlık konumuna düÅŸmüÅŸ durumda.

20 milyonluk Mindanao adasında nüfusun yüzde 25’ini oluÅŸturan Müslümanlar, adanın güneybatı kısımlarındaki Bangsamoro bölgesinin ise yüzde 75’ini oluÅŸturuyor.

Filipinler hükümeti ve Moro Ä°slami KurtuluÅŸ Cephesi arasında imzalanması planlanan nihai barış anlaÅŸmasının, Devlet BaÅŸkanı 3. Benigno Aquino’nun 2016’da biten görev süresi öncesi hayata geçirilmesi planlanıyor.

Buna göre, Bangsamoro bölgesindeki Müslümanlara daha geniÅŸ siyasi güç ve doÄŸal kaynaklardan yüzde 75 oranında pay hakkı tanıyan özerk bölge kurulması planlanıyor.

Kendi bölgesel hükümeti ve polis gücü olması planlanan özerklik karşılığında, 12 binden fazla savaÅŸçısı bulunan Moro Ä°slami KurtuluÅŸ Cephesi ise silah bırakacak.

1996 yılında, Moro’daki en eski ve en büyük ikinci silahlı güç olan Moro Milliyetçi KurtuluÅŸ Cephesi (MMKC) ile Filipinler hükümeti arasında, bölgeye özerklik tanıyan bir barış anlaÅŸması imzalanmış ancak iki taraf da birbirini anlaÅŸmaya uymamakla suçlayarak çatışmaya devam etmiÅŸti.

MMKC ve Moro’daki diÄŸer isyancı Müslüman gruplar, MÄ°KC ve hükümet arasında 27 Mart’ta imzalanacak anlaÅŸmayı tanımayacaklarını ve silahlı mücadeleyi sürdüreceklerini açıkladılar.