Sivil mahkemede yargılanacak

Dava, ilk kez üst düzey bir El Kaide üyesinin ABD topraklarındaki sivil mahkemelerde yargılanmaya baÅŸlamış olması nedeniyle önem taşıyor. Ancak özellikle muhafazakâr kesim Ebu Geyt'in askerî mahkemeler yerine sivil mahkemelerce yargılanmasını 'davanın emsal teÅŸkil edebileceÄŸi' gerekçesiyle eleÅŸtiriyor.

Neden sivil mahkeme?

Peki, Ebu Geyt'in sivil mahkemelerce yargılanmasının nedeni nedir? Önce Ä°nsan Hakları (Human Rights First) adlı kuruluÅŸun hukuk danışmanı Daphne Eviatar Ebu Geyt'in neden sivil mahkemelerce yargılanması gerektiÄŸini belirtiyor: "Askerî mahkemeye çıkarılması zaten mümkün olamaz. Askerî mahkemeler ne terörizm suçlarına iÅŸtirak etme ne de teröristlere maddi yardımda bulunma suçlarına bakar. Askerî mahkemelerin yegane görevi savaÅŸ suçlarına bakmaktır."

Önce Ä°nsan Hakları (Human Rights First) adlı kuruluÅŸun hukuk danışmanı Daphne Eviatar Ebu Geyt'in neden sivil mahkemelerce yargılanması gerektiÄŸini bu ÅŸekilde açıklıyor. Eviatar, terör zanlılarının askerî mahkeme yargıçları tarafından yargılanıp yargılanamayacağının yasal olarak açıklığa kavuÅŸturulmadığını da sözlerine ekliyor.

Suç ortaklığından yargılanıyor

Savcılık Ebu Geyt'i, ‘ayakkabı bombacısı' olarak bilinen Richart Reid'a suç ortaklığı etmekle suçluyor. Richart Reid, 2001 Aralık ayında Paris'ten Miami'ye sefer yapan bir uçağı ayakkabısında taşıdığı patlayıcı maddeyle düÅŸürmeye teÅŸebbüs etmiÅŸ, ancak yolcular ve mürettebat tarafından etkisiz hale getirilmiÅŸti. Saldırı gerçekleÅŸmeden birkaç ay önce internette bir video yayınlayan Süleyman Ebu Geyt, ‘uçaklara yönelik bir fırtınaya' karşı uyarıda bulunmuÅŸtu. Savcılık, bu videoyu kanıt göstererek, Ebu Geyt'in saldırıdan haberdar olduÄŸu suçlamasında bulunuyor.

Askerî mahkemede yargılanamaz

Ebu Geyt, 11 Eylül saldırılarından sonra da Usama Bin Ladin'le birlikte görüldüÄŸü video görüntülerinde, 11 Eylül saldırılarını savunarak yeni saldırıların yapılmasını desteklediÄŸini ifade ediyordu. uzun süre Ä°ran'da saklanan Süleyman Ebu Geyt, 2013 yılında Ä°ran'dan Türkiye'ye girerken yakalandı. Human Rights First kuruluÅŸundan Daphne Eviater Ebu Geyt'in sivil bir mahkemede yargılanmasının olaÄŸandışı bir durum olmadığını söylüyor.

Eviatar daha önce görülen davaların Ebu Geyt davasını etkileyeceÄŸini de sözlerine ekliyor. Amerikan sivil mahkemeleri 11 Eylül saldırılarından bu yana yaklaşık 500 kiÅŸiyi terör suçundan yargıladı. ÖrneÄŸin 2010 yılında Kenya ve Tanzanya'daki Amerikan elçiliklerine saldırı düzenlemek suçuyla yargılanan Ahmet Gaylani adlı terör zanlısını ömür boyu hapse mahkum edilmiÅŸti. Ä°nsan Hakları Ä°zleme Örgütü hukuk danışmanı Andrea Prasow bu davanın zamanında çok fazla ilgi görmemesini ÅŸöyle açıklıyor: "O saldırılarda New York'a yönelik bir saldırı söz konusu deÄŸildi. Terör suçuyla yargılanan bir kiÅŸi Guantanamo yerine sivil mahkemeler önüne çıkarılıyorsa, bu o kiÅŸinin bu mahkemelerde yargılanmasının uygun olduÄŸunun bir göstergedir."

Prasow, Obama hükümetinin sivil yargıdan yana olduÄŸunu belirtse de, bu tutumun Guantanamo'da halihazırda tutuklu bulunan mahkumlar için geçerli olmamasını da eleÅŸtiriyor. Önce Ä°nsan Hakları kuruluÅŸundan Daphne Eviater de bu tür davaların neden hukuki gerekçelerin yanı sıra eksik tecrübe nedeniyle de sivil mahkemeler tarafından görülmesi gerektiÄŸini savunarak 'Çok net bir ÅŸekilde açıklanmış olan usul kuralları vardır. ÖrneÄŸin istihbarat kaynaklarının ne ÅŸekilde kullanılabileceÄŸi ya da savunmanın ve müvekkillerin ne gibi dosyaları görüp göremeyeceÄŸi belirlenmiÅŸtir. Ya da kimliklerinin açıklanmasını istemeyen tanıkların ifadelerinin nasıl alınacağı konusunda kesin usuller vardır. Ama uluslararası terörizmle ilgili davalarda bambaÅŸka sorunlar çıkabiliyor” ÅŸeklinde konuÅŸuyor.

'Askerî mahkemeler savaÅŸ suçuna bakar'

Eviater, askerî mahkemelerin yalnızca savaÅŸ suçlarına baktığından belirtilen konularda tecrübeye sahip olmadığını belirtiyor. Ä°nsan Hakları Ä°zleme Örgütü hukuk danışmanı Andrea Prasow da askerî mahkemelerin bu tip konularda yanlış merci olduÄŸunu ve uygulamada ciddi hatalar yaptığını belirtiyor. Åžu ana kadar benzer davaların yalnız yedisini karara baÄŸlayan askerî mahkemelerin bu kararları da büyük eleÅŸtiri almıştı.