Kırım'da neler oluyor?

Ukrayna’nın en hassas noktası olan Kırım’da siyasi gerilim artıyor.  Kırım BaÅŸbakanı Anatoli Mogilev Ukrayna parlamentosunun kararlarına uyacaklarını belirtirken, parlamento baÅŸkanı Vladimir Konstantinov “bağımsızlık”, “Rusya’dan destek isteme” gibi gerilimi arttırıcı açıklamalarda bulunuyor.

Kremlin’den Kırım hamleleri

Kırım halkı üzerindeki etkisini kullanan Rusya ise müdahale sinyalleri ile gerilimin fitilini ateÅŸliyor. Moskova tarafından doÄŸrulanmasa da, internet siteleri ve bloglarda Rus askerlerinin ve askeri araçlarının Yalta’ya geldiÄŸi, Karadeniz’de Rus askeri gemilerinin hareketliliÄŸinin gözlendiÄŸi bildiriliyor. Rusya’nın Kırım’a gönderdiÄŸi milletvekilleri Rus toplumu temsilcileri ve Kırım parlamentosunun bazı üyeleri ile bir araya gelerek “bağımsızlığa destek” mesajları veriyor, Kırımlılara Rusya pasaportu vaadinde bulunuyor. EÅŸ zamanlı olarak Rusya parlamentosuna Rus kökenli Ukraynalılara Rusya vatandaÅŸlığının verilmesini öngören tasarı tartışılıyor.

Sivastopol kontrolden çıkıyor

Ukrayna’nın merkeze baÄŸlı iki kentinden biri olan Sivastopol’de  durum Kiev’in kontrolünden çıkıyor. Ukrayna basınında yer alan iddialara göre, geçtiÄŸimiz günlerde bölgeye gelen yeni merkezi yönetimin temsilcileri – Ä°çiÅŸleri Bakanı Avakov’la Güvenlik Servisi BaÅŸkanı Nalivayçenko devlet binalarına Rusya bayraklarının çekildiÄŸi Sivastopol’e girmeyi bile baÅŸaramadı…

YaÅŸanan olaylardan dolayı Sivastopol Valisi Vladimir Yatsuba hem görevinden, hem de Yanukoviç’in fahri baÅŸkanlığını yaptığı Bölgeler Partisinden istifa etti. Sivastopol’deki Rusya yanlıları ise yerel halk konseyi oluÅŸturarak Rusya vatandaşı olan iÅŸadamı Aleksey Çalıy’ı bu konseyin başına getirdiler. Ancak bu karar Ukrayna yasalarına aykırı. Gerçi Sivastopol de aynen Kiev gibi merkeze baÄŸlı bir ÅŸehir, ancak yönetim ÅŸekli baÅŸkentten farklı. Kiev’de belediye baÅŸkanını halk seçiyor, ancak yasalara göre Sivastopol’de en üst düzey yönetici vali ve o da CumhurbaÅŸkanı tarafından atanıyor. Dolayısıyla, Sivastopol’de halkın belediye baÅŸkanı seçme gibi bir yetkisi yok. Bu nedenle ve de üstelik yabancı birinin – Rusya vatandaşının Sivastopol’de belediye  görevine “seçilmesi” Kiev tarafından Moskova’nın ve bölgedeki Rusya yanlılarının provokasyonu olarak deÄŸerlendiriliyor. Sivastopol sokaklarında boy gösteren Rus askeri araçları da bu provokasyonun  simgesi...

Provokasyon Simferopol’e sıçrıyor

Sadece Rus çoÄŸunluÄŸun yaÅŸadığı ve Karadeniz Filosunun bulunduÄŸu Sivastopol deÄŸil, Kırım’ın baÅŸkenti Simferopol, yani Akmescit de bugünlerde çok gergin. BaÅŸkent sokaklarında gece çok sayıda Rus kazakları ve “Afganistan savaÅŸçıları” görmek mümkün.  Kırım’ın “afgan”ları baÅŸkent Kiev’de protestolara öncüllük eden “afgan”lardan farklı. Onlar Rus Kazaklarıyla birlikte kendilerini Kırım’ın “koruyucuları” olarak görüyorlar.

Rusya haricindeki herhangi bir ülkeden gelenlere karşı agresif tavır sergiliyorlar.

Dün Simferopol’de parlamento binasının önünde Rusya yanlısı örgütler gösteri düzenleyerek, Ukrayna iktidarının meÅŸru olmadığının ilan edilmesini, 1992 Kırım Anayasasına geri dönülmesini ve Kırım’ın statüsü ile ilgili referandumun yapılmasını talep etti.  Gösterinin sürdüÄŸü dakikalarda Kırım Parlamentosu olaÄŸanüstü toplantı kararı aldı.  Ardından parlamento baÅŸkanı Vladimir Konstantinov Rusya yanlısı göstericilere hitaben “Kırım’ın geleceÄŸi ile ilgili olan endiÅŸelerinizi paylaşıyorum. Buradan hiçbir yere gitmeyeceÄŸim ve sizinle birlikte olacağım. Biz otonom cumhuriyetimiz için sonuna kadar savaÅŸacağız”  dedi.

Kiev yönetiminin Kırım’daki sorunları çözmek istemediÄŸini belirten Vladimir Konstantinov, “Bu yüzden bizim birleÅŸmemiz ve çok kararlı ÅŸekilde hareket etmemiz lazım. Otonominin ve Kırım sakinlerinin yeterli gücü var. Neo-Nazizm Kırım’da sökmez, biz Kırım’a asla ihanet etmeyiz” diye sözlerini sürdürdü.

Bugün saat 15:00’da baÅŸlaması planlanan olaÄŸanüstü toplantıda Kırım’daki siyasi durumun deÄŸerlendirileceÄŸi bildirildi. Rusya yanlılarının bugün saat 12:00'da yeniden parlamentonun önüne toplanacağı açıklandı.

Tatarlar Kırım’da Ukrayna’nın bütünlüÄŸünün garantisi rolünde

Parlamentonun olaÄŸanüstü toplantı kararı almasının ardından Kırım Tatar Milli Meclisi de olaÄŸanüstü toplandı. Ukrayna’da yaÅŸanan olayların başından beri gösterileri ve deÄŸiÅŸimi destekleyen Kırım Tatarları,  özerk cumhuriyeti Ukrayna’dan ayırıp Rusya’ya baÄŸlamaya yönelik her türlü eyleme karşı hareket edeceklerini bildirdiler. Kırım Tatar Milli Meclisi, parlamentonun olaÄŸanüstü toplantı kararının iptal edilmesini istedi ve bugün için miting kararı aldı.

Yarımada nüfusunun yaklaşık 14’nü oluÅŸturan Kırım Tatarlarının Rusya yanlılarına karşı bu mücadelesine  özerk bölgede yaÅŸayan %24,4 oranındaki Ukraynalılar da destek veriyor. Özellikle Kırım’ın kuzey ve merkez kısımlarında Rusya’nın etkisinin çok fazla olduÄŸu söylenemez.  Yarımadanın kuzeyinde Ukraynalılar, merkezinde ise Kırım Tatarları etkili.  Ukraynalılar ve Kırım Tatarları ülkenin bütünlüÄŸünün korunması konusunda hemfikir Yalnız Karadeniz Filosunun konuÅŸlandığı ve tamamen Ruslardan oluÅŸan güneyde – Sevastopol Moskova’nın etkisi altında.

Rusya savaş başlatır mı?

Rusya tarafından yapılan açıklamalar ve bölgedeki hareketlilik her ne kadar endiÅŸe doÄŸursa da, uzmanlar Moskova’nın iÅŸi Ukrayna ile savaÅŸ baÅŸlatmaya vardıracağına inanmıyor.  Çünkü Kırım’da baÅŸlatılacak bir savaÅŸ Gürcistan’daki savaÅŸa benzemeyecek.  Ukrayna, Rusya için her hangi eski Sovyet ülkesi olmadığı gibi, Batı için de aynı stratejik öneme sahip. Dolayısıyla, Ukrayna’ya askeri müdahale Rusya’nın ABD ve AB’yi karşısına, ekonomik ve siyasi yaptırımları da göze alması anlamına gelir.  Böylesine bir savaÅŸ Rusya’nın Ukrayna ve Batı ile iliÅŸkilerini defnedeceÄŸi gibi, Rusya vatandaÅŸlarının hayatını da etkiler. Yaygın kanaat, Rusya'nın direkt müdahale ile deÄŸil, Kırım sokaklarına çıkarttığı askeri araçları ve askerleri ile korkutarak ve örgütlediÄŸi Kırım Ruslarını kullanarak gerilimi arttırmaya çalışacağı yönünde...

Gönül Åžamilkızı - TRT Türk/Simferopol