Suriye'de kimyasal silah takvimi iÅŸlemiyor

BirleÅŸmiÅŸ Milletler ve Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü, Suriye'deki kimyasal silahların imhası için eylül ayında bir takvim hazırladı. Buna göre kimyasal silah yapımında kullanılabilen tüm maddelerin 31 Aralık 2013 tarihinde Suriye'den çıkartılmış olması gerekiyordu. Ancak bu tarihe kadar bir varil bile çıkartılamadı ve yeni bir tarih belirlendi. Bu kez sürenin 5 Åžubat 2014 tarihinde dolduÄŸu ilan edildi. Åžimdiye kadar sadece iki yükleme yapılabildi. 7 ve 27 Ocak tarihlerinde Lazkiye limanından 18 konteyner, gemilere yüklendi. Bu, 1300 tonluk kimyasal maddeden sadece 50 tonunun tahliye edilebildiÄŸi anlamına geliyor. Bu hızla devam ederse kimyasal silah üretiminde kullanılabilen maddelerin taşınması 3 yılı bulacak. Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'nün hazırladığı plana göre ise 30 Haziran'a kadar tüm kimyasal silah unsurlarının imha edilmiÅŸ olması gerekiyor.

Suriye hükümeti, misyonun ağır ilerlemesini ülkedeki iç savaÅŸ koÅŸullarıyla gerekçelendiriyor. Åžam'a göre kötü hava koÅŸulları, lojistik sorunlar, teçhizat eksikliÄŸi de rol oynuyor. Esad rejimi, nakliye yollarında patlayıcı olup olmadığını denetlemek için detektör talebinde bulunuyor.

BM kimyasal silah uzmanları

Hangi ülkeler iÅŸin içinde?

Uluslararası misyonda çeÅŸitli ülkeler rol oynuyor. Rusya nakliye için Suriye'ye araziye uyumlu kamyon ve zırhlı araç gönderdi. Danimarka ve Norveç de nakliye gemilerini Lazkiye limanına yolladı. Bu gemiler kimyasal maddeleri Akdeniz üzerinden Ä°talya'ya taşıyacak. Nakliye gemileri yolculuk sırasında Danimarka, Norveç, Rusya, Çin ve Ä°ngiltere savaÅŸ gemileri tarafından korunacak. Kimyasal maddeler, Gioia Tauro limanında özel Amerikan gemilerine aktarılacak ve bu gemiler üzerindeki hidroliz tesislerinde imha edilecek.

Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü Basın Sözcüsü Michael Luhan Deutsche Welle'ye ÅŸöyle konuÅŸtu:

“Örgütümüze üye ülkeler tarafından, kimyasal silahların taşınması ve imha edilmesini içeren bu olaÄŸanüstü misyon için yapılan tüm hazırlıklar tamamlandı.”

Ancak hâlihazırda bu gemiler, Akdeniz'de beklemekte. Misyonun gecikmesi maliyeti de artırıyor. Norveç Savunma Bakanlığı'nın açıkladığı rakamlara göre bir konteyner gemisinin maliyeti daha ÅŸimdiden 5 milyon euroyu geçti.

Gecikmenin sorumlusu Esad rejimi mi?

Misyonun koordinatörü Sigrid Kaag gecikmenin BeÅŸar Esad rejimi tarafından bilinçli yapıldığına inanmadığını belirtti. Kaag bu düÅŸüncesini BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi'ne perÅŸembe günü kapalı kapılar ardında ifade etmiÅŸti. Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'nden Michael Luhan da ÅŸunları söyledi:

“30 Haziran tarihinde dolan müddetin daha da uzatılması gerektiÄŸi konusunda herhangi bir tartışma ya da öneri bulunmuyor. Bu tarihe yetiÅŸtirilebileceÄŸini düÅŸünüyoruz. Ancak kimyasalların ülkeden çıkartılmak üzere Lazkiye'ye nakledilmesi Suriye rejiminin elinde. Bu olmadığı müddetçe misyonun ilerlemesi mümkün olamaz.”

Luhan bu nitelikte bir misyonun tarihte ilk olduÄŸuna dikkat çekiyor. Ancak örgütün sabırlı olunması gerektiÄŸi yönündeki vurguları tüm devletler tarafından paylaşılmıyor. ABD Suriye üzerindeki baskıyı artırıyor. ABD'nin BirleÅŸmiÅŸ Milletler Büyükelçisi Samantha Power geçen PerÅŸembe Suriye rejiminin bu silah ve maddeleri taşıma yeterliliÄŸine sahip olduÄŸunu söyledi. Power, Esad rejiminin yükümlülüklerine uyarak gerekli adımları vakit kaybetmeden atması gerektiÄŸini vurguladı.

Siyasi gözlemciler Esad'ın tehlikeli maddeleri elinde bir koz olarak kullanmak istediÄŸi yorumunda bulunuyor. Esad'ın kimyasal silahlar elinde olduÄŸu müddetçe müzakere masasındaki yerini koruduÄŸunu, zaman kazanarak iç savaÅŸtaki askeri durumunu düzeltmeye çalıştığını belirtiyorlar. Suriye Ordusu'nun kimyasal silahları özel bir hangar ya da yer altı tesislerinde imha edilmesini reddetmesi de aynı ÅŸekilde yorumlanıyor.

Kesin olan bir ÅŸey varsa o da Suriye Ordusu'nun kimyasal silah üretme kapasitesinin elinden alınmış olduÄŸu. Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü ekim ayında baÅŸlayan misyonda Suriye'deki üretim tesislerinin, dolum tesislerinin ve kimyasal madde cephaneliklerinin tahrip edildiÄŸini açıklamıştı.