Kaosun nedeni mezhep deÄŸil siyasi

Arap halklarının sosyal adalet, demokratik zeminde siyaset ve toplumsal mutabakata dair özlemlerini yansıtan 'Arap Baharı', oluÅŸum ve dönüÅŸüm evresinde bölge siyaseti ve demokratikleÅŸme süreci açısından umut verici bir görüntü çizmekteydi. Ancak beklenen olmadı. Suriye'deki iç savaÅŸ çıkmaza girdi. Mısır'da ise devrimden darbeye bir kopuÅŸ süreci yaÅŸanırken Arap Baharı'na 'Arap Kışı' benzetmeleri yapıldı. Irak, Suriye ve ardından tüm OrtadoÄŸu'yu giderek sar/s/an mezhep kavgaları gündemdeki sıcaklığını korurken, mezhep tartışmalarının her zaman en önemli tarafı olarak görülen Ä°ran, siyasi duruÅŸu ve bu kavgaya bakışıyla merak konusu oldu. OrtadoÄŸu'daki Åžiiler için en önemli dini lider ve otorite olarak kabul gören Ayetullah Hamaney'in saÄŸ kolu ve danışmanı Hüccetül Ä°slam Åžefi'i Niya ile bölgedeki mezhep tartışmalarını konuÅŸtuk.

Ä°slam dünyasındaki siyasal karşıtlıklar neden mezhepsel düzeyde tartışılıyor? Bu yöntemin Müslümanlara herhangi bir faydası var mı?

Hizmetinizde olmaktan onur duydum, bu fırsatı verdiÄŸiniz için ben de size çok teÅŸekkür ederim. Bu soruyla ilgili olarak deÄŸinilmesi gereken esas nokta ÅŸudur: Acaba bugün OrtadoÄŸu'da ve Ä°slam toplumlarında yaÅŸanan ve hepimizi ciddi ÅŸekilde rahatsız eden olaylar mezhebi ya da etnik renkler mi taşıyor, yoksa mezhepler ve mezhebi görüÅŸ farklılıkları bunlardan dolayı mazlum duruma mı düÅŸmüÅŸ ve mezhepler bölgede ve Ä°slam toplumlarında huzur ve vahdet istemeyenlerin elinde bir araca mı dönüÅŸmüÅŸtür?

Evet, gerek Ä°slam'da, gerekse diÄŸer dinlerde kimi mezhebi farklılıklar olmuÅŸtur. Bu geçmiÅŸte vardı, gelecekte de olacaktır. Bu görüÅŸ ayrılıkları bazen çekiÅŸmelere ve çatışmalara da dönüÅŸmüÅŸtür. Ancak bugün durum farklıdır. Bugün mezhebi ihtilaflar, Batılılar, Ä°srail ve bölgede onlarla aynı yönde olan kimi devletler tarafından geniÅŸ çaplı bir planın parçası olarak hazırlanmıştır. Bu planı hazırlayanlar, bana göre iki hedef güdüyorlar. Bunlardan birincisi uluslararası düzeyde, ikincisi de bölgesel düzeydedir. Uluslararası düzeyde, bugün toplumlar bir düÅŸünsel boÅŸlukla karşı karşıya bulunuyor. Åžu an dünyadaki mevcut literatür, bu düÅŸünsel ve manevi boÅŸluÄŸa cevap verebilecek durumda deÄŸil.

AYNI AÄ°LENÄ°N ÜYELERÄ°YÄ°Z

Siyasal sorunların mezhepler üzerinden okunması Ä°slam coÄŸrafyasının bir gerçeÄŸi midir, yoksa dışarıdan dayatılan bir yorum mu?

BaÅŸta da arz etmeye çalışmıştım, mezheplerin birbiriyle görüÅŸ ayrılığı vardır. Bu görüÅŸ ayrılıklarının tarihsel kökleri de bulunmaktadır; ıslahatçı Ä°slam alimleri, ihtilafların asgari düzeye inmesi için çalışmışlardır. Elbette ihtilaflar gelecekte de olacaktır. Bununla birlikte ihtilaflar hiçbir zaman ÅŸu an bölgede tanık olduÄŸumuz türden çatışma ve savaÅŸlara dönüÅŸmemiÅŸtir. Bu durumdan kurtulmak için bence çeÅŸitli yollar bulunmakta. Bunlardan ilki, tüm mezhep mensuplarının bölgede yaÅŸanan gerçekle ilgili olarak açık ve nesnel bir tanıma sahip olmasıdır. Hepimiz Ä°slam ailesinin üyeleriyiz. O halde ÅŸu konuya dikkatle eÄŸilmemiz gerekiyor: Ne oldu da bugün biz karşı karşıya geldik. Burada ilginç olan bir diÄŸer ÅŸey de ÅŸu: Bazı devletler bir tarafı, bazıları ise diÄŸer tarafı savunuyor? Neden?

LÄ°BYA VE MISIR NEDEN HÂLÂ Ä°STÄ°KRARSIZ?

Haritalar deÄŸiÅŸirken mezhepler arasındaki çatışmaların kızıştırılması bölgedeki devletleri nasıl etkileyecek?

Bu meselenin herkes açısından bütünüyle aydınlığa kavuÅŸması için birkaç örnek vermek istiyorum: Bakınız Libya'da Åžii-Sünni ihtilafı yok, Libya'da ihtilaf olabilecek sayıda Åžii de zaten bulunmuyor. Ancak Libya'da hâlâ güvenlik ve istikrar saÄŸlanabilmiÅŸ deÄŸil. Ancak Libya'nın Müslüman ve mütedeyyin halkını birbirine düÅŸürdüler. Åžimdi acaba Libya'da sorun mezhebi ihtilaflar mı yoksa baÅŸkalarının komploları mı sözkonusu? Ben, ihtilaflar içinde olan Müslüman halkların kusuru olmadığını söylemiyorum. Söylemek istediÄŸim ÅŸu: Neden baÅŸkalarının elinde oyuncak haline geliyorlar? Bugün Mısır'da yaÅŸanan ihtilaflar mezhebi ihtilaflardan kaynaklanmıyor. Bugün Mısır'da Åžii-Sünni ihtilafı sözkonusu deÄŸil. Ancak Mısır toplumu bugün iki parçaya bölünmüÅŸ, birbirinin karşısına geçmiÅŸ ve sokaklarda birbiriyle çatışır hale gelmiÅŸ durumda. Bu arada ÅŸunu sormak istiyorum: Müslüman KardeÅŸler ve Sayın Muhammed Mursi'nin hareketini kimler devirdi? Ve bugün onların karşısında bulunan orduyu kimler destekliyor?

SURÄ°YE'DE MESELE SÄ°YASÄ°

Suriye'deki krizde temel mesele mezhep mi peki?

Ben, bölgede bir mezhep savaşı olduÄŸuna inanmıyorum. Yukarıdaki örnekleri zaten bölgede yaÅŸanan çatışmaların bir mezhep çatışması olmadığını anlatmak için vermiÅŸtim. Suriye konusunda ise bir mezhep savaşı olduÄŸu propagandası yapılıyor. Öte yandan Suriye ordusunun mutlak çoÄŸunluÄŸu Sünni'dir. Aleviler, Suriye toplumunun yalnızca yüzde 10'unu oluÅŸturuyor. Aleviler, devlet kurumlarında bulunuyorlar, ancak ordudan hükümete, meclise ve diÄŸer devlet kurumlarına kadar çoÄŸunluÄŸu Sünniler oluÅŸturuyor. Gerçekte Suriye'deki savaÅŸ bir mezhep savaşı deÄŸildir, farklı siyasi görüÅŸler arasında yaÅŸanan bir çatışmadır.

SavaÅŸ için araç yaptılar

Siyasi krizin çözümünde bölgenin alimleri nerede duruyor?

Åžuna dikkat buyurmanızı rica ediyorum. Suriye, bölgede Ä°srail karşıtı güçlerin buluÅŸtuÄŸu bir noktaydı. Bu sebeple Ä°slami Cihat, Hamas ve diÄŸer tüm mücahid Filistinli gruplar Suriye'de yerleÅŸik bulunuyordu. Hizbullah'a verilen destek de Suriye üzerinden gerçekleÅŸtiriliyordu. Ä°ran da bu kapsamda Suriye'ye yardım ediyordu. Bu koalisyon tüm Arap dünyasında üstün bir konum kazandı. Hatırlarsınız Sayın Hasan Nasrullah, Arap dünyasında yılın adamı seçildi. DiÄŸer yandan bazı alimler, bölgedeki bazı devletler ve Ä°srail yanlısı bazı akımlar, Ä°ran'ın ve Ä°slam Devrimi'nin Müslüman Arap halklarının nezdindeki deÄŸerini tartışmalı hale getirmek için bazı araçlar kullanma düÅŸüncesine kapıldı. Maalesef bunu da baÅŸardılar, düne kadar Hizbullah'a büyük bir sevgi duyan Sünni Arapların 'Åžiiler bölgeye hakim olmak istiyor' düÅŸüncesine kapılması saÄŸlandı. Ben sonuç olarak ÅŸunu söylemek istiyorum: Sorun bir mezhep sorunu deÄŸildir. Sultacı güçler tarafından desteklenen yönetimler, siyasi hedeflerine ulaÅŸmak için mezhebi bir araç olarak kullanıyor. Maalesef bazı alimler ve bazı Müslüman topluluklar da bunu kabul ediyor. Buna karşı koymanın en önemli yolu, gerçekleri açığa çıkarmak ve savaÅŸanın mezhepler deÄŸil siyasetler olduÄŸu yönünde düÅŸünceleri aydınlatmaktır.

Hegemonya sürsün diye...