Nereden çıktı bu IŞİD?

Irak'ın Felluce kentini ele geçiren, Suriye'de muhaliflerle savaÅŸan, Lübnan'da bombalı saldırılar düzenleyen Irak Åžam Ä°slam Devleti (IŞİD) isimli bir örgüt OrtadoÄŸu'nun gündemine oturdu. Birçok kiÅŸi için yeni bir isim olan bu örgüt ya hiç bilinmiyor ya da El Kaide'ye baÄŸlı zannediliyor. Önceleri Irak'ta belli bölgelerde etkili olan bu grubun bölgenin her yanında adından söz ettirmesi ise ABD'nin bölgedeki etkinliÄŸinin ne kadar azaldığını ve Irak iÅŸgalinin ardından bölgeye yeni bir düzen getiremediÄŸini gösteriyor. Uluslararası ve bölgesel aktörlerin hiçbir ÅŸekilde menfaatlerinden taviz vermeye yanaÅŸmadığı bölgede olayların faturası mezhep meselesine kesiliyor. Mezhep ayrılığının zaman içerisinde uÄŸradığı deÄŸiÅŸimler, bölgedeki farklı grupların Ä°slamcılığa dayanarak kurdukları ulus ve devlet tasavvuru farklılıkları ve ekonomik meseleler göz ardı edilerek 'jihadist' gibi terimlerle Müslümanlar suçlanıyor. Ancak kimse dünya basınının bağımsızlığını ilan eden IŞİD'e hala El Kaide baÄŸlantılı deyip, El Kaide'nin Suriye'deki kolumuz dediÄŸi Nusra Cephesi'ni bağımsız bir örgütmüÅŸ gibi göstermesini sorgulamıyor. ABD'nin, Ä°ran'ın ve Suudi Arabistan'ın ortak düÅŸmanı olan bu radikallerin kendi içerisinde güç mücadelesine girmiÅŸ olmasının sosyal ve ekonomik dinamikleri bahis mevzusu olmuyor. Bir diÄŸer ifadeyle dünya Batı'nın OrtadoÄŸu'da dikiÅŸ tutturamadığını itiraf etmek istemiyor. 

8 yıldır faaliyette 

Irak Åžam Ä°slam Devleti örgütü 2006 senesinde El Kaide'nin bir kolu olarak ABD'ye karşı savaÅŸmak üzere kuruldu. Örgüt Irak'ın güneyinden Sina'ya kadar merkezi BaÄŸdat olan ve 'hilafet' ile yönetilen bir 'Ä°slam' devleti kurmak istiyor. Lideri ise hakkında çok fazla bilgi olmayan ancak kendisini 'halife' ilan ettiÄŸi bilinen ve ABD tarafından başına 10 milyon dolar ödül konulan Ebu Bekir El BaÄŸdadi. Tahminlere göre Irak'ta 15 bin Suriye'de ise 5 bin civarında savaÅŸçısı olan örgüt bir devlet gibi iÅŸliyor. Belediyecilikten vergi toplamaya kadar çeÅŸitli faaliyetleri var. Mahkemelerden okullara hatta petrol üretim tesislerine kadar birçok kurum iÅŸletiyor. Örgütün içerisinde 'tekfirci' denilen kesimin ağırlıkta olduÄŸu Åžiilere hatta iyi Müslüman olarak görmedikleri Sünnilere karşı olan tutumlarından anlaşılıyor. 2006'da birçok örgütü ÅŸemsiyesi altında barındıran IŞİD özellikle Irak'taki Åžii nüfuzunu kırmak adına intihar saldırıları, bombalı eylemler gibi faaliyetlerde bulunuyor. 

IŞİD artık El Kaide değil

IŞİD yaklaşık 1 buçuk senedir Suriye'de de faaliyet gösteriyor. Ancak IŞİD'in tüm grupların kendisine baÄŸlı olmasını istemesi, Esed sonrasındaki Suriye tasavvurunu tüm gruplara dayatması, ele geçirilen sınır kapılarındaki ekonomik kazançları paylaÅŸmaya yanaÅŸmaması, Özgür Suriye Ordusu gibi 'demokratik' bir Suriye'den bahsedenleri kâfir ilan etmesi, El Kaide'nin ülkedeki en büyük kolu olan Nusra Cephesi'ni kendisine baÄŸlı bir örgüt olarak görerek anlaÅŸmazlığa düÅŸmesi gibi sebeplerle El Kaide'den 2013'ün Haziran'ında ayrıldı. GeçtiÄŸimiz Eylül ayında da zaman zaman çatışmaya girdiÄŸi Nusra Cephesi ve ÖSO ile ne iÅŸbirliÄŸi yapacaklarına ne de savaÅŸacaklarına dair anlaÅŸmaya vardı. Usame Bin Ladin'in öldürülmesinin ardından El Kaide'nin başına geçen Eymen El Zevahiri Kasım ayında yayınladığı bir sesli mesajda IŞİD'in El Kaide ile baÄŸlantısının olmadığını açıkladı. IŞİD'in El Kaide'den ayrılmış olması ya da bağımsızlığını ilan etmiÅŸ olması ideolojik anlamda bir farklılığa gittiÄŸi anlamına gelmiyor. Ancak bu durum El Kaide'nin kendi grupları arasında anlaÅŸmazlık çıkacak kadar güçlendiÄŸini ve pastadan pay ister konuma geldiÄŸini gösteriyor. Öyle ki IŞİD Irak'ın Felluce kentini neredeyse ele geçirdi. Suriye'de ise son günlerde Ä°slami Cephe ve ÖSO birlik olup Nusra'nın yardımıyla IŞİD'i birçok bölgeden çıkardılar. El Kaide'ye baÄŸlı olan Nusra Cephesi önce çatışmalara dahil olurken daha sonra arabuluculuk rolüne soyundu. Irak ve Yemen'de faaliyet gösteren El Kaide altındaki örgütlerden farklı olarak Suriyelilerden kurulmuÅŸ olan bu örgüt dünya medyası tarafından düne kadar kafa kesen vahÅŸiler olarak gösterilirken her nedense bir anda 'muhalif grup' olarak anılmaya baÅŸlandı. 

ABD'nin başarısız politikası

Arap isyanlarına baÅŸta mütereddit bir ÅŸekilde de olsa destek veren ancak bölgedeki hızlı deÄŸiÅŸime ayak uyduramayan ABD yoldayken at deÄŸiÅŸtirmeye kalktı. Suriye'de muhaliflere destek veren ABD, Suud'un kendi kraliyetini muhafaza etmek için savaÅŸa dâhil ettiÄŸi radikalleri bahane ederek desteÄŸini azalttı. Mısır'da 2011 devrimine destek verirken Temmuz'daki darbeye darbe dahi demedi. Ancak ABD, desteÄŸinin azalmasının bölgede ekonomik ve siyasi anlamda aktör haline gelen El Kaide veya benzer ideoloji sahibi örgütlerin önünü açtığını idrak edemedi. Bölgeden silinen solun yerini otantik gruplara bıraktığı ve eÄŸer iÅŸ yapılacaksa mutlaka Ä°slamcılarla yapılacağı anlaşılamadı.

ABD bölgede 'ılımlı' Ä°slamcılara destek verdikçe diÄŸer ülkelerin de Türkiye gibi bölgede 'izinsiz' iÅŸ yapmaya kalkacaklarından korkarak desteÄŸini hızla çekti. Dahası ABD bölgede radikallere karşı hem rejim olarak model olma açısından hem de sahip olduÄŸu askeri güç açısından caydırıcı güç olan Türkiye'yi terörle baÄŸlantılandırma amacı güden operasyonlara el altından destek vermeye baÅŸladı. Anlaşılan ABD bölgeye dair herhangi bir B planı yapmamış. Ä°ranla iliÅŸkileri düzeltme ve Ä°srail ile Filistin arasında arabuluculuk yapma çabasından öteye gitmeyen bir politikayla umursamaz tavırlar sergiliyor. ABD'nin bölgede söz sahibi olması bölge halklarının arzu ettiÄŸi bir ÅŸey olmasa da ABD'nin yerinden oynattığı taÅŸları tekrar yerleÅŸtirmeden bölgeden çekiliyor olması bölge halklarının yine istemediÄŸi radikallerin söz sahibi olmasına imkan veriyor. Üstelik büyümesi ve siyasi nüfuz alanını geniÅŸletmesiyle bu durumun önüne geçebilecek olan Türkiye'nin de önü kesilmek isteniyor.

yazının devamını okumak için tıklayın >>>