Batı'nın gözü Orta Doğu'da olacak

Orta DoÄŸu, savaÅŸlar, darbeler, ülke içi karışıklıklar ve uzlaşıların tarihe geçtiÄŸi oldukça karışık bir yılı geride bıraktı. Bölgede meydana gelen neredeyse hemen her olay petrol, doÄŸal gaz gibi kaynakların fiyatlarını da etkilediÄŸi için 2014 yılında enerji kaynakları üzerinde söz sahibi ülkelerin bölgeye yönelik izleyeceÄŸi politikalar da önem kazandı. 

Rusya'nın enerji alanında çizeceÄŸi yol, batılı devletlerce dikkatle izlenirken, baÅŸta ABD olmak üzere batılı ülkelerin Ä°ran'a uyguladığı ambargonun hafifletilmesiyle birlikte Ä°srail için sorun olacak yeni ülkenin ise Ä°ran olacağı tahmin ediliyor.

Ä°ran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya (5+1) arasındaki, Ä°ran’ın nükleer programına iliÅŸkin müzakerelerde 6 aylık geçici anlaÅŸmaya varılmış ve Ä°ran, ekonomik yaptırımların gevÅŸetilmesi karşılığında çeÅŸitli nükleer tesislerini uluslararası denetçilere açmayı kabul ederken, nükleer faaliyetlerinin bir kısımını da durdurmayı taahhüt etmiÅŸti.

Ä°ran parlamentosunda 100 milletvekilinin imzasıyla sunulan ve yaptırımların sürdürülmesi halinde hükümete uranyum zenginleÅŸtirme oranını yüzde 60’a çıkarma görevi veren tasarı, 200’den fazla milletvekilinin imzasıyla ikinci defa meclis baÅŸkanına sunulmuÅŸtu. Ä°ran CumhurbaÅŸkanı Hasan Ruhani’nin, ülkesi ile 5+1 ülkeleri arasında devam eden nükleer müzakerelerin 2 ya da 3 ay içerisinde sonuçlanacağını açıklamıştı.

Bu ÅŸartlar altında Rusya'nın 2014 yılında enerji konusunda nasıl bir strateji izleyeceÄŸi merak edilirken, AA muhabirine konuya iliÅŸkin deÄŸerlendirmelerde bulunan Uluslararası Stratejik AraÅŸtırmalar Kurumu (USAK) Bilim Kurulu BaÅŸkan Yardımcısı Prof. Dr. Kamer Kasım, Rusya için önemli konunun, enerji politikasında "güvenilir alıcı" ülkeleri elinde tutmak olduÄŸunu belirterek, bunların Avrupa ülkeleri olduÄŸunu söyledi.

Kasım, bu sebeple Rusya'nın Avrupa'ya gaz satışında mümkün olduÄŸu kadar tekel olmak istediÄŸini vurgulayarak, ÅŸunları kaydetti:

"Rusya, bunu o kadar ilginç stratejilerle yürütmeye çalışıyor ki hiç ihtiyacı olmadığı halde baÅŸka ülkelerden gaz alıp bunu Avrupa'ya satıyor. Bu sebeple, Avrupa gaz ulaÅŸtıracak olan Hazar geçiÅŸli boru hattı projesini engellemeye çalışıyor. Çin ile Türkmenistan arasında 2006 yılında çok önemli bir anlaÅŸma yapıldı. 2009'dan itibaren de Türkmenistan-Çin Halk Cumhuriyeti boru hattı, Kazakistan üzerinden devreye girdi. Bu çok önemliydi çünkü Türkmenistan'ın Rusya'ya olan bağımlılığını ortadan kaldırdı. Artık Türkmenistan önemli miktarda gazını, Kazakistan üzerinden Çin'e satıyor. Çin de Kazakistan'dan da benzer ÅŸekilde gaz alımı için giriÅŸimlerde bulunuyor. Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan DoÄŸalgaz Boru Hattı (TAPI) projesini gerçekleÅŸtirmeye çalışıyor." 

Rusya'nın bu hat üzerinde de avantajını kaybetmemek için Çin ile iÅŸbirliÄŸine girme taktiÄŸi içerisinde olduÄŸunu ifade eden Kasım, asıl olarak Rusya'nın Avrupa pazarını kaybetmeyi istemediÄŸini hem de NABUCCO'nun ya tamamen engellenmesi ya da mümkün olduÄŸu kadar geciktirilmesini istediÄŸini, zaten söz konusu projeye dair neredeyse hiç bir çalışma yapılmadığını aktardı.

Kamer Kasım, Ä°srail'in izleyeceÄŸi politikalar hakkında ise Ä°srail'in en fazla tehdidi Ä°ran'dan algıladığına deÄŸinerek, yeni Ruhani yönetiminin Batı ile iliÅŸkilerini düzgün tutarak yaptırımları hafifletmeye çalıştığını, bunun için de Almanya ve BM Güvenlik Konseyi daimi üyelerinden ABD, Fransa, Çin, Rusya, Ä°ngiltere (5+1) görüÅŸmelerinde daha uzlaÅŸmacı bir tavır ortaya koyduÄŸunu söyledi.

- "Ä°ran, Ä°srail için sorun olacak"

Ä°stanbul Teknik Üniversitesi (Ä°TÜ) Enerji Enstitüsü Nükleer AraÅŸtırmalar Anabilim Dalı BaÅŸkanı Prof. Dr. Beril TuÄŸrul, Rusya'nın, eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler BirliÄŸi'nin etkinliÄŸini yakalamak istediÄŸini belirterek, "Bunun için Rusya, öncelikle kendini çevreleyen bölgelerden baÅŸlayarak dünyanın farklı bölgelerine, sahip olduÄŸu enerji kaynağı ve teknolojiler çerçevesinde ulaÅŸmaya çalışıyor. Bu baÄŸlamda, teknolojisi ve üretimi ile Ä°ran’ı ve Suriye’yi desteklediÄŸi söylenebilir" dedi.

TuÄŸrul, Rusya'nın Avrupa BirliÄŸi, Çin ve Türkiye’ye sattığı doÄŸalgazla, doÄŸalgaz arz güvenliÄŸi baÄŸlamında, bu ülkeler ve bölgeler nezdinde öneminin arttığını dile getirerek, Rusya'nın 2014 yılında da aynı stratejiyi sürdürmesini beklendiÄŸini söyledi.

Ä°srail içinse artık Filistin'in deÄŸil de Ä°ran'ın sorun olup olmayacağına iliÅŸkin görüÅŸlerini paylaÅŸan TuÄŸrul, ambargo baskısından kurtulan ve Batı ile iliÅŸkilerini düzeltmiÅŸ bir Ä°ran’ın, geliÅŸtirdiÄŸi nükleer teknoloji ve bunun uzantısındaki uzay teknolojisiyle Orta DoÄŸu’da söz sahibi olmasının mümkün olduÄŸunu ifade etti.

Beril TuÄŸrul, bunun da Ä°srail için sorun teÅŸkil edeceÄŸine dikkati çekerek, "Ä°ran’ın tarihsel geçmiÅŸi ve sahip olduÄŸu devlet geleneÄŸi önemlidir. Filistin, Ä°ran için sayılan bu argümanlardan yoksundur. Bu bakımdan, Ä°srail için daha önemli bir sorun olacaktır. Cenevre-2 AnlaÅŸması devam ederse Ä°ran için saydığımız argümanlar ve sahip olduÄŸu petrol ve doÄŸalgaz rezervleriyle birlikte bölgede etkinliÄŸini arttırmaya çalışması muhtemel bir beklentidir" deÄŸerlendirmesini yaptı.

AA