Türkiye, astronomide sınıf atlayacak

Orta DoÄŸu ve Balkanların en büyük, dünyanın ise en yüksek rakımlı üçüncü teleskobu özelliÄŸini taşıyan DoÄŸu Anadolu Gözlemevi Projesi sayesinde Türkiye'nin hemastronomide hem de bilimde büyük bir atılım gerçekleÅŸtirerek, sınıf atlaması hedefleniyor.

Atatürk Üniversitesi Astrofizik Uygulama ve AraÅŸtırma Merkezi (ATASAM) Müdürü, Fen Fakültesi Astronomive Astrofizik Bölümü BaÅŸkanı Doç. Dr. Cahit YeÅŸilyaprak öncülüÄŸünde yürütülen ve Kalkınma Bakanlığı tarafından desteklenen proje kapsamında önemli altyapı çalışmaları gerçekleÅŸtirildi.

Konaklı Kayak Merkezi'nin 3 bin 170 rakımlı zirvesinde, üniversiteye tahsis edilen 2 bin 500 dönümlük arazide gözlemevinin saÄŸlam ve uzun yıllar hizmet edecek bir altyapı üzerinde kurulması için hem atmosferik hem jeolojik hem de sismik analizler yapıldı. Atatürk Üniversitesi Deprem AraÅŸtırma Merkezi ile yürütülen proje kapsamında, gözlemevi verilenin saÄŸlanması için beÅŸ farklı noktaya sismik kabin kuruldu.

Atmosferik verilerin ayrıntılı takibi amacıyla zirveye bir kule kurularak, üzerine farklı iÅŸlevleri olan atmosferik cihazlar yerleÅŸtirildi. Bu sayede, 24 saat boyunca sayısal veriler ve görüntüler alınabiliyor. 

Anlık gerçek zamanlı takip için Türkiye Kayak Federasyonu'nun da desteÄŸiyle zirveye geçici elektrik ve internet hatları çekildi. Genel bütçesi 50 milyon lira olan projenin, Türkiye'de astronomi ve bilim alanında çığır açması hedefleniyor.

YeÅŸilyaprak, AA muhabirine yaptığı açıklamada, altyapıyla ilgili önemli çalışmalar yaptıklarını belirterek, bölgenin atmosferik ve coÄŸrafik yapısına uygun olarak, altyapısal çalışmaları yaz aylarında yapabildiklerini söyledi. 

Konaklı'da bazı atmosferik cihazların kurulumunu gerçekleÅŸtirdiklerini anlatan YeÅŸilyaprak, "Bu cihazlar özellikle dağın bilinen atmosferik özelliklerinin hem testi hem de takibi açısından önemliydi" dedi.

Gece gündüz kalınabilecek prefabrike bina yaptıklarını belirten YeÅŸilyaprak, çalışmalar kapsamında "astronomi ve astrofizik" adıyla Türkiye'de ilk kez bir bölüm kurduklarını ve bu kapsamda disiplinlerarası çalışma yürüteceklerini vurguladı.

YeÅŸilyaprak, yeni bir geliÅŸme olarak ocak ayı itibarıyla bir ulusal bir de uluslararası konularında uzman proje müdürünün göreve baÅŸlayacağını vurgulayarak, söz konusu müdürlerin teleskobun bu yıl yapılacak olan ihalesinde ciddi görevler alacağını ifade etti. 

- "Bu proje, yeni bir çığır açıyor"

Atmosferik ölçümler için gökyüzünden hem meteosat uydusundan bilgi aldıklarını hem de bizzat yerleÅŸkeden veri aldıklarını anlatan YeÅŸilyaprak, "Hem gökyüzünden hem bulunduÄŸumuz ortamdan hem de yeraltından bu yıl itibarıyla bütün verileri almaya baÅŸladık. Kırmızı Ötesi (IR) gözlemler soÄŸuk havada yapılması gerekiyor. Kentin soÄŸuk olması bu konuda bir avantaj. Türkiye'nin en büyük teleskobu olacak. Çapı 4 metre sınıfı. Bizim bulunduÄŸumuz boylamda, bu çapta teleskop yok" dedi.

YeÅŸilyaprak, "Rusya'da, Kazakistan'da, Avrupa'da, Kanarya Adaları arasında konuÅŸlandırılmış bu çapta baÅŸka teleskop yok. Amerika kıtasıyla 12 saatlik bir zaman dilimi var. Dolasıyla bir kuÅŸakta gözlem bittikten sonra biz burada bu teleskopla gözlemlere devam edebileceÄŸiz" ifadelerini kullandı.

Dünyanın en yüksek rakımlı üçüncü teleskobu olacağının altını çizen YeÅŸilyaprak, ÅŸöyle devam etti:

"Astronomi alanında bize yeni bir pencere açıyor. Çünkü biz daha çok optik pencerenin görsel bölgesinde çalışan bir alandaydık. Hem sıcak ve güncel konulara bizi itiyor hem de astronominin farklı, kırmızı ötesi penceresini açıyor. Åžu ana kadar yapmadığımız bir pencere açmış durumda. Bize yeni bir çığır açıyor. Bu teleskop sayesinde astronomi alanında bir sınıf atlaması yapıyoruz. Bu bir gerçek. 'Hem ikili iliÅŸkiler hem çalışacağımız konular anlamındaastronominin daha güncel daha sıcak konularında artık biz de varız' diyebileceÄŸiz. Türkiye, astronomide sınıf atlayacak çünkü faklı bir pencere açıyoruz. Bilimsel anlamda da önemli. Türkiye'nin bu alanda bilinirliÄŸini artıracak."

AA