Gözetleme mi koruma mı?

AB’nin yeni sınır gözetleme sistemi 'Eurosur'un kontrol merkezi büyük penceresiz bir büroda yer alıyor. AB Sınır Koruma Ajansı Frontex’in VarÅŸova bürosundaki dev ekrandan yansıyan Avrupa haritası da hemen dikkat çekiyor. Harita üzerinde sayısız küçük kırmızı nokta hareket halinde. Eurosur’un proje koordinatörü Michael Juritsch, her noktanın, sisteme yeni bir bilgi ulaÅŸtığı anlamına geldiÄŸini söylüyor.

Frontex'te kırmızı noktalar 'vakalar' olarak adlandırılıyor. Juritsch, kırmızı bir noktanın, söz konusu bölgede bir kaçakçı tespit edildiÄŸi ya da Afrika’dan gelmekte olan bir teknenin görüldüÄŸü anlamına gelebileceÄŸini belirtiyor: “Eurosur'un ana unsurları, organize suçları önlemek ve batan teknelerdeki insanları kurtarmak için gerekli sistemleri harekete geçirmek.”

Eurosur sayesinde uzun vadeli geliÅŸmeler daha iyi deÄŸerlendirilebilecek. Ayrıca kaçakları taşıyan teknelerin batması durumunda daha hızlı harekete geçilmesi umuluyor. Ekim ayı başında Ä°talya’nın Lampedusa Adası açıklarında en az 390 Afrikalı kaçak göçmenin hayatını kaybetmesi bu sorunu AB ülkelerinin gündemine yeniden taşımıştı.

Bu yeni AB sistemin 2020 yılına kadar 144 milyar euroya mal olacağı tahmin ediliyor. Helikopterler, insansız hava uçakları ve uydular sistemi besleyen veriler topluyor.

Hangi bilginin diÄŸer Birlik ülkeleri ile paylaşılması kararı ise üye ülkelere kalmış. Dolayısıyla bu, Yunanlar Lampedusa’da neler olduÄŸunu bilmek istediÄŸi zaman, Yunanistan ile Ä°talya arasında bir anlaÅŸma yapılması gerektiÄŸi anlamına geliyor. Hangi vakaların bildirileceÄŸi ya da bildirilmeyeceÄŸi de üye ülkelerin sınır koruma yetkililerine baÄŸlı. Batmış bir mülteci teknesi tespit edildiÄŸinde, olay yerine destek göndermek altı saat kadar sürüyor.

Yeni sistem sadece bu yüzden eleÅŸtiri almıyor. Ä°nsan Hakları Ä°zleme Örgütü, Frontex’in Eurosur ile tam olarak ne yapmak istediÄŸini kendisinin de bilmediÄŸi suçlamasında bulunuyor. Örgüt’ten Wenzel Michalsky, “ÖnceliÄŸin tam olarak kaçak göçmenlerin kurtarılmasına verilmemiÅŸ olmasını eleÅŸtiriyoruz. Bu tam olgunlaÅŸmamış bir sistem" diyor.

Eurosur ile “Avrupa Kalesi”nin yeniden inÅŸa edildiÄŸini söyleyen Wenzel Michalsky, “Frontex, pratikte Akdeniz'in Büyük Biraderi. Çünkü Frontex'in rolü kaçak göçmenleri uzak tutmak. Aslında görevi kaçakları kurtarmak ve ölümden korumak olmalıydı” ÅŸeklinde konuÅŸuyor.

1 Aralık'ta yürürlükte

Ayrıca insan haklarına uyulup uyulmadığının da açıklığa kavuÅŸturulması gerektiÄŸini belirten Michalsky, yüksek teknolojiyle kaçakların tespit edildiÄŸini ve idam edilip iÅŸkence görebilecekleri ülkelerine geri gönderilebileceklerini kaydediyor. Ä°nsan Hakları Ä°zleme Örgütü’nden Michalsky'e göre bu nedenle AB, Frontex ile ortaklık yapmamalı.

Akdeniz yüzölçümü olarak çok büyük olduÄŸu için tamamen gözetlemek zor. Avrupa Gözetleme Sistemi'nin kısaltması olan Eurosur'un talihsiz bir ifade olduÄŸunu söyleyen proje koordinatörü Juritsch, “Ä°sme bakınca bunun bir gözetleme sistemi olduÄŸu düÅŸünülüyor. Juritsch, "Aslında Eurosur, üye ülkeler arasında bilgi alışveriÅŸini saÄŸlamak için farklı araçları devreye sokan bir çerçeveye sahip” diyor. Eurosur'un caydırıcılık iÅŸlevi olmadığını söyleyen Juritsch, Eurosur ile kaçak göçmenlerin ülkelerini terk etmesinin önlenebileceÄŸine inanmadığını kaydediyor.

Eurosur'un sanıldığı gibi insan hayatı mı kurtaracağını yoksa Avrupa'yı daha da mı uzaklaÅŸtıracağını görmek için ise 1 Aralık sonrasını beklemek gerekecek.

DW