'Filistinliler kobay mı?'

Eski savunma bakanı silah fuarını dolaşıyor. Çok ziyaretçi olmasından memnuniyet duyduÄŸu gözlerinden okunuyor. Öncelikle de yabancıların fuara ilgi göstermesinden.

Yanına yaklaÅŸan gazeteci ona bir ÅŸey sormak istediÄŸini söylüyor. 2001 – 2002 yılları arasında Ä°srail'in savunma bakanlığını yapan Binyamin Ben Eliezer, ‘buyurun, sorun', diyor. ‘The Lab' filminin rejisörü Yotam Feldman, yabancı ülkelerin Ä°srail malı silahlara neden bu kadar ilgi gösterdiÄŸini soruyor. ‘Çok basit', diyor Ben Eliezer. Ä°srail'in dünyanın en geliÅŸmiÅŸ silah teknolojilerine sahip olduÄŸunu ve müÅŸterinin çoÄŸu zaman denenmiÅŸ silahları almak istediÄŸini hatırlatıyor. Ä°srail'in denenmemiÅŸ silah satmadığını, bu silahları on, on beÅŸ yıldır kullandıklarını ve bu nedenle de büyük talep geldiÄŸini anlatıyor.

AnlaÅŸmazlığın silah sanayii üzerindeki etkileri

Rejisör Yotam Feldman, uzun geçmiÅŸi olan Ä°srail – Filistin anlaÅŸmazlığıyla, anlaÅŸmazlığın Ä°srail silah sanayi üzerindeki etkilerini konu alan belgesel filmin çekimi sırasında soru soracak kimse bulmakta zorlanmıyor. Askeri danışmanlar, strateji uzmanları, emekli komutanlar ve silah imalatçıları ona zevkle bilgi veriyorlar. Feldman:

"Filmin konusunu hiç gizlemedik. Daha başından neyi iÅŸlediÄŸimiz belliydi. Ses aldığımız kiÅŸilerden hiç ÅŸikayet gelmedi. Filmde konuÅŸturduÄŸumuz kiÅŸiler dünya görüÅŸlerini duyurmak istiyorlardı. Biz de filmde onlara bu fırsatı tanıdık."

Feldman'ın aklını kurcalayan soru ÅŸuydu: Yıllardır süren Ä°srail ile Filistinliler arasındaki anlaÅŸmazlıkla, buna paralel olarak geliÅŸtirilen silah teknolojisi ve silah satışları bir baÄŸlantı olabilir miydi? Son on yılın rakamları 11 Eylül saldırılarının ardından Ä°srail'in silah ihracatının sürekli artış gösterdiÄŸini açıkça ortaya koyuyor. 2012 yılında Ä°srail 7,4 milyar dolar tutarında silah satarak dünya sıralamasında altıncılığa yükseldi.

Artışın somut nedenleri var. 11 Eylül saldırılarının ardından ABD aynı yıl Afganistan'ı iÅŸgal etti, 2003 yılında da Irak'a saldırdı. Bu savaÅŸlar askeri strateji uzmanlarını oldukça zorladı. Çünkü ABD yepyeni taktik ve silahlar gerektiren asimetrik savaÅŸlara bulaÅŸmıştı. Bu silahlar da Ä°srail de vardı.

İsrail'in uzmanlık alanı

Ekonomist Shir Hever Ä°srail'in bu alanda geniÅŸ tecrübesi olduÄŸunu hatırlatıyor. Hever: "Ä°srail'in uzmanlık alanı, konvansiyonel savaÅŸ kazandıran silahlar deÄŸildi. Çünkü Ä°srail son 40 yılda hiçbir konvansiyonel savaÅŸa katılmamıştı. Onun yerine sivillerin zararsız hale getirilmesine yarayan silahlar geliÅŸtirdi. Kelepçeler, kameralar, insansız hava araçları, gözetleme mekanizmaları ve biyometrik bilgi üniteleri gibi. Bu teknolojiler diÄŸer ülkelerde de büyük ilgi görüyor."

Ä°srail silahlarını görmek için bütün dünyadan subaylar geliyor. Yotam Feldman, Ä°srail'in güneyindeki Åživta üssünde modern uçaksavar silahlarının yabancılara tanıtılışını kamerasıyla kaydetmiÅŸ. Konuklar arasında Almanlar, Kıbrıslılar, Kanadalılar ve Türkler de var. Bir baÅŸka grupta da Romanya, Peru, Angola ve ABD'den uzmanlar bulunuyor. Ä°srail malı silahlar yabancıların ilgisini çekiyor.

Yeni savaÅŸ tekniÄŸi

Ä°srail aynı zamanda çatışma teknikleri de geliÅŸtirmiÅŸ. Yeni savaÅŸ tekniÄŸinin nasıl baÅŸarılı olduÄŸu 2008/2009 yıllarında Gazze Åžeridi'ne düzenlenen ve 1 200 Filistinliye karşılık sadece 11 Ä°srail askerinin öldüÄŸü askeri harekat sırasında da kendini göstermiÅŸti.

Brezilya polisi de, büyük kentleri çevreleyen gecekondu mahallelerindeki operasyonlarında Ä°srail'in tecrübesinden ve silahlarından yararlanıyor. Hatta Rio de Janeiro'nun kuzeyindeki kaçak yerleÅŸim bölgesine ‘Gazze Åžeridi' adı verilmiÅŸ. Felman'ın Rio ziyaretinde kendine refakat etmesine izin veren Ä°srailli sivil güvenlik danışmanı da benzerliklerin bulunduÄŸunu ve Brezilya polisi ile aynı yöntemleri kullandıklarını söylüyor. Ä°ki operasyon bölgesi arasındaki siyasi farklılıklar hakkında ise tek kelime dahi söylemiyor.

Rejisör Feldman Ä°srail ile Filistinliler arasındaki ihtilafın barışçı çözüme kavuÅŸturulabileceÄŸinden kuÅŸkulu. Filmin sonunda, çatışmaların yeniden patlak verme ihtimalinin yüksek olduÄŸunu ve bu çatışmalar sırasında savaÅŸma teknikleri ile silah teknolojisi alanlarında yeni tecrübelerin kazanılacağını dile getiriyor.

DW