Mehmet Beyhan: Yeni Bir Güç Hindistan (1)

Dünyadaki geliÅŸmeleri doÄŸru analiz edebilmek için önce olaylara belli bir bütünsellik içerisinde neyin ne ile iliÅŸkili olduÄŸuna bakmak gerekir. Bu iliÅŸkilerin genel bir çerçevede baÄŸlamını, hedefini, sebeplerini ve muhtemel sonuçlarını hesaplamak lâzımdır. Günümüzü ele alacak olursak, birbiri ile iliÅŸkili alanlarda ciddi bir deÄŸiÅŸim yaÅŸanmaktadır.

Bu deÄŸiÅŸim alanlarına birer cümleyle deÄŸinip yazımızın esas konusu olan Hindistan’ın üzerinde durmaya çalışacağız. Söz konusu alanları beÅŸ baÅŸlık altında ÅŸöyle sıralayabiliriz:

Bir, sermaye ve jeopolitik Batı’dan DoÄŸu’ya kaymaktadır. Ä°ki, deÄŸiÅŸen jeopolitik ortam ve güç dengeleri yeniden oluÅŸmaktadır. Üç, BaÅŸkan ErdoÄŸan’ın ‘’Dünya BeÅŸten Büyüktür’’ söyleminden sonra, Amerika’nın liderlik ettiÄŸi küresel sistem, dünyada daha fazla sorgulanmaktadır. Dört, Amerika ile Çin arasındaki rekabet gittikçe derinleÅŸmektedir. BeÅŸ, virüs gibi biyolojik ve siber saldırıların küresel çapta ortaya çıkardığı endiÅŸelerdir.

Dış politika alanında okumaya, düÅŸünmeye, anlamaya çalıştığımda, sahaya daha adım atar atmaz ilk önce belli bir etki gücüne sahip ülkeler dikkatimi çekmiÅŸti. Ä°ÅŸte dikkatimi çeken bu ülkelerden biri de Hindistan’dır. Fakat dış politika olayları çok hızlı deÄŸiÅŸtiÄŸi için Hindistan konusundaki gözlemlerimi bir türlü yazamadım. Ancak bir yerde artık baÅŸlamak gerekiyordu ve baÅŸladık. Uzun ve heyecanlı bir yolculuÄŸa çıktığımı hisseder gibiyim.

Öncellikle Hindistan uzmanı olmadığımı söylemeliyim. Hindistan’a dışarıdan bakan, bir dış politika ve coÄŸrafya okuru olarak yoÄŸunlaÅŸmaya çalışacağım. Bu bakımdan yazacağımız her ÅŸey müzakereye açık olduÄŸunu belirtmeliyim. Bu süreçte yapıcı her eleÅŸtiriden istifade edeceÄŸimi peÅŸinen söylemeliyim. Buradaki temel amacımız, dünyadaki geliÅŸmelere ilgi duyan ve yazılarımızı takip eden dostlarımıza gözlemlerimizi paylaÅŸmaktır. Bu kısa girizgâhtan sonra baÅŸlayalım.

Hindistan’ın jeopolitiÄŸi

Bir ülkenin coÄŸrafi konumu ve coÄŸrafyasının karakteri o ülke için avantajlar saÄŸlayabileceÄŸi gibi güvenlik riskleri de oluÅŸturabilir. Bu bakımdan hangi ülke olursa olsun önce coÄŸrafi konumuna bakmak gerekir.

Bu baÄŸlamda haritadan Hindistan’a bakınca, Güney Asya’da yer aldığını ve Hint Okyanusuna doÄŸru bir dil gibi uzandığını görürsünüz. Kuzeyindeki Himalya sıra daÄŸları bu devâsa ülkeyi Asya’dan ayırır. Kuzey batıdaki HindkuÅŸ daÄŸlarından baÅŸlayan batı daÄŸları birbirine paralel üç sıra hâlinde güneye doÄŸru uzanıp gider. Kâbil ırmağının hemen güneyinde Hindistan yarım adasının batısı ile irtibatını saÄŸlayan Hayber Geçidi bulunur. Hayeber Geçidi, Hindistan’ın ekonomik ve siyasi tarihi için son derece önemli coÄŸrafi bir noktadır.

Hayber Geçidi’nin Önemi

Hayber Geçidi, Süleyman ve HindikuÅŸ daÄŸlarının birleÅŸtiÄŸi engebeli zor bir arazi üzerinde yer alır. Bolam, Gamel, Toçi, Kuram gibi önemli geçitler zincirinin son halkasını teÅŸkil eder. Hayber Geçidi, tarihi Ä°pek Yolu’nun bir parçası olduÄŸu için, tarih boyunca çeÅŸitli devletler arasında stratejik bir askeri nokta olarak görülmüÅŸtür. Bu bakımdan Hayber Geçidi, dünyanın en önemli daÄŸ geçitlerinden biri kabul edilir.

Hayber Geçidi, Hindistan’ı Afganistan’a baÄŸlar. Hatta Hindistan yarımadasını, Asya’ya baÄŸlayan kapısıdır diyebiliriz. Milattan önce, Asyalı kavimler ve Makedonyalı Büyük Ä°skender, Hayber Geçidinden Hindistan’a akın etmiÅŸlerdi. Milattan sonra 11. yüzyılda Gazneli’lerin ve 16. yüzyılda ise, ÇaÄŸatay Türkleri’nden Bâbür, Hayber üzerinden Hindistan’a akın etmiÅŸlerdi.

GörüldüÄŸü gibi Hayber Geçidi, Hindistan’ın siyasi tarihi için oldukça önemli bir coÄŸrafi yerdir. Hindistan’a elliye yakın yapılan saldırı veya istila akını Haber Geçidi üzerinden yapılmıştı. Bu bakımdan Hayber Geçidi bugün bile Hindistan yarımadası için önemini korumaktadır.

Haftaya bu konuya devam edeceÄŸiz inÅŸallah.

Not: Gelecek hafta idrak edeceÄŸimiz mübârek Ramazan ayının, ÅŸimdiden herkese hayırlı olmasını diliyorum.

Mehmet Beyhan