Mehmet Beyhan: Suriye'de Neler Oluyor?

Suriye’de yeniden baÅŸlayan çatışmaları deÄŸerlendirmeden önce, her siyasi geliÅŸmenin üç dinamiÄŸini hatırlatmak isterim. Bunlardan birincisi, yerel dinamikler, ikincisi, bölgesel dinamikler ve üçüncüsü, küresel dinamiklerdir. Her siyasi geliÅŸme, mutlaka bu üç dinamikle ilgilidir. Bu dinamikleri göz önünde tutmadan yapılan analizlerin çoÄŸu ya hatalı ya da eksik taraflarının olacağını düÅŸünüyorum.

Dolayısıyla, biz bu yazımızda Suriye’deki son geliÅŸmeleri bu üç dinamik etrafında analiz etmeye çalışacağız.

Birincisi, yerel dinamikler açısından meseleye baktığımızda, Esat rejimi muhaliflerin kontrol ettiÄŸi bölgeleri belli aralıklarla bombaladığını görüyorduk. Keza PKK terör örgütünün Suriye uzantısı onlar gibi düÅŸünmeyen Kürtler baÅŸta olmak üzere, bölgede yaÅŸayan herkese baskı yapıyordu. Suriye Milli ordusu için, böyle bir operasyonu yapmasının yerel dinamiklerin gerekçeleri oluÅŸmuÅŸtu.

Ancak operasyonun zamanlaması ile ilgili olarak toplumda ÅŸöyle bir soru dolaşıyor: Hizbullah ile Ä°srail arasında ateÅŸkes saÄŸlanmışken neden böyle bir operasyon yapıldı? Hizbullah ile Ä°srail savaşırken olsaydı bu defa da ‘’arkadan bizi vurdular’’ propagandası yapılacaktı. Onun için Suriye Milli Ordusu, bu operasyonu ateÅŸkes sonrasına ertelemesinin hesaplı hareket ettiklerini gösteriyor.

Ä°kincisi, bölgesel dinamikler açısından, Esad Rejiminin en zayıf olduÄŸu bir dönem seçilmiÅŸtir. Çünkü Esed Rejimini ayakta tutan iki güçten biri olan Ä°ran, zor bir süreçten geçiyor. Zira Ä°ran, Hizbullah’a bile yeterince destek veremediÄŸini Hizbullah’ın bazı mensuplarının eleÅŸtirilerinden anlıyoruz. Esed’in diÄŸer destekçisi Rusya ise, Ukrayna Savaşı ile meÅŸguldür. Demek ki Suriye Milli Ordusu, bu operasyonu bölgesel dinamikleri açısından en uygun zaman olduÄŸunu düÅŸündü.

Üçüncüsü, küresel dinamikler açısından, dünya politikalarını etkileme potansiyeli olan ülkelere baktığımızda, ABD, Rusya, Avrupa BirliÄŸi ve Çin’i görürüz. ABD’nin mevcut yönetimi geçici olduÄŸu için, kalıcı kararları alacak durumda deÄŸil. SeçilmiÅŸ kadrolar ise, Ocak’ta yönetimi devralacak. Bu nedenle Amerika, ÅŸu sıralar dıştan çok iç politikayla meÅŸguldür.

Rusya’nın malum olduÄŸu üzere başı Ukrayna savaşı ile dertte. Avrupa BirliÄŸi ise, önümüzdeki süreçte Amerika ile iliÅŸkilerin geleceÄŸine odaklanmış durumdadır. Ayrıca ciddi ekonomik sorunların yanı sıra, aşırı saÄŸcıların yükseliÅŸi gibi, bir dizi problemle uÄŸraşıyor.

Çin, ekonomik merkezli bir dış politika izlediÄŸi için, siyasi meselelerden uzak durmaya çalışıyor. GörüldüÄŸü gibi, küresel dinamikler bakımından da doÄŸru zaman seçilmiÅŸ. Operasyonun ilk etabı baÅŸarılı görünse de her ÅŸey bitmiÅŸ deÄŸildir. Önemli olan bu baÅŸarıyı sonuna kadar koruyabilmektir.

Ä°ngiltere, ABD ve Ä°srail Suriye’deki son geliÅŸmeleri planladıklarını sanmıyorum ama lehine çevirmeye çalışacaklarından eminim. Esad Rejimi’nin zayıflaması veya devrilmesi durumunda ‘’otorite boÅŸluÄŸu oluÅŸtu’’ bahanesiyle Suriye topraklarını iÅŸgal etmeye çalışabilirler.

Suriye’de neler oluyor? sorusunun net cevabı, Türkiye’nin normalleÅŸmek için uzattığı eli tutmayan Esad, ÅŸimdi ağır bir bedel ödüyor diye biliriz. Ancak Ä°ngiltere, ABD ve Ä°srail geliÅŸmeleri lehine çevirmek için ÅŸu an hummalı çalıştıklarını tahmin etmek zor deÄŸildir. Her zaman vurguladığımız gibi mesele ciddi ve derindir!