Rusya ekonomisinin Batı ile yaşanan kopmaya uyum süreci 2023'te hızlandı

Rusya, Åžubat 2022'de baÅŸlayan Ukrayna savaşının ardından modern tarihin en çok yaptırım uygulanan ülkesi haline gelirken, özellikle Batılı uzmanlar ülke ekonomisinde çift haneli küçülme rakamları öngörmüÅŸtü.

Ancak, Rus ekonomisi 2022'yi yüzde 2,1 küçülmeyle kapatarak, beklentilerden daha iyi bir performans sergiledi.

Batılı ülkelerin yaptırımları Rusya'da baÅŸta ticaret ve yatırımı sekteye uÄŸratarak imalat ve finans gibi kritik sektörleri etkilerken, Rus hükümetinin askeri ve sosyal programlara yönelik artan harcamaları, ekonomik faaliyetlerdeki düÅŸüÅŸün kısmen dengelenmesine yardımcı oldu.

Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanlığının resmi tahminlerine göre ülke ekonomisinin bu yıl yüzde 2,8 büyümesi beklenirken, Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin ise beklentilerin aşılacağını ve ekonominin yüzde 3,5'e yakın büyüyeceÄŸini söyledi.

Enerjide dönüÅŸüm süreci devam ediyor

Dünyanın en büyük enerji üreticilerinden ve ihracatçılarından Rusya'da ekonomiyi destekleyen ana unsurların başında 2023'te de petrol ve doÄŸal gaz ihracatı vardı.

Rusya BaÅŸbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, 27 Aralık'ta yaptığı açıklamada, petrol ve doÄŸal gaz gelirlerinin bu yıl yaklaşık 9 trilyon ruble (yaklaşık 98 milyar dolar) seviyesinde gerçekleÅŸeceÄŸini ifade etti.

Kovid-19 salgınının ardından hızla artan emtia fiyatları sayesinde önemli bir gelir kaynağı elde eden Rus enerji sektörü, yaptırımlar, teknoloji kısıtlamaları ve Avrupa'da deÄŸiÅŸim yaÅŸanan enerji denklemleri nedeniyle zorluklarla karşı karşıya kalmaya devam ediyor.

Yılda yaklaşık 150 milyar metreküp gaz ihracatı gerçekleÅŸtirdiÄŸi Avrupa pazarını önemli oranda kaybeden Rusya, kayıplarını telafi edebilmek için ihracatını baÅŸta Çin olmak üzere Asya'ya yönlendirmeye çalışıyor.

Rusya'nın Sibirya'nın Gücü boru hattından Çin'e gaz sevkiyatının bu yıl 22 milyar metreküp düzeyinde gerçekleÅŸmesi beklenirken, inÅŸa çalışmalarının sürdüÄŸü Sibirya'nın Gücü 2 boru hattı projesiyle Çin'e toplam doÄŸal gaz sevkiyat hacminin yaklaşık 100 milyar metreküpe ulaÅŸması planlanıyor.

G7 ülkelerinin Aralık 2022'de yürürlüÄŸe koyduÄŸu "Rus petrolüne tavan fiyat" uygulaması ise önemli oranda baÅŸarısız oldu. Rusya, yılın ikinci yarısı itibarıyla petrolünü tavan fiyat üzerinde fiyatlardan satarken, özellikle Hindistan Rus petrolü ithalatını artırmaya devam etti.

Rusya'nın stratejik önem verdiÄŸi Türkiye'de bir doÄŸal gaz merkezi kurulmasına yönelik istiÅŸareler sürerken, iki ülke arasında projeye yönelik yol haritasının yakın zamanda onaylanması bekleniyor.

Petrol ihracatçısı Rusya'da akaryakıt krizi

Önemli bir petrol ürünü ihracatçısı olmasına raÄŸmen Rusya'da yaÅŸanan akaryakıt krizi ise 2023'te enerji alanında ön plana çıkan olaylar arasında yer aldı.

Küresel piyasada petrol ürünleri fiyatlarında artışla Rusya'daki rafinerilerin ürünlerini ihracata yönlendirmesi nedeniyle benzin ve motorin fiyatları eylülde rekor seviyelere çıktı. Rusya'nın tarım üretimi yapılan bazı bölgelerinde yakıt kıtlığı yaÅŸandı.

Rus hükümeti, sübvansiyonlara yönelik yaptığı düzenlemelerin akaryakıt fiyatlarında düÅŸüÅŸ yaratmaması sebebiyle 21 Eylül'de yakıt ürünlerinin ihracatını tümüyle yasaklama kararı aldı.

Söz konusu adımın ardından akaryakıt fiyatlarında düÅŸüÅŸ yaÅŸandı ve ihracata yönelik yasaklar büyük oranda kaldırıldı.

Faiz artışları, "ruble önlemleri"

Rus hükümetinin askeri ve sosyal programlara yönelik artan harcamalarıyla yükselen enflasyon ve Rus rublesindeki deÄŸer kaybını önlemek için alınan önlemler ekonomi alanında dikkati çeken geliÅŸmeler arasında öne çıktı.

Rusya Merkez Bankası, yıllık enflasyonun aralıkta yüzde 7,4 seviyesine çıkması ve daha da artacağına yönelik beklentiler nedeniyle politika faizini 15 Aralık'taki son toplantısında 100 baz puan artışla yüzde 16'ya yükseltti. Banka, gelecek yıl enflasyon oranında yüzde 4 hedefine ulaşılması için sıkı mali politikanın devam edeceÄŸini de vurguladı.

Öte yandan, 1 Ocak'ta 71 seviyesindeki dolar/ruble paritesinin 1 Ekim'de 100 seviyesine gelmesi Putin'in eleÅŸtirilerine ve hükümetin de çeÅŸitli önlemler almasına neden oldu.

Rus hükümetinden 12 Ekim'de yapılan açıklamada, Putin'in bazı Rus ihracatçı ÅŸirketlere yönelik kararname imzaladığı belirtildi. Buna göre, Rusya'nın en büyük 43 ihracatçı ÅŸirketine döviz gelirlerini iç piyasada satma zorunluluÄŸu getirildi.

Rublenin dolar karşısındaki deÄŸer kaybı söz konusu adımın ardından dururken, dolar/ruble paritesi 19 Aralık itibarıyla 90 seviyesinden iÅŸlem görüyor.

Personel kıtlığı devam ediyor

Rusya'daki iÅŸ gücü piyasasında ise Ukrayna savaşı nedeniyle benzeri görülmemiÅŸ bir personel sıkıntısı yaÅŸanıyor.

Ukrayna savaşı nedeniyle cepheye giden veya seferberlikten ötürü Rusya'yı terk eden yüzbinlerce kiÅŸinin yarattığı personel açığı, hükümetin ve ÅŸirketlerin başını aÄŸrıtan baÅŸlıca sorunlar arasında yer alıyor.

Rusya Merkez Bankası tarafından yapılan araÅŸtırmaya göre, Rus ÅŸirketlerindeki personel açığı araÅŸtırmanın ilk defa yapıldığı 1998'den bu yana en yüksek seviyeye ulaÅŸtı.

Rusya Federal Ä°statistik Kurumunun (Rosstat) açıkladığı verilere göre, ülkede iÅŸsizlik oranı kasımda yüzde 2,9 ile tarihin en düÅŸük seviyesine geriledi.

DüÅŸük bir doÄŸum oranı bulunan Rusya'nın özellikle komÅŸu ülkelerden göçmen çekmesi gerekirken, Rus yetkililer göçmenlerin bile yeterli olmayacağına, iÅŸ gücü verimliliÄŸini artırmak gerektiÄŸine iÅŸaret ediyor.