Konstantiniyye'den İstanbul’a

Ä°stanbul; Roma, Bizans ve Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu gibi üç imparatorluÄŸa baÅŸkentlik yaptı. Ä°stanbul, "Ä°kinci Roma", "Yeni Roma", "Byzantion", "Konstantinopolis" ve "Konstantiniyye" olarak adlandırıldı.

Ortodoks Hristiyanların en önemli merkezi haline gelen Ä°stanbul, Hazreti Muhammed'in "Ä°stanbul (Konstantiniyye) muhakkak fethedilecektir. Onu fetheden komutan ne güzel komutandır. Onu fetheden ordu ne güzel ordudur." hadisinin ardından Ä°slam dünyası için de fethedilmesi gereken önemli bir ÅŸehir olarak adını duyurdu.

Hazreti Muhammed'in övgüsüne mazhar olmak için Emeviler döneminde Konstantiniyye'ye 3 büyük sefer düzenlenirken bir diÄŸer sefer ise 781-782'de Abbasiler tarafından gerçekleÅŸtirildi. Özellikle bazı sahabelerin de katılımıyla gerçekleÅŸen Muaviye bin Ebu Süfyan komutasındaki ilk Ä°stanbul kuÅŸatması daha sonraki dönemlerde silinmeyecek izler bıraktı.

Hz. Peygamber'i Medine'ye hicreti sırasında evinde misafir eden Ebu Eyyüb el-Ensari'nin bu kuÅŸatmaya katılarak surlar önünde vefatı 1453'teki fethe kadar uzanan yolda Ä°slam dünyası için önemli bir motivasyon kaynağı oldu.

FETHE GÄ°DEN YOL

Sultan 2. Mehmed tahta geçtiÄŸi zaman, Ä°stanbul'un fethi için öncelikle deniz yardımının kesilmesi gerektiÄŸi düÅŸüncesiyle Sultan Yıldırım Bayezid'in yaptırmış olduÄŸu Anadolu Hisarı'nın karşısına 1452'de Rumeli Hisarı'nı yaptırdı.

Bu hisar, Tuna Nehri ile Karadeniz'den gelecek yardımı önlemeyi amaçlıyordu. Ä°stanbul'un yüksek ve kalın surlarını yıkmak amacıyla devrin önemli mühendislerine büyük toplar döktürüldü.

Sultan 2. Mehmed, Åžubat 1453'te dökülen topların Ä°stanbul önlerine götürülmesini emretti. Karaca PaÅŸa komutasındaki 10 bin kiÅŸilik ordu, öncelikle Ä°stanbul yakınındaki Vize, Silivri ve Ayastefanos kalelerini kuÅŸattı. Nisan ayına gelindiÄŸinde 2. Mehmed, eyalet ve sancaklara orduya katılmaları için haber gönderdi ve 5 Nisan 1453'te Osmanlı ordusu, 2. Mehmed'in komutasında Ä°stanbul'a hareket etti.

Fatih'in yanında hocaları AkÅŸemseddin, Molla Gürani ve Akbıyık gibi isimler de yer alıyordu. 6 Nisan 1453'te 10 bin sipahi Maltepe civarını tuttu. Sultan 2. Mehmed de Anadolu ve Haliç'i tutmuÅŸtu. ZaÄŸanos PaÅŸa Pera'yı fethederek, Galata üzerine yürüdü. Aynı gün Sultan 2. Mehmed, Mahmut PaÅŸa'yı elçi olarak Bizans Ä°mparatoru'na gönderdi ancak barış teklifi kabul edilmedi.

GEMÄ°LERÄ°N HALÄ°Ç'E Ä°NDÄ°RÄ°LMESÄ°

Sultan 2. Mehmed, 6 Nisan 1453'te Ä°stanbul kuÅŸatmasına baÅŸladı. Osmanlı ordusu kenti karadan ve denizden kuÅŸatma altına alırken, ordu surlarda gedikler açtıkça Bizanslılar surları yenileyerek, Osmanlıların ÅŸehre giriÅŸine izin vermedi.

Osmanlı donanmasının Bizans'a yardıma gelen Ceneviz ve Venedik gemilerine engel olamaması, kuÅŸatmaya karşı olan yöneticilerin hoÅŸnutsuzluklarını dışa vurmalarına yol açtı. Haliç ile Karaköy arasına çekilen zincir nedeniyle Osmanlı donanmasının Haliç'e girememesi, savaşın yönünü Osmanlı aleyhine çeviriyordu.

Bu geliÅŸmeler üzerine Sultan 2. Mehmed, savaşın seyrini deÄŸiÅŸtirecek hamlesine baÅŸvurarak 21 Nisan'ı 22 Nisan'a baÄŸlayan gece 72 parça kadırganın karadan yürütülerek Haliç'e indirilmesi emrini verdi.

Bir gece içerisinde Haliç'e indirilen donanma, 22 Nisan'da Haliç'ten ateÅŸe baÅŸladı. Bizanslılar gördükleri karşısında büyük ÅŸaÅŸkınlık yaÅŸarken donanmanın Haliç'e indirilmesine inanamıyordu.

Sultan Mehmed, son büyük hücumdan önce 24 Mayıs'ta Ä°sfendiyaroÄŸlu Kasım Bey'i elçi olarak imparatora göndererek ÅŸehri teslim etmesini istese de anlaÅŸma saÄŸlanamadı.

Gemilerin Haliç'e indirilmesi ile savaşın seyri Osmanlılar lehine dönerken, Sultan 2. Mehmed, 29 Mayıs'ta büyük taarruz için emir verdi. 29 Mayıs'ta günün ilk ışıkları ile baÅŸlayan taarruzla, surlar aşıldı.

29 Mayıs 1453'te kapıları açılan Ä°stanbul, Sultan 2. Mehmed'in önderliÄŸindeki Osmanlı birlikleri tarafından fethedildi. Hazreti Peygamber'in övgüsüne mazhar olarak "Fatih" unvanını alan Sultan 2. Mehmed, büyük bir hoÅŸgörü ile ÅŸehri yaÄŸmalatmazken, fethin niÅŸanesi olarak da Ayasofya'yı camiye dönüÅŸtürdü.

"ATINDAN Ä°NÄ°P ÅžÜKÜR SECDESÄ° YAPTI"

Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Dr. ÖÄŸretim Üyesi Ä°lhami Danış, "Osmanlı ordusu 29 Mayıs günü sabah namazı ile birlikte tüm surlar boyunca yoÄŸun ve planlı bir saldırıya baÅŸladı. Top atışı ile baÅŸlayan hücum, yoÄŸun dumanlar arasında surlara tırmanan askerlerin ÅŸehre giriÅŸ çabaları ile devam etti. Son yıkıcı darbeyi indiren bizzat Sultan II. Mehmed'in başında bulunduÄŸu Yeniçeriler oldu. Ve nihayetinde saldırının en yoÄŸun yaÅŸandığı Topkapı bölgesinde top ateÅŸi ve lağım patlaması sonucu yıkılan surlardan Osmanlı askerleri ÅŸehre girdi. Karadan ve denizden Ä°stanbul'a giren Osmanlı ordusu Aksaray'da birleÅŸip Ayasofya'ya doÄŸru ilerlediler. Son saldırıyı atı üzerinde takip eden hatta surlara kadar gelip bizzat savaşı yöneten Sultan Mehmed, askerlerinin ÅŸehri ele geçirmesinden sonra atından inip ÅŸükür secdesi yaptı."

YENÄ° BÄ°R Ä°MPARATORLUÄžUN DOÄžUÅžU

Ä°stanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Feridun Emecen da Ä°stanbul'un stratejik konumu ve dini açıdan Hristiyanlar ve Müslümanlar için büyük önem taşıdığını ifade etti.

Hazreti Muhammed'in hadisi ile müjdelenmiÅŸ ÅŸehir olan Ä°stanbul'la ilgili Müslümanlarda mutlaka alınması gerektiÄŸi inancının hakim olduÄŸunu belirten Emecen, "Fatih Sultan Mehmed'in Ä°stanbul'u almasıyla yeni bir imparatorluÄŸun doÄŸuÅŸu gündeme geldi. Fatih, Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu'nun bir bakıma kurucusudur bunu da Ä°stanbul'u fethederek yaptı. O yüzden bir dönüm noktası olan fetih, Türk tarihi bakımından büyük önem taşıyor." dedi.

Emecen, Ä°stanbul'un fethinin Batı dünyasında korkuyla karşılık tehdit algılamasına ve yeni bir Haçlı ordusu çaÄŸrısına yol açtığını, Ä°slam dünyasında ise Memlük idaresi hariç genel bir sevinçle karşılandığını belirtti.

ÅžEHRÄ° YENÄ°DEN Ä°HYA ÇALIÅžMALARI

Fatih'in ÅŸehri ihya etmek için öncelikle iskana önem verdiÄŸini belirten Emecen, ÅŸehri nüfusça desteklemek için bir kısmının fidyelerini kendisi ödediÄŸini, vergi muafiyetleri getirdiÄŸini, ayrıca çeÅŸitli kentlerden Rum, Yahudi ve Müslümanları taşıyarak iskan ettiÄŸini aktardı.

Kaynak: Anadolu Ajansı