Süleyman Seyfi Öğün / NATO kefari NATO mermari..

NATO hayli uzun zamandır veçhesini deÄŸiÅŸtirmekle meÅŸgûl. Rusya ile Ukrayna arasındaki savaÅŸ patladıktan sonra, o güne kadarki hazırlıkların hikmetini daha da belirgin olarak görebilir hâle geldik. Yeni NATO hattı Baltık’dan baÅŸlıyor ve kaydedelim ki Türkiye’yi göstere göstere dışlayarak DoÄŸu Avrupa’yı kat ederek Yunanistan’a ulaşıyor. DedeaÄŸaç merkez olarak, sayısız üs üzerinden Akdeniz’e, Girit’e uzuyor. Daha evvelki NATO yapılanmasından farklı bir yapılanma bu. SoÄŸuk SavaÅŸ devrindeki NATO hem dikey hem de yatay bir niteliÄŸe sâhipti. Yatay eksende Türkiye merkezdi. Åžahlık Ä°ran’ı ve Pakistan, bu iki devlet her ne kadar NATO’ya mensup olmasa da, meselâ CENTO üzerinden ona müzahir ve onunla iltisaklıydı. Ä°ran’da 1979’da gerçekleÅŸen devrim zinciri bozdu. Sovyet Paktı, buna mukabil olarak baÄŸlantısızlık siyâseti güden Hindistan ile iliÅŸkilerini diri tuttu. Türkistan’da ise zâten duruma hâkimdi. Dahası Çin’de de komünist bir ihtilâl olmuÅŸ, kendisine yakın bir rejim kurulmuÅŸtu. ABD bu geliÅŸmelere cevap vermekte gecikmedi. Kissenger-Nixon ikilisi, zâten kırılgan bir iliÅŸkinin hüküm sürdüÄŸü iki devletin, Çin ile Sovyetler BirliÄŸi’nin arasını açmaya muvaffak oldu. Sovyetler bir büyük hatâ yaptı ve Afganistan’ı iÅŸgâl edip, başına büyük bir dert aldı. Pek çok kaynak, bu yanlış adımın Sovyetler’in çöküÅŸünde son derecede tesirli olduÄŸunu kaydeder.

SoÄŸuk SavaÅŸ sonrasında, ABD eski Sovyet coÄŸrafyasında cirit atmaya baÅŸladı. Nüfûz alanını, eski komünist DoÄŸu Avrupa’dan Karadeniz’e, oradan da Asya içlerine kadar geniÅŸletmeye meyletti. Elhak, DoÄŸu Avrupa’da muvaffak olduÄŸunu söyleyebiliriz. Karadeniz’in batısında da öyle. Ama Kafkasya’da istediklerini elde edemedi. Türkistan coÄŸrafyasında ise fazlaca tutunamadı. Bilhassa Putin iktidârı ile berâber, toparlanan Rusya ABD’ye GüneydoÄŸu Karadeniz’de fırsat tanımadı. Türkistan coÄŸrafyasındaki nüfûzunu büyük ölçüde tâmir etti. ABD’nin en büyük hatâsı ise, Asya’da tutunmak adına Sovyetler’in boÅŸluÄŸunu doldurmaya yeltenmek, Afganistan’ı iÅŸgâl etmek oldu. Neticede hem Afganistan’dan palas pandıras kaçmak zorunda kaldı, hem de Pâkistan’ı kaybetti. Hâsılı, NATO, yâni, ABD Asya’ya diÅŸini geçiremedi. Åžimdilerde has müttefiki Ä°ngiltere, bu hatâları telâfi etmekle uÄŸraşıyor. Pâkistan’ı ÅŸimdilik hâlletmiÅŸ görünüyor. Ama Hindistan hâla direniyor. Nereye kadar, bilinmez.

Bu hatırlatmaları, NATO’nun yatay geniÅŸlemesindeki genel baÅŸarısızlıkları anlatmak için yaptım. Ä°ngiltere’nin, hâsılatını toplamasının zaman alacağı belli olan Asya operasyonları devâm ediyor. Ama artık anlaşılıyor kiNATO’nun yeni yapılanması, dikey ekseni kuvvetlendirmek üzerine geliÅŸiyor. Avrupa’nın da gözünün yaşına bakmadan, uÄŸrayacağı zararları ve kayıpları umursamadan, kendisine yakın iktidarlarla berâber Avrupa-Rusya baÄŸlarını budamak için elinden geleni ardına koymuyor. Åžahsî kanaâtim, buradan kuvvetli bir Avrupa direncinin türeyeceÄŸi ve ÅŸimdilik saÄŸlanmış gibi görünse de AB-NATO konsolidasyonunun, orta vâdede dağılacağı yolunda. Almanya’da trafik lâmbasına benzeyen koalisyonun çökeceÄŸini ve bunun da ilk adım olacağını tahmin ediyorum.

Yatay geniÅŸlemede yaÅŸanan baÅŸarısızlıklar, NATO’yu dikey eksende yeni bir açılım yapmaya zorladı. DoÄŸu Avrupa’dan Akdeniz’e inen hat parantezin bir tarafı sâdece. Ä°kinci hat ise Japonya’dan baÅŸlayıp, Güney Kore ile devâm eden ve Avustralya kadar inan paralel bir hat. Bu iki kanadı, Rusya ve Çin’i baskılamak için kullanacakları anlaşılıyor. Hızla silâhlanan Japonya’yı çok iyi tâkip etmek gerekiyor. Önümüzdeki günlerde zâten kâğıt üzerinde savaÅŸ pozisyonunu devâm ettiren Rusya-Japonya geriliminin bir anda tırmanacağını görürsek ÅŸaşırmayalım. Buna eklemlenebilecek veyâ bundan bağımsız olarak baÅŸka geliÅŸmeler de yaÅŸanabilir. Derin bir husûmet içinde olan Çin-Japonya gerilimi tırmanabilir. Zamânın aleyhine iÅŸlediÄŸini gören Çin, Tayvan üzerinden sürpriz bir çıkış yapabilir. Kuzey Kore ile Güney Kore arasında bir ÅŸeyler patlak verebilir.

Parantezin iki kanadı da son derecede kırılgan... Biden, bütçeye, Ukrayna’da kullanılmak üzere behemehal çıkartılması için 40 Milyar Dolarlık bir talepte bulundu. Ukrayna’yı sonuna kadar desteklemeye and içmiÅŸ olan NATO, sahaya silâh yığıyor. Herkes düz bir akıl yürütmeyle Rusya ekonomisinin yaÅŸayacağı ağır kayıpları düÅŸünüyor. Abartıldığı kadar deÄŸilse de kısmen doÄŸru, ama madalyonun diÄŸer yüzüne de bakmak lâzım. Ukrayna’ya dönük yardımların Batı’ya yaptırdığı harcamalar, ağır üretim kayıpları yaÅŸayan ve bir türlü düzelmeyen ekonomik krizler altında sıkışan Batı kamuoylarına ya ek vergiler olarak yâhut durgunluk içinde parasal geniÅŸlemeler üzerinden enflasyon olarak dönecek. Savaşın yolaçtığı, enerjiden gıda kalemlerine uzayan tedarik zinciri kırılmalarının faturasını, evet herkes ödeyecek. On senelerdir garantili tüketime alışmış Batılı uluslar da bundan müstesna deÄŸil. Åžanghay limanında olup bitenler tesâdüf deÄŸil. Çin kapanmış, stoklarını yapmış bir ÅŸekilde bir ÅŸeye hazırlanıyor. NATO kafa, NATO mermer bir zihin tutulması insanlığı bir kıyâmete zorluyor. Görünen bu…