Pandemi ve savaş sürerken... Stratejik bir sektör olarak tarım

Pandemi, iklim deÄŸiÅŸiklikleri ve uluslararası iliÅŸkilerdeki geliÅŸmeler önümüzdeki yıllarda ülkemizdeki giriÅŸimcilerin tarım sektörüne olan ilgisini artıracaktır. Politika yapıcıların tarım sektörüne ilgi duyan giriÅŸimcileri desteklemeleri elzemdir. Tarımda belirli dönemlerde bazı ürünlerde arz fazlalığı ortaya çıkabilir. DoÄŸru pazarlama ve teknolojik imkanlardan yararlanmak suretiyle stokların uzun süre saÄŸlıklı koÅŸullarda saklanması piyasa dengesizliklerinin önüne geçecektir.

Covid 19 Pandemisinin ortaya çıkardığı negatif koÅŸulların yanısıra Rusya – Ukrayna Savaşı gıda ve tarım sektörünün en önemli stratejik sektörlerden birisi olduÄŸu gerçeÄŸini bir kez daha ön plana çıkarmıştır. Tarım ve gıda sektörünü birbirinden ayrı düÅŸünmemek gerekir. Gıda ve tarım politikaları geliÅŸtirilirken, bu sektörlerin alt kollarını birlikte ele almak gerekmektedir. Gıda ve tarım politikaları belirlenirken, öncelikle küresel ölçekte gıda ve tarım sektörünü yöneten güçlü firmalar karşısında ne yapılabilir sorusu üzerinde yoÄŸunlaÅŸmak gerekmektedir. Gıda ve tarım sektörü tekeline sahip firmalar çoÄŸu tarımsal girdiyi ve tarımsal üretimi yönlendirme gücüne sahiptirler. Bazı tarımsal ürünleri ithal etmek kısa dönemde cazip gelebilir. Ancak ithalatın sürdürülebilir olmadığını mutlak surette bilmek gerekmektedir.

Kendi kendine yetmek

Milli tarım politikamız kendi kendimize yeterlilik ana ekseni üzerine inÅŸa edilmelidir. Dışarından tarımsal ürünlerin ithal edilmesi bir zorunluluk olarak deÄŸerlendirilmemelidir. Ülkemizin mevcut tarımsal potansiyeli deÄŸerlendirildiÄŸinde tarımsal ihracatımızın daha da artırılabileceÄŸini rahatlıkla söyleyebiliriz. Ülkemizde gıda ve tarım politikaları konusunda öne çıkan hususları ve bazı önerileri aÅŸağıdaki noktalarda toplamak mümkündür.

Türkiye biyoçeÅŸitlilik zenginlik açısından dikkat çekici bir noktadadır. Ä°klim deÄŸiÅŸiklikleri ve verimlilik kriterleri gözetilerek üretim alanlarında yetiÅŸtirilecek ürün türleri yeniden belirlenmelidir. DoÄŸal ÅŸartların yanısıra karlılık ve verimlilik kriterlerine uygun olmayan ürünlerin üretiminde diretmek kıt kaynakların israf edilmesi anlamına gelecektir. Ülkemizde aynı mevsimde farklı iklim ÅŸartlarını yaÅŸamak mümkündür. Aynı mevsimde farklı bölgelerde çok sayıda ürün elde edilmektedir. Ülkemizin bu ayrıcalıklı yönü bilimsel araÅŸtırmalar ve modern teknoloji ile güçlendirilebilir. ÇoÄŸu geliÅŸmiÅŸ ekonomi tarım sektöründe modern teknoloji kullanımının nimetlerinden yararlanmaktadır. Birçok Avrupa ülkesi sanayi ve teknoloji sektörüne ait ürünlerin yanısıra tarımsal ürün ihracatında da küresel düzeyde geniÅŸ bir pazar payına sahiplerdir. GeliÅŸmiÅŸ ülke deneyimleri incelendiÄŸinde sektörel düzeyde etkin kaynak kullanımın yararları daha iyi anlaşılacaktır.

Devlet desteÄŸi ilan edilmeli

Ä°ç ya da dış piyasalardan temin etmede sıkıntı yaÅŸayabileceÄŸimiz bütün tarımsal ürünlerin üretiminde devlet desteÄŸi ÅŸimdiden ilan edilmeli ve üreticiler teÅŸvik edilmelidir. Destekler iç ve dış fiyat hareketleri ve küresel riskler esas alınarak belirlenip üretimin cazibesi artırılmalıdır. Elektrik, mazot, ilaç, tohum ve gübre gibi tarımsal üretim ve tarımsal fiyat kararlarını en fazla etkileyen kalemlerdeki destek miktarları artırılmalıdır. Fiyat oynaklığının ve enflasyon belirsizliÄŸinin olduÄŸu dönemlerde özel bir destek stratejisi uygulanmalıdır. Bu dönemlerde üreticilerin tedirginliÄŸini azaltmak ve kendilerini güvende olmalarını saÄŸlamak için fiyat artışlarının maliyet üzerindeki baskısı telafi edilmelidir. Üretimin bütün aÅŸamaları yakından takip edilerek maliyet artışı kaygısı giderilmelidir. Sayın CumhurbaÅŸkanımızın 2022 yılı için ÅŸeker pancarı alım fiyatının ton başına 800 TL olacağı yönündeki açıklaması önemli bir adım olarak deÄŸerlendirilmelidir. Prim ve posa desteÄŸi de ilave edildiÄŸinde destek miktarı 875 TL'ye ulaÅŸmaktadır. Hasat döneminde söz konusu destek rakamlarının yeniden gözden geçirilebileceÄŸi yönündeki açıklamalar muhtemel riskler karşısında üretici beklentilerinin kötümserleÅŸmemesi için pozitif katkı saÄŸlayacaktır. Destek miktarlarının daha da artırılması mümkündür. Ancak önemle belirtmek gerekir ki, küresel geliÅŸmeler ve gıda arz güvenliÄŸi gözetilerek destek kapsamına alınacak ürün sayısı artırılmalı ve destek miktarları üretimi teÅŸvik edecek düzeylerde olmalıdır.

Gıda arz güvenliÄŸi

Enerji arz güvenliÄŸi kadar gıda arz güvenliÄŸi de öncelenmesi gereken hedefler arasında olmalıdır. Alternatif enerji kaynaklarına yönelik yatırımların artırılması ve savunma sanayiinde küresel düzeyde güçlü bir konuma gelinmesi tarımsal yeterlilik ile desteklenmediÄŸinde güvenlik riskinin sürmesi anlamına gelecektir. Önümüzde yıllarda enerji, gıda, ilaç, tarım ve savunma gibi alanlarda kendi kendine yeterli olmayan ülkelerin kayda deÄŸer bağımsızlık riski taşıyacaklarını unutmamak gerekir. Bu alanlarda güçlü olduÄŸumuz ölçüde uluslararası iliÅŸkilerde söz sahibi olabilmemiz mümkün olacaktır.

Tarımsal üretimin artırılmasında ilave sermaye gereksinimine ihtiyaç duyulmaktadır. Organik tarıma uygun alanlar ve ürünler tespit edilmeli, mevcut tarımsal üretim potansiyeli iyileÅŸtirilmeli ve tarıma elveriÅŸli alanlar geniÅŸletilmelidir. Bu ÅŸekilde ortaya çıkacak yeni yatırım fırsatları konusunda etkili bir iletiÅŸim ile yabancı sermaye giriÅŸleri teÅŸvik edilebilir. Tarımsal sektördeki yeni yatırım alanlarına gelecek yabancı sermaye giriÅŸleri üretim ve istihdam artışının yanısıra döviz gelirlerimizin artışına da katkı saÄŸlayacaktır. Yabancı sermaye tek başına üretim yapabileceÄŸi gibi ülkemizdeki giriÅŸimciler ile ortaklık kurmaları da mümkündür. Tarımsal ürün artışı gıda arz güvenliÄŸi açısından deÄŸerlendirilebileceÄŸi gibi ihracata yönelik giriÅŸimler de artırılabilir. Ä°l ya da bölge düzeyinde uluslararası yabancı sermayenin ilgisini çekecek yatırımlara iliÅŸkin ayrıntılı bilimsel raporların hazırlanmasında ilgili kamu kurumlarının yansıra üniversiteler aktif rol üstlenebilir. Projenin karlılığı, üretimin sürdürülebilirliÄŸi ve pazara eriÅŸim konusunda yapılacak ikna edici görüÅŸmeler yabancı yatırım giriÅŸi açısından teÅŸvike edici olacaktır.

Tarım sektöründe piyasaya yönelik ürün arz eden modern iÅŸletmelerin desteklenmesi arz güvenliÄŸi açısından gereklidir. Ancak öz tüketim ya da sınırlı miktarda pazar payına sahip küçük iÅŸletmeler de göz ardı edilmemelidir. Küçük büyük bütün tarımsal iÅŸletmeler istihdama ve üretime katkı yapmaktadırlar.

Kırsalın cazibesi

Tarımsal arazilerin atıl kalması ya da tarımsal üretim yerine baÅŸka amaçlarla kullanılmasının önüne geçilmelidir. Verimli arazilerin tarım dışı alanlara kayması kentsel ve kırsal dönüÅŸüm politikalarının kurgulanması ile ilgilidir. Tarıma uygun alanların yerleÅŸime açılmaması konusundaki hassasiyetten vazgeçilmemelidir. Kırsal kalkınma politikaları belirlenirken kırsal alanlarda yaÅŸamanın cazibesi artırılmalıdır. Kentin hayatı kolaylaÅŸtırıcı imkanları kırsal alanlarda da tesis edilerek tarımsal nüfusun bulundukları bölgelerde cazip koÅŸullarda üretim yapmaları teÅŸvik edilmelidir. Kentsel alanlara yakın tarıma elveriÅŸli araziler mutlaka deÄŸerlendirilmelidir.

Ä°klim deÄŸiÅŸiklikleri gerçeÄŸi esas alınarak ürün seçiminde en doÄŸru toprak tercihi yapılmalı ve israfa neden olmayacak sulama yöntemlerinden yararlanılmalıdır. Su kaynaklarını besleyecek ve kıt kaynakların etkin kullanımını temin edecek yatırımlar sürdürülmelidir.

Gübreleme ve ilaç kullanımında üreticiler bilinçlendirilmeli ve denetimler artırılmalıdır. Bu konuda geliÅŸmiÅŸ ülke standartları esas alınarak insan saÄŸlığına duyarlılık hedefi öncelenmelidir.

Güçlü marka sayısı

Tarım ve sektöründe kendi kendimize yeterlilik ilkesi gözetilirken dış piyasalar yönelik üretim hedefi de gözetilmelidir. Tarım ve gıda üretiminde etkili iletiÅŸim ve pazarlama teknikleri kullanılarak güçlü marka sayımız artırılmalıdır.

Pandemi, iklim deÄŸiÅŸiklikleri ve uluslararası iliÅŸkilerdeki geliÅŸmeler önümüzdeki yıllarda ülkemizdeki giriÅŸimcilerin tarım sektörüne olan ilgisini artıracaktır. Politika yapıcıların tarım sektörüne ilgi duyan giriÅŸimcileri desteklemeleri elzemdir. Tarımda belirli dönemlerde bazı ürünlerde arz fazlalığı ortaya çıkabilir. DoÄŸru pazarlama ve teknolojik imkanlardan yararlanmak suretiyle stokların uzun süre saÄŸlıklı koÅŸullarda saklanması piyasa dengesizliklerinin önüne geçecektir.

[email protected]

kaynak: açık görÄŸüÅŸ