Hayrettin Karaman / BoÅŸama, boÅŸanma ve yemin

Soru

Koca, karısını ciddi bir sebep olmadan boÅŸamak isterse günah iÅŸlemiÅŸ olmaz mı?

- Ehli Sünnet’e göre erkek karısını ciddi bir sebep olmadan boÅŸamak isterse günah olmaz, ama kadın kocasını ciddi bir sebep olmadan boÅŸamak isterse günah olur mu?

- EÄŸer Ehli Sünnet böyle bir durum olmadığını savunuyorsa (ben de bunu isterim) buna neleri delil gösterdiklerini açıklayabilir misiniz?

Cevap

Evlenme gibi boÅŸanmayı da hiçbir deÄŸerlendirmeye tabi tutmayan, bu tasarrufları ÅŸahısların hususî hayatı içinde gören sistemler yanında boÅŸamayı kesin olarak yasaklayan, yahut hâkimin kararına baÄŸlayan din, hukuk, ahlâk sistemleri de vardır. Ä°slâm hukuku bu konuda orta bir yol tutmuÅŸ, gerektiÄŸinde boÅŸamaya, evlilik hayatını sona erdirmeye cevaz vermiÅŸ, bu tasarrufu erkeklerin bizzat, kadınların ise hâkim veya hakemler aracılığı ile yerine getirmesine imkân tanımış, ayrıca boÅŸamayı dinî ve ahlâkî yönden deÄŸerlendirmiÅŸtir: Buna göre;

1. Kitap ve Sünnet’te gösterilen yol ve usûle aykırı olarak boÅŸamadır ve bu çeÅŸit boÅŸama haramdır.

2. Usûlüne uygun da olsa kusuru bulunmayan bir eÅŸi boÅŸamak mekruhtur, dinin hoÅŸ görmediÄŸi bir davranıştır.

3. Geçimsiz olan, yahut iffetli ve dindar olmayan bir eÅŸi boÅŸamak mendupdur; dinin teÅŸvik ettiÄŸi bir davranıştır.

4. Ailede geçimsizlik ve problemlerin büyümesi üzerine tarafların talebi ile çözüm arayan hakemlerin boÅŸamayı gerekli görmeleri halinde boÅŸamak farzdır, dinin kesin talebidir.

5. Çiftlerden biri veya her ikisi diÄŸerini sevmiyorsa; bu konu müçtehitler tarafından tartışılmış, çoÄŸunluk tarafından caiz görülmüÅŸtür.

6. Evlilikte çocuk olmuÅŸ ise taraflar, çocukların hatırı için evli kalmaya dayanabilecek durumda olup bunu sürdürürlerse bundan sevap kazanırlar.

Evli kalmak çocuklara da zarar veriyorsa böyle bir fedakârlığa katlanmak gerekli olmaz. Ayrılma gerçekleÅŸtiÄŸinde çocukların ruh ve beden saÄŸlığı, din ve ahlâk eÄŸitimi kimin yanında kalmalarını gerekli ve hayırlı kılıyorsa o tarafta kalırlar.

Ä°slâm, boÅŸamaya niçin izin vermiÅŸ, yuvanın dağılmasına çıkan yolu niçin kapatmamıştır?

Bu sorunun cevabı, Ä°slâm’da yer verilen boÅŸama uygulamasının felsefesini (hikmetini) ifade edecektir. Åžüphesiz Ä°slâm, evlenmenin ömür boyu bir beraberlik ve baÄŸlılık olmasını istemiÅŸ ve bunun içindir ki, süreli ve geçici evlilik akitlerini bâtıl (hükümsüz) saymıştır. Ancak ideal ile reel, istenen ile gerçekleÅŸen arasında çoÄŸu defa farklılıklar vardır. Bazı durum ve ÅŸartlarda evlilik çekilmez bir yük, katlanılmaz bir beraberlik halini almaktadır. Buna raÄŸmen evlilik devam etsin, “Allah’ın birleÅŸtirdiklerini hiçbir kimse ayıramaz” demek insanın yapısı, maddi ve manevî ihtiyaçları ile baÄŸdaÅŸmayan bir temenni olmaktadır. Ä°slâm bunun yerine, evliliÄŸin devamı için tarafları azamî gayret göstermeye teÅŸvik etmiÅŸ, boÅŸamayı “Allah’ın sevmediÄŸini” ifade ederek sevimsizleÅŸtirmiÅŸ, fakat gerektiÄŸinde, zaruret haline geldiÄŸinde bu yolu da açık tutmuÅŸtur. Çünkü zorla güzellik olmamakta, zorlama ile sevgi ve baÄŸlılık doÄŸmamaktadır. Kâğıt üzerinde evli kalıp, gönül ve beden olarak ayrı yaÅŸamayı ise -ahlâkî, sosyal ve ailevi mahzurlarından dolayı- Ä°slâm tasvip etmemiÅŸtir.

Kadın sevmediÄŸi, mutlu olmadığı veya zarar gördüÄŸü için boÅŸanmak istediÄŸi halde kocasının onu nikâhı altında tutması, boÅŸama yetkisini kötüye kullanması Bakara suresinin 231. âyetinde yasaklanmış, bu durumda mahkeme veya hakemler aracılığı ile kadının kurtulması saÄŸlanmıştır.

Soru

GençliÄŸimde bir olay üzerine ÅŸunu yaparsam üzerime yüz kere yemin kefareti vacip olsun demiÅŸtim. Yemini bozdum. Günahtan nasıl kurtulabilirim? Yemini ederken çokluk belirtmiÅŸtim. Fitre miktarını 50 lira olarak kabul edersek 10 fakirin bir günlük yiyeceÄŸi 500 TL. eder. Yüz yemininki ise 50.000 lira; bir yardım kuruluÅŸuna göndersem kefaret geçerli olur mu?

Cevap

Bu sözü yemin saysak bile bir yemin kefareti yeterlidir. Bir yemine yüz kefaret gerekmez. Yüz kere yemin eder ve bozarsanız yüz kere kefaret ödersiniz.

Yemin kefareti; gücü yeterse, bir köle azad etmektir -Ä°slâm ve insanlık bunun kökünü kazıdı çok ÅŸükür- veya on fakiri sabahlı akÅŸamlı doyurmak ya da on fakiri alışılmış biçimde giydirmektir. KiÅŸi bu üçü arasında muhayyerdir. Ama bunlara gücü yetmezse, peÅŸi peÅŸine üç gün oruç tutar.