Taha Kılınç / Tutkal

Ä°rlanda’da bulunan Laois KontluÄŸu’nun Aghaboe kasabası, geçtiÄŸimiz 10 Åžubat PerÅŸembe günü öÄŸleden sonra, bir cenaze törenine sahne oldu. Kasabanın merkezindeki St. Canice’s Kilisesi’nden uÄŸurlanan kiÅŸi, Ä°ngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne (Royal Air Force: RAF) uzun yıllar hizmet etmiÅŸ MareÅŸal Sir Erik Bennett (93) idi. Törende bir konuÅŸma yapan Ä°ngiltere eski dışiÅŸleri bakanlarından Alan Duncan’ın ifadelerinden, Erik Bennett’in bir havacıdan çok daha fazlası olduÄŸu anlaşılıyordu. Zira Duncan, laf arasında onu “Arap Körfezi’ndeki en etkili operatörlerden biriydi” ÅŸeklinde tanımlamıştı. Bennett’in son nefesini 28 Ocak’ta Umman Sultanlığı’nın baÅŸkenti Maskat’ta vermiÅŸ olması da, son derece dikkat çekiciydi.

Åžimdi, ölümünden sonra Ä°ngiliz basınında bolca yer verilen çok sayıda detayı bir araya getirerek, Bennett’in OrtadoÄŸu’da oynadığı rolü tasvir etmeye çalışalım.

Erik Bennett, 3 Eylül 1928’de çiftçi bir anne-babanın oÄŸlu olarak dünyaya geldi. Temel eÄŸitimini Dublin’de aldıktan sonra, RAF’a intisap eden Bennett, OrtadoÄŸu’ya ilk kez 1948’de adım attı. SüveyÅŸ Kanalı bölgesinde askerî pilotluk stajını tamamladı, ardından 1951’de profesyonel pilotluÄŸa baÅŸladı. Mısır CumhurbaÅŸkanı Cemal Abdunnâsır’ın SüveyÅŸ Kanalı’nı millîleÅŸtirmesiyle patlak veren kriz sırasında da bölgede bulunan Bennett, 1958’de Ürdün Krallığı’na gönderilerek, hava kuvvetleri filosunun iyileÅŸtirilmesi misyonunu üstlendi. Bu süreçte Kral Hüseyin’le çok yakın bir dostluk geliÅŸtirdi. Öyle ki Kral, ileride oÄŸlu Abdullah’ı dünyaya getirecek olan Ä°ngiliz eÅŸi Antoinette Gardiner’le evlenirken ÅŸahidi Erik Bennett’ti. Ä°ngiliz mareÅŸal, Prens Abdullah’ın da eÄŸitmeni ve öÄŸretmeni olacaktı.

Ürdün’de kaldığı süre içinde Arapçayı mükemmel biçimde öÄŸrenen Erik Bennett, 1970’lerin başında Kral Hüseyin’in özel pilotluÄŸuna atandı. Ürdün Kraliyet Hava Kuvvetleri mensuplarının Ä°ngiliz usulüne uygun içimde eÄŸitilmesi ve modernize edilmesi çalışmalarını tamamlayan Bennett, aynı zaman zarfında Kral’ın otoritesine meydan okuyan Filistinli grupların ordu kuvvetiyle bastırılması operasyonlarında da aktif biçimde görev almıştı. Bu hadiseler, tarihe “Kara Eylül Olayları” adıyla geçecekti.

Erik Bennett’in hayatı, 1974’te yeni bir istikamet kazandı. 1970’de babası Saîd bin Teymûr’u devirerek tahta oturan Umman Sultanı Kâbûs bin Saîd, Kral Hüseyin’e baÅŸvurup, sultanlığının hava kuvvetlerini yeniden dizayn etmek ve mükemmelleÅŸtirmek istediÄŸini belirterek, bu iÅŸ için kimi tavsiye edeceÄŸini sorunca, cevap “Erik Bennett” oldu. Sultan Kâbûs’un hassasiyeti, o dönemde Umman’ın güneybatısında yaÅŸanan ayrılıkçı ayaklanma ile yakından alakalıydı. Bennett’in “hava kuvvetleri komutanı” sıfatıyla Umman’a yapacağı katkı, ileride benzer durumların yaÅŸanmamasını garanti altına alacaktı.

1991’de RAF’tan emekli olduktan sonra da Umman’da kalmayı seçen Erik Bennett, Sultan Kâbûs’la sıra dışı bir dostluk tesis etmiÅŸti. Bennett’in aynı zamanda Ä°ngiltere Kraliçesi Elizabeth’le de ÅŸahsî yakınlığının bulunması, Maskat’la Londra arasında doÄŸrudan, diplomatik teamüllerden uzak ve çok sıkı bir irtibatın kurulmasını saÄŸladı. Öyle ki, Alan Duncan, cenaze törenindeki mezkur konuÅŸmasında Bennett’i, “Kraliçe ile Sultan arasındaki tutkal” olarak tavsif edecekti.

93 yaşında ölünceye kadar Umman’dan ayrılmayan Erik Bennett, Ä°ngiliz Kraliyet CoÄŸrafya Kurumu’nun (RGS) sunduÄŸu cömert yardımlarla, sultanlığın turizm potansiyelini de keÅŸfedip ortaya çıkaran isimdi. Umman günümüzde otantik deÄŸerlerini de koruyan gözde bir turistik destinasyon haline gelmiÅŸse, bunun arkasındaki aktör kuÅŸkusuz Erik Bennett’ti.

Ölümünün ardından satır aralarına yansıyan bazı yorumlar, onun misyonunun sadece yukarıda anlatılanlardan ibaret olmadığını ortaya koyuyor. Bennett’in Basra Körfezi’nin tamamında, buna ilaveten Ürdün ve Suudi Arabistan’da da hatırı sayılır bir rolünün bulunduÄŸu, kendisine kulak verildiÄŸi ve kritik anlarda tavsiyelerinin önemsendiÄŸi anlaşılıyor. 1990’lardan sonra “emekli asker” görüntüsü altında ülkesinin askerî ve stratejik hedeflerinin gerçekleÅŸmesi için canla baÅŸla çalışan Bennett’in müdâhil olduÄŸu iÅŸlerden bazılarını muhtemelen hiçbir zaman öÄŸrenemeyeceÄŸiz. Ancak tablonun görünen kısmı, görünmeyen kısımları hakkında fazlasıyla fikir veriyor.