Vazifeye odaklanmak

“Arapça öÄŸrenmek, çalışmak veya bu dil üzerine araÅŸtırmalar yapmak, Siyonizm’in bir parçası olduÄŸu gibi, Ä°braniceye ve Sami DoÄŸu’ya dönüÅŸün de bir parçasıdır. Arapça, Ä°branicenin orijinal yapısını korumak ve Ä°braniceyi zenginleÅŸtirmek için çok önemli bir kaynaktır.”

GeçtiÄŸimiz yüzyılın en büyük ÅŸarkiyatçılarından biri olan Shlomo Dov Goitein, 1923’te Filistin’e yerleÅŸmesinin ardından Yahudilere Arapçayı öÄŸretmek için kaleme aldığı ders kitabının başına bu notu düÅŸmüÅŸtü. Goitein’e göre Ä°srail bir OrtadoÄŸu ülkesiydi ve Siyonistler de bu yüzden bölgeyi derinlemesine tanımak zorundaydılar. Yahudilerle Arapların birlikte yaÅŸaması gerektiÄŸini savunan Goitein, 85 yıllık uzun hayatı boyunca Ä°slâm kültürü, Müslümanların tarihi ve Araplarla ilgili yaptığı sayısız çalışmada hep aynı hedefi takip etti: Ä°srail’in OrtadoÄŸu’daki varlığını kalıcı hale getirmek ve Yahudileri bulundukları coÄŸrafyayla kaynaÅŸtırmak.

Shlomo Dov Goitein, Macar kökenli dindar bir Yahudi ailenin çocuÄŸu olarak, 1900 yılında Almanya’nın Bavyera eyaletindeki Burgkunstadt kasabasında dünyaya geldi. Birinci Dünya Savaşı baÅŸlarken, babası Eduard’ın ölümü üzerine, 4 yaşındaki Shlomo ve ailesi Frankfurt’a taşındı. 1918-1923 arasında Frankfurt Üniversitesi’nde Arapça ve Ä°slâm üzerine eÄŸitim alan Goitein, aynı zamanda ÅŸehirdeki bazı Yahudi ailelerin çocuklarına Arapça dersleri verdi. “Ä°slâm’da ibadet” adlı teziyle üniversiteden mezun olan Shlomo, dönemin moda akımına uyarak, Filistin’e göç etti. Bir süre Akdeniz kıyısındaki Hayfâ ÅŸehrinde yaÅŸayan Goitein, ardından Kudüs’e geçerek Ä°brani Üniversitesi’nde ders vermeye baÅŸladı. Akademik çalışmalarını devam ettirmek üzere 1957’de ABD’ye yerleÅŸinceye kadar Kudüs’te yaÅŸayan S. D. Goitein, bu süre zarfında birbirinden önemli projelere imza attı: Yemen Yahudilerinin tarihini ve Arapça lehçesini çalıştı, meÅŸhur Ä°slâm tarihçisi Belâzurî’nin “Ensâb” adlı eserinin tahkikli neÅŸrini gerçekleÅŸtirdi, Ä°slâm hukukuna dair kitaplar ve makaleler yazdı. 1953’te ABD’de misafir öÄŸretim üyesi iken -kendi ifadesine göre- “halka açık bir parkta, ders aralarında verdiÄŸi molalar sırasında” yazdığı “Yahudiler ve Araplar” adlı kitabı yine bu dönemin ürünüdür.

ABD’ye taşındıktan sonra akademik çalışmalarını daha da derinleÅŸtiren S. D. Goitein, özellikle Akdeniz ülkelerindeki Yahudi cemaatlerinin hayatına yoÄŸunlaÅŸtı. Onun beÅŸ ciltten oluÅŸan “Bir Akdeniz Toplumu: Kahire Yazmalarında Anlatıldığı Åžekliyle, Arap Dünyasındaki Yahudi Toplulukları” adlı eseri henüz aşılamamıştır. Ä°lginç bir rastlantı eseri, Goitein, eserinin beÅŸinci cildini tamamlayıp yayıncısına gönderdiÄŸi gün -6 Åžubat 1985- hayatını kaybetti. Yahudilerin Akdeniz-Hindistan ticaret rotasında oynadığı rolü anlatmayı planladığı “Hindistan Kitabı” adlı eserini yazmaya ise ömrü yetmedi.

Arap ve Ä°slâm dünyasını derinlemesine etüt eden Shlomo Dov Goitein, “sapına kadar” Siyonist olmasına raÄŸmen, akademik çizgisini siyasî görüÅŸünün önünde tutmuÅŸ, bu anlayışla çalışmıştı. Böylece aslında ömrü boyunca Siyonizm’e hizmet etmesine raÄŸmen, yaptığı araÅŸtırmalar Ä°slâm dünyasında da büyük hüsnükabul gördü, aralarında Türkçenin de bulunduÄŸu birçok dile çevrildi.

Dikkatli okurlar hatırlayacaktır: 8 Åžubat 2017 ÇarÅŸamba günü yine bu köÅŸede, “Bir dil, bir adam, bir ideal, bir hayat” baÅŸlıklı yazımda, Ä°braniceyi modern zamanlarda dirilten ve konuÅŸma dili haline getirilmesine öncülük eden Eliezer Ben Yehuda’yı anlatmıştım. 1858’de Beyaz Rusya’da dünyaya gelen, 1881’de de Kudüs’e yerleÅŸerek Ä°branice çalışmalarını sürdüren Ben Yehuda, kendisini idealine adamış tek bir kiÅŸinin aslında tarihte bazen ne büyük roller oynayabileceÄŸinin canlı bir misaliydi. Ben Yehuda 1922’de Kudüs’te tüberkülozdan öldüÄŸünde, Ä°srail’in kurulmasına daha 26 yıl vardı. Ama o, gelecekteki Yahudi devletinin dilini hazırlayarak dünyadan ayrılmıştı.

Eliezer Ben Yehuda’nın ölümünden bir yıl sonra Filistin’e ayak basan Shlomo Dov Goitein, onun bıraktığı noktadan çalışmalarına devam etti. Bugün bütün dünyada 20 milyondan fazla insanın konuÅŸtuÄŸu Ä°branice ve Ä°srail’deki kapsamlı ÅŸarkiyat çalışmaları, kurumsallaÅŸmalarını ve sonraki nesillere intikallerini büyük ölçüde bu iki adama borçlu.

Bu hayatlardan kendimiz adına alınacak ders belli: PeÅŸin ve hızlı neticelere eriÅŸmenin heyecanına kapılmadan, bugünün vazifelerine odaklanmak ve gelecek nesillere saÄŸlam malzemeler bırakmak için çalışmak, çalışmak, çalışmak…