Kazakistan ikinci Kırım olur mu?

Kazakistan’ın Manğıstav eyaletinde, 2 Ocak 2022’de sıvılaÅŸtırılmış doÄŸal gaz (LPG) fiyatlarına gelen zam nedeniyle baÅŸlayan protestolar ülke geneline yayıldı. Protestocular, Almatı ve Aktöbe’deki belediye binalarını ele geçirdi.

Ülke genelinde OHAL ilan eden Kazakistan CumhurbaÅŸkanı Kasım Cömert Tokayev, Kolektif Güvenlik AnlaÅŸması Örgütü’nden (KGAÖ) askeri yardım talebinde bulundu. LiderliÄŸini Rusya’nın yaptığı KGAÖ çaÄŸrıya hemen cevap vererek bölgeye yaklaşık 4 bin asker gönderdi.

Kazakistan’da yaÅŸanan son geliÅŸmeler üzerine Orta DoÄŸu Haber’e konuÅŸan Kırklareli Üniversitesi Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Dr. Ä°brahim Kalkan, dikkat çekici açıklamalarda bulundu.

PROTESTOLARIN MERKEZ ÜSSÜ: MANÄžISTAV

Orta Asya’nın en büyük ülkelerinden biri olan Kazakistan’da akaryakıt fiyatlarının 60 Tengeden 120 Tengeye çıkmasını protesto eden grupların ilk önce Manğıstav eyaletindeki Janaözen kentinde sokaÄŸa çıktığını belirten Kalkan, olayların kısa sürede BaÅŸkent Nursultan, Aktöbe, Almatı, Aktav ve Åžimkent gibi ÅŸehirlere yayıldığını söyledi.

Kalkan, Kazak kolluk güçlerinin Janaözen’de 2011 yılında da çalışma ÅŸartlarını protesto eden petrol iÅŸçilerinin üzerine ateÅŸ açtığını hatırlattı. Söz konusu olaylarda onlarca kiÅŸinin hayatını kaybettiÄŸini belirten Kalkan, “O zamandan beri Manğıstav bölgesindeki Aktav ve Janaözen ÅŸehirleri protesto ve hükümet karşıtı gösterilerin merkezi olarak bilinmektedir” dedi.

Olayların ilk gününde internetin kesildiÄŸi ve sosyal aÄŸların yasaklandığı yönündeki haberleri doÄŸrulayan Dr. Kalkan, ancak bu kesintilerin tamamen ve süresiz olmadığını ve son günlerde normale döndüÄŸünü kaydetti.

EVLER LPG Ä°LE ISITILIYOR, ARABALAR LPG Ä°LE ÇALIÅžIYOR

Petrol ve doÄŸal gaz yatakları bakımından son derece zengin olan Kazakistan’da gerçekleÅŸen geniÅŸ çaplı protestoları, gelir dağılımındaki adaletsizliÄŸe baÄŸlayan Kalkan, ülke halkının büyük çoÄŸunluÄŸunun geçinmekte zorlandığını söyledi.

Kalkan, “Kazakistan’da son yıllarda hızla artan bir enflasyon ve hayat pahalılığı var. Halk bu durumdan doÄŸal olarak rahatsız. Hükümet, halkın desteÄŸini kaybetmemek için pek çok üründe sübvansiyon uyguluyor. LPG de bu desteklenen ürünlerin başında geliyor. Protestoların baÅŸladığı Kazakistan’ın batıdaki kentlerinde otomobillerin yüzde 70’inden fazlasının LPG ile çalıştığı biliniyor. LPG ayrıca evlerin ısıtılmasında ve mutfakta da kullanılmakta. Yani gündelik hayatın merkezinde yer alan bir ürün. Bu nedenle temel ihtiyaç ürünlerindeki fiyat artışları büyük tepkiye neden oluyor” ÅŸeklinde konuÅŸtu.

PETROL ZENGÄ°NÄ° ÜLKEDE ENERJÄ° KITLIÄžI

Kazakistan’daki enerji kaynaklarının büyük oranda yabancı ÅŸirketler tarafından iÅŸletildiÄŸine dikkat çeken Kalkan, devletin, hükümet kontrolünde olmayan bu ÅŸirketlerle zaman zaman sorun yaÅŸadığını kaydetti.

Kalkan, “Yabancı ÅŸirketler devletin LPG fiyatlarına müdahale etmesinden rahatsız. Zarar ettiklerini ifade ediyorlar ve üretimi azaltıyorlar. Bu nedenle de zaman zaman petrol zengini bir ülkede LPG kıtlığı yaÅŸanıyor, halk LPG bulmakta zorlanıyor. Kazak halkı da -20 derecelere varan soÄŸuk kış günlerinde ekmek ve su gibi temel bir ihtiyaç maddesi olan LPG fiyatının bu denli artmasına tepki gösterdi, meydanlara çıkarak protesto gösterileri düzenledi” dedi.

ÅžAL KET VE NAZARBAYEV BÜROKRASÄ°SÄ°

Kazakistan’da iktidarın ve bürokratik kadronun deÄŸiÅŸmesi ve ekonomik alanda birtakım iktisadi düzenlemeler yapılması gerektiÄŸine de dikkat çeken Kırklareli Üniversitesi Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Kalkan, protestocuların taleplerini temel olarak iki baÅŸlık altında topladı.

Protestocuların akaryakıta yapılan zamların geri alınmasını, idari bölge yöneticileri olan valilerin halk tarafından seçilmesini, atamayla görevlendirilmemesini, maaÅŸlara zam yapılmasını, rüÅŸvet ve adam kayırmanın son bulmasını istediklerini belirten Kalkan, “Aslında Kazakistan yönetiminin tümüyle istifa etmesini istiyorlar. Özellikle 2018’den beri süregelen protestolarda slogan haline gelen, “Ä°htiyar Git” anlamına gelen “Åžal Ket” ile Nazarbayev’in ve ekibinin yönetimi bırakması isteniyor” ÅŸeklinde konuÅŸtu.

OYAN KAZAKSTAN HAREKETÄ°

Kalkan, ÅŸu anda Kazakistan’da organize bir muhalefet hareketinin olmadığını belirterek, pek çok ismin hapiste olduÄŸuna iÅŸaret etti. Protestolarda Oyan Kazakstan (Uyan Kazakistan) adındaki hareketin öne çıktığına deÄŸinen Kalkan, Oyan Kazakstan Temsilcisi Darhan Åžerifov’un gerçek ve etkili reformlar yapılmasını, seçimlerin adil olmasını, yolsuzluk ve adam kayırmacılığa son verilmesini talep ettiÄŸini söyledi.

Ä°nsanların OHAL ilan edilmesine raÄŸmen, ilk günlerde sokaÄŸa çıkma yasağına uymadığını söyleyen Kalkan, “Binlerce kiÅŸi meydanlarda toplanıp gösteri yapıyordu. Ayrıca sokaklarda kalabalık protesto yürüyüÅŸleri düzenleniyordu” dedi.

RUSYA BAZI BÖLGELERÄ° Ä°LHAK EDEBÄ°LÄ°R

Dr. Kalkan, CumhurbaÅŸkanı Tokayev’in 5 Ocak’ta Kolektif Güvenlik AnlaÅŸması Örgütü’nü yardıma çağırması üzerine harekete geçen Rusya’nın bölgedeki konumuna da deÄŸindi.

Tokayev’in bölgeye intikal eden Rus askerlerin operasyonlara katılmayacağını, sadece stratejik bölgelerin savunmasında kullanılacağı yönündeki açıklamaları tatmin edici bulmayan Kalkan, bu konudaki bilgilerin kesin olmadığını dile getirdi.

Rusya’nın uzun zamandır Kazakistan’daki etnik Rus nüfusu ile ilgilendiÄŸini belirten Kalkan, “Kazakistan nüfusunun yarıya yakını Ruslardan oluÅŸuyor. Özellikle, Kazakistan’ın kuzey bölgelerindeki bazı yerlerde Rus nüfusun oranı yüzde 80’lere ulaşıyor. Rusya buradaki Rusları korumak isteyecektir. Kırım’da yaptığı gibi Kazakistan’ın bazı bölgelerini ilhak edebilir ÅŸeklinde deÄŸerlendirmeler de var” dedi.

Ä°leride her ne olursa olsun Rus askerlerinin Sovyetler BirliÄŸi’nin çöküÅŸünden sonra ilk kez Kazakistan topraklarına girdiÄŸini belirten Kalkan, bu durumun Kremlin’in Yakın Çevre politikası için çok büyük bir geliÅŸme olduÄŸunu vurguladı.

kaynak: ortadoguhaber.com