Irak'ta büyük Sünni koalisyonu oluşuyor

Irak'ta iki büyük Sünni siyasi oluÅŸum "Takaddüm" ve "Azim" koalisyonları, hükümet kuruma müzakerelerini ortak yürütme konusunda anlaşırken bu durum 2003 sonrası ilk defa "büyük Sünni koalisyonun oluÅŸtuÄŸu" ÅŸeklinde yorumlanıyor.

Ülkede 10 Ekim'de yapılan erken genel seçimlerde 37 sandalye kazanarak Meclisin ikinci büyük grubu olan eski Meclis BaÅŸkanı Muhammed Halbusi liderliÄŸindeki "Takaddüm" ve yapılan son ittifaklarla sandalye sayısını 34'e çıkaran Hamis Hançer liderliÄŸindeki "Azim" koalisyonları, uzun süren görüÅŸme trafiÄŸinden sonra 14 Aralık'ta yaptıkları açıklamayla "hükümet kurma müzakerelerini ortak bir komiteyle yürüteceklerini" duyurdu.

Irak'ta ÅŸimdi Sünni birliÄŸin saÄŸlanması için nasıl bir yol haritası izleneceÄŸi merak konusu.

Takaddüm ile Azim koalisyonlarının Meclis BaÅŸkanı adayı Halbusi

Halbusi'nin lideri olduÄŸu Takaddüm Koalisyonu Sözcüsü Yahya Muhammedavi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, seçimlerden sonra Azim Koalisyonu ile defalarca bir araya geldiklerini belirterek, "DiÄŸer ortaklara sunacağımız, üzerinde mutabık kaldığımız ve ortak meselemiz olarak baktığımız konular; terörden kurtarılan bölgelerin imarı ve yerinden edilenlerin evlerine dönmesi." dedi.

Seçimi kazanan partilerle yapılacak görüÅŸme ve müzakereleri yürütmeleri için Sünni iki tarafın da katılımıyla bir "ortak komite" kurulduÄŸunu anımsatan Muhammedavi, bu komitenin temel görevinin ülkenin istikrarını saÄŸlayacak "gerçek ulusal iÅŸ birliÄŸi ve ortaklığı inÅŸa etmek" olduÄŸunu kaydetti.

Muhammedavi, Åžii gruplardan Sadr Hareketine mi yoksa Ä°ran'a yakın Åžii grupların yer aldığı "Koordinasyon Çerçevesi" adı altındaki çatı ittifaka mı daha yakın oldukları yönündeki soruya ise, "ÖnceliÄŸimiz; kartlarımızı ve müzakere konularımızı seçimi kazananlarla masaya yatırmak. Kürt ve Åžii grupların tümüyle müzakerelere baÅŸlamamız için Yüksek Federal Mahkemenin nihai seçim sonuçlarına yönelik onayını bekliyoruz." yanıtını verdi.

Yeni dönemde Meclis BaÅŸkanlığı adaylarının Muhammed Halbusi olduÄŸunu aktaran Muhammedavi, "Taraflar, yani Takaddüm ile Azim koalisyonları arasında tek Meclis BaÅŸkanı adayının Halbusi olması noktasında mutabakat söz konusu." diye konuÅŸtu.

"Sünnilerin taleplerinin Åžii ve Kürt taraflara ortak ÅŸekilde sunulması önemli"

Irak AraÅŸtırma ve DüÅŸünce Merkezi BaÅŸkanı Ä°hsan Åžammari, söz konusu iki Sünni koalisyon arasında ideolojik olarak görüÅŸ ayrılığı bulunsa da "yerinden edilenlerin evlerine dönmesi ve Sünni bölgelerin yeniden imarı" gibi konularda ortak görüÅŸ ve vizyona sahip olduklarını söyledi.

Şammari, şu değerlendirmeyi yaptı:

"Azim ve Takaddüm, aralarında ortak bir ideolojik yön olmasa da seçimlere ittifakla girebilirdi. Her iki tarafın ayrı hedefi ve siyasi mercisi söz konusu. 2003 sonrası siyasette Sünni birliÄŸinden söz etmek için henüz erken. Ancak Sünnilerin taleplerinin Åžii ve Kürt taraflara ortak ÅŸekilde sunulması önemli olacak. Bu durum hükümetin kurulması ve bakanlıkların dağıtılması noktasında deÄŸiÅŸebilir. Sünnilerin aralarında birleÅŸememe durumları Åžiiler ve Kürtlerinkinden farklı deÄŸil. Seçimlerde kazanmak baÅŸka, temsil ettikleri oluÅŸumun haklarını garanti altına almak baÅŸka bir ÅŸey. Sünni partiler ÅŸimdiye kadar bunu pek baÅŸaramadı."

Hançer'in lideri olduÄŸu Azim'in Ä°ran'a yakın Koordinasyon Çerçevesi'ne, Halbusi'nin lideri olduÄŸu Takaddüm'ün ise Sadr'a daha yakın durduÄŸunu söyleyen Åžammari, "Hükümetin paylaşılması ve Meclis BaÅŸkanlığı söz konusu olunca Sünni iki taraf birleÅŸecek ve ortak bir tavır sergileyecek. Bu koalisyon, bir tarafa karşı diÄŸer bir tarafla olmayı seçmeyecek." ÅŸeklinde konuÅŸtu.

"Aralarındaki sorunları eritmeleri gerekiyor"

Iraklı siyasi analist Raad HaÅŸim, ülkedeki Sünnilerin birleÅŸmesinin önemli adım olduÄŸunu ifade ederek, "Bu grupların birleÅŸmesi aralarındaki tüm sorunların sıfırlanması anlamına gelmez ancak bunlar ikincil plana atılır. Sünni iki taraf arasındaki görüÅŸmelerin sıkılaÅŸması olumludur ve ister tek bir oluÅŸumun bileÅŸenleri arasında isterse tüm siyasi oluÅŸumlar arasında gerginliÄŸi azaltır." dedi.

Siyasi ve mezhepsel gerekçelerle yok sayılan Sünnilerin akıbeti ve yerinden edilenlerin durumunun iki Sünni taraf arasında ortak konu olduÄŸuna iÅŸaret eden HaÅŸim, ÅŸunları kaydetti:

"Bunların uygulanması konusunda tökezlemeler yaÅŸanabilir. Öncelikle aralarındaki tüm sorunları eritmeleri ve hükümette yer almak için hizipçilikten vazgeçmeleri gerekiyor. Bu da Irak'taki siyasi rejim ve denge, hizipçiliÄŸe dayalı olduÄŸu için kolay olabilecek bir durum deÄŸil."

Åžii ve Kürtlerin aksine Sünnilerin aralarındaki sorunları giderebilmelerinin zor olsa da imkansız olmadığını dile getiren HaÅŸim, Sünnilerin Åžii gruplara göre en güçlü müzakere konusunun Meclis BaÅŸkanlığı olacağını savundu.

"Sadr Grubu ile yakın olmaları daha mantıklı"

"Sünni grupların, Ä°ran'a yakın Åžii çatı kuruluÅŸu Koordinasyon Çerçevesi ile görüÅŸmeleri ÅŸüpheli bulunabilir ve perde arkasında olanların duyurulmaması kuÅŸkuları artırılabilir." diyen HaÅŸim, ÅŸöyle devam etti:

"Sünni bir tarafın Maliki ya da seçimi kaybeden herhangi bir milis bir tarafla görüÅŸmesi tabanda kuÅŸkuya neden olabilir. Åžii ve Kürtlerle ortak ÅŸekilde görüÅŸülmesi daha isabetli olacaktır. Ä°ki taraf da -Azim ve Takaddüm de- Åžii bir tarafa karşı diÄŸer bir Åžii tarafın yanında politika yürütmeyeceklerini ve hiçbir tarafı kaybetmek istemediklerini ilan etti. Seçimi kaybeden ve aralarında pek uzlaÅŸamayanlardan (Koordinasyon Çerçevesi) ziyade, 73 sandalye kazanan Sadr Grubu ile yakın olmaları daha mantıklı. Buna demokratik hak olarak da bakılmalı."

Irak'taki siyasi gruplar, Yüksek Federal Mahkemesi nihai seçim sonuçlarını onaylamadığı için henüz resmi olarak hükümet kurma müzakerelerine baÅŸlamadı.

Ä°ran'a yakın Åžii Fetih Koalisyonu lideri Hadi Amiri, seçimlerin iptali için Yüksek Federal Mahkemesine baÅŸvurmuÅŸ, mahkemenin bu baÅŸvuruyu 22 Aralık'ta görüÅŸeceÄŸi bildirilmiÅŸti.

Seçimlerden birinci parti çıkan Sadr Hareketinin lideri Mukteda es-Sadr, "ulusal çoÄŸunluk hükümeti" kurmak istediklerini açıklamıştı. Tahran yönetimine mesafeli olan Sadr, Ä°ran’ı iÅŸaret ederek "dış ülkelerin müdahalesinden uzak bir hükümet" kurulmasını istediklerini ifade etmiÅŸti.

kaynak:  MÄ°LAT