Cezayir-Fransa ilişkileri tarihin en kötü döneminde

Fransa CumhurbaÅŸkanı Emmanuel Macron'un 2 Ekim'de Le Monde gazetesinde yayımlanan "Cezayir'in sömürge tarihini Fransa nefreti üzerine inÅŸa ettiÄŸi" ÅŸeklindeki sözleri, Fransa'nın Cezayir'deki "kanlı sömürge" tarihiyle ilgili tartışmaları ciddi ÅŸekilde tırmandırdı. Cezayir yönetimi, Macron'un açıklamalarına tepki olarak 3 Ekim'de hava sahasını Fransız askeri uçaklarına kapattı ve ardından Cezayir'in Paris Büyükelçisi Muhammed Anter Davud'u istiÅŸare için ivedilikle ülkeye çağırdı.

CEZAYÄ°R CUMHURBAÅžKANI ÖFKELÄ°

Fransa CumhurbaÅŸkanı Macron'un sözlerinin, iki ülke arasında son dönemde büyük bir krizin yaÅŸanmasına neden olduÄŸu görülüyor. Fransa'nın tavrına tepkisini açık bir ÅŸekilde gösteren Cezayir CumhurbaÅŸkanı Abdulmecid Tebbun, arayı düzeltmek için giriÅŸimde bulunan taraf olmayacaklarını belirtiyor.

Almanya'da yayınlanan haftalık siyasi dergi Der Spiegel'de Kasım ayı başında yayınlanan röportajda, Cezayir CumhurbaÅŸkanı Tebbun'un Fransız mevkidaşından gelen aramaları reddettiÄŸi ifade edildi.

Macron'un açıklamalarının "çok tehlikeli" olduÄŸunu kaydeden Tebbun, krizi hafifletmek için giriÅŸimde bulunmayacaklarını, "hiçbir Cezayirlinin, söz konusu hakaretleri yapanlarla tekrar temasa geçmesini kabul etmeyeceÄŸini" söyledi.

Fransa'daki Libya konulu Paris Konferansı'na katılan Cezayir DışiÅŸleri Bakanı Ramazan Lamamra da, sadece Libyalıları desteklemek amacıyla Paris'te bulunduÄŸunu dile getirdi. Lamamra, ziyareti süresince de Fransız mevkidaşıyla bir araya gelmedi.

Elysee Sarayı'ndan yapılan bir açıklamada, Macron'un, söz konusu açıklamalardan kaynaklanan yanlış anlamalardan üzüntü duyduÄŸu belirtilerek, kendisinin, "Cezayir ulusuna, tarihine ve bu ülkenin egemenliÄŸine büyük saygı duyduÄŸu" aktarıldı.

KRÄ°Z DAHA DA BÜYÜYEBÄ°LÄ°R

Elysee Sarayı'nın bu açıklaması dışında, krizi aÅŸmak için somut adımlar atılmaması nedeniyle iki ülke arasındaki iliÅŸkilerin yakın gelecekte krizin büyümesi de dahil tüm ihtimallere açık olduÄŸu ifade ediliyor.

Analistler, Macron'un Cezayir karşıtı aşırı sağın oylarını umarak bir sonraki cumhurbaÅŸkanlığı seçimlerine kadar Cezayir ile gergin iliÅŸkileri sürdürmek istediÄŸi deÄŸerlendirmesinde bulunuyor.

Tarihçi Amir Rahile, Fransa'nın resmi tavrının, dostça davranma ve tehdit arasında gidip geldiÄŸini belirtti.

Siyasi Bilimler alanında çalışmaları bulunan Ä°dris Atiyye de aynı görüÅŸü paylaşıyor. Atiyye, Fransız CumhurbaÅŸkanlarının seçim kampanyaları sırasında daha önce de Cezayir'e yönelik "kabul edilemez" açıklamalar yaptığını kaydetti.

Cezayir'e karşı bu tavrın ve Elysee Sarayı'na yeni liderlerin gelmesini beklemenin, krizi daha da büyütebileceÄŸini ifade eden Atiyye, "Fransa CumhurbaÅŸkanlığı tarafından yapılan üzüntü açıklaması, asla bir özür olarak deÄŸerlendirilemez. Bu, tarihten ve siyasi boyutlardan uzakta iliÅŸkileri yeniden normale döndürmek için yapılan bir manevra sadece" dedi.

ESKÄ°SÄ° GÄ°BÄ° OLMAYACAK

Uluslararası kriz uzmanı Hasan Kasımi de Cezayir-Fransa iliÅŸkilerinin en kötü dönemini yaÅŸadığını söyledi.

Ä°ki ülke arasında iliÅŸkiler yeniden baÅŸlasa bile "eskisi gibi olmayacağını" kaydeden Kasımi, "Cezayir, siyasi anlamda, özel ekonomik ayrıcalıklar saÄŸladığı Fransa'nın himayesi deÄŸil" diye konuÅŸtu.

"Bugün Cezayir, Val de Grasse'nin Cezayir'i de deÄŸil." ifadesini kullanan Kasımi, eski CumhurbaÅŸkanı Abdulaziz Buteflika'nın 2013 yılında tedavi gördüÄŸü Fransız hastanesine iÅŸaret etti.

Kasımi, "Fransa'nın Buteflika'ya tedavi ve sağlık dosyasıyla milyonlarca avro imtiyaz karşılığında şantaj yaptığını" belirtti.

Ä°liÅŸkilerin mutlaka yeniden baÅŸlayacağını ancak bunun yeni belirleyicilerle gerçekleÅŸeceÄŸini kaydeden Kasımi, Cezayir'in Ä°spanya, Ä°talya, Almanya gibi Avrupa BirliÄŸi içinden yeni ortaklarla iliÅŸkiler kurma konusunda önemli adımlar attığını; Rusya, Çin ve Türkiye'yle de stratejik iliÅŸkilerini güçlendirdiÄŸini aktardı.

Cezayir'in hava sahasını Fransız askeri uçaklarına kapattığını belirten Kasımi, söz konusu adımın, karşılıksız ayrıcalıklar üzerine deÄŸil, eÅŸitlik ve karşılıklı saygıya dayalı iliÅŸkilerin kurulması için yeni kuralların benimsendiÄŸinin açık bir göstergesi olduÄŸunu dile getirdi.