Ayşe Böhürler / Peki neden?

Fiziksel ÅŸiddet dünyada da, ülkemizde de sosyoekonomik statü, kültür ve eÄŸitim düzeyinden bağımsız olarak seyrediyor. Türkiye’de kadın nüfusunun %44’ü fiziksel ÅŸiddete ve tacize maruz kalıyor. Fiziksel ÅŸiddete iliÅŸkin yaygın kabullenme nedenlerinin başında ekonomik sebepler geliyor. (Hacettepe Üniv. Nüfus Etütleri Enst & Türkiye Ä°statistik Enst. 2008-2009 AraÅŸtırması)

Ne uluslararası yasaların geliÅŸtirilmesi, ne ÅŸiddetten koruyucu mekanizmaların artması, ne eÄŸitim ve farkındalık seviyelerinin yükselmesi, ne sığınma evlerinin sayılarının artması, ne de elektronik kelepçelerÅŸiddeti önleyici olamıyor. Peki neden? Åžunu kabul etmek gerekiyor ki biz bu konuda hiçbir ÅŸey bilmiyoruz. Åžiddetin kökeni nedir? Psikiyatristlerin iÅŸin içine dahil olduÄŸu ciddi araÅŸtırmalar gerekiyor.

Son 20 yıldaki “kadına yönelik ÅŸiddete sıfır tolerans” politikasına, önleyici tedbirlerin dünya örneklerinden yola çıkılarak yerel dinamiklerle birleÅŸtirilip uygulanmasına, çıkan onlarca yasaya, açılan yüzden fazla sığınma merkezine, uluslararası standartlarda geliÅŸtirilen yasalara raÄŸmen kadına yönelik ÅŸiddet ve özellikle de cinayetler önlenemiyor? Tedbirlerin çok iÅŸe yaradığına ve toplumsal bilinci yükselttiÄŸine gönülden inanan birisi olarak “eksiÄŸimiz nedir” buna bakmak gerektiÄŸi kanaatindeyim.

Her ÅŸeyden önce bu konuda yıllara göre deÄŸiÅŸimi görebileceÄŸimiz tekrarlanan kapsamlı bir araÅŸtırmamız yok. Katillere ve kurbanlar iliÅŸkin profil çalışmamız yok. 2000’li yıllarda töre cinayetleri bu konuda temel argümandı. Töre cinayetlerini önlemek kuruluÅŸundan itibaren Ak Parti siyasetinin temel politikalarından birisi oldu. Meclisi araÅŸtırmaları, yayınlanan genelgeler, eÄŸitimden saÄŸlığa geliÅŸmelerle bu sorun kısmen önlendi. Sezen Aksu’nun Güldünya ÅŸarkısı olayı çok iyi özetler:

“Canım abim vurma beni. Bu dünyadan alma beni. Dökülür mü kardeÅŸ kanı

Bir karında yatmadık mı. Bir anadan doğmadık mı

Bi memeden doymadık mı. Binbir yarayla. Tek bir kurÅŸunla. Gitti Güldünya”

“Neden cinayet iÅŸliyorlar” sorusuna o zaman verdiÄŸimiz cevap; feodal yapılar, töreler, geleneklerdi. Bugün bu soruya aynı cevabı vermiyoruz. Olayın bütünün görmek için bir ÅŸeyler yapmak gerekiyor. KötülüÄŸün deÄŸiÅŸen sebeplerini görmek, tedbirleri o sebepleri yok ederek oluÅŸturmak gerekiyor.

Konuya bütünsel olarak bakmazsak, herkes kendi ideolojik penceresinden boÅŸa gevezelik edip duracak. Ölümlere mani olamayacağız. Teklifim sol, saÄŸ, aşırı sol, aşırı saÄŸ herkese birden. EÄŸer nekrofil deÄŸil iseniz, eÄŸer yaÅŸatmayı hedefliyorsanız, herkesin birbiri hakkındaki önyargılarını bırakıp bu konuda ortak bir masada buluÅŸması gerekiyor. Ama tabii ki kendi haklılığımızı ispat için deÄŸil ölümleri önlemek için.

EÄžER YAÅžATMAYI HEDEFLÄ°YORSAK…

Karşı cepheler kurup çekiÅŸmek çözüm getirmiyor. Aileyi savunanlarla kadını savunanlar birer ideolojik taraf haline geldi, ideolojik hale geldiÄŸi için de bu konu gerçeklerden kopuyor. “Aileyi korumak” diyene de “kadını korumak” diyene de kazandırıyor. Ä°ki taraf da bu konuyu konuÅŸarak kariyer yapıyor. KonuÅŸarak sözünün altını çizmek istiyorum.

EÄŸer yaÅŸatmayı hedefliyorsak “kadına karşı” ayrım yapmadan, “ÅŸiddet ÅŸiddettir” deyip bütün olarak bakmak mı gerekiyor? Kadına karşı ÅŸiddet bir battaniye gibi neleri örtüyor? O battaniyeyi çektiÄŸimizde ÅŸiddete dair ne göreceÄŸiz?

Ailenin kıymet kaybetmesi ve yeni çıkan yasaları bir sebep olarak ileri sürenlerin iddialarında haklılık payı var mı? Ya da kadını koruyucu yasaların artırılması daha doÄŸru diyenlerin ileri sürdükleri iddialar mı çözümü saÄŸlayacak. YaÅŸatmaya odaklanarak onları ve tüm önerileri dinlemek ve uygulamak bize ne kaybettirir? “Karalamaya” deÄŸil yaÅŸatmaya odaklanarak konuÅŸabilmekten söz ediyorum. Bu konuda en feministinden en anti feministine herkesin biraraya gelip birbirini dinlemesinden ve konuÅŸabilmesinden söz ediyorum.

“Ne oluyor” sorusu büyük bir araÅŸtırmanın konusu olmalı ve suçlu profili çıkarılmalı.

Sebeplerin içinde belki hiç aklımıza gelmeyen konular çıkacak. Belki de iÅŸin temelinde kapitalizmin metalaÅŸtırdığı insan var. Ä°nsanlar metalaÅŸtığı zaman, eÄŸer ihtiyacınızı karşılamazsa ona her ÅŸeyi yapabilirsiniz! Arabalarına karılarından daha çok deÄŸer veren erkekler nasıl büyüyor? Cinsellik meselesi cinayetlerde nasıl rol oynuyor? Åžiddet artışı hayattan kopuÅŸun sonucu olabilir mi? “Ya benimsin ya toprağın” diyen aşık tiplemesi nasıl bir aileden çıkar, nasıl bir toplumda büyür geliÅŸir?

Meselenin diÄŸer tarafında ekonomik sebepler var. Üniversitelerin yaptığı bir iki araÅŸtırma ekonomik sebepleri yüksek oranda gösteriyor. Çağın deÄŸiÅŸmesiyle birlikte erkeklerin toplumdaki önder pozisyonları giderek zayıflıyor. Ekonomik olarak pozisyon kaybı cinayetlerde ne kadar etkili? Cinayet iÅŸleyenlerin saÄŸlıklı olmadıkları ortada. Sadizm bir sebep olarak nasıl güçleniyor?

Katilleri azmettirenler kimler, ortak kimlikleri nedir sorusuna ilave olarak Alev Alatlı’dan alıntıyla “ÅŸiddetin altındaki ölüsevici patolojiyi görmek gerekir…” diyerek bitirmek istiyorum…

Åžiddete bütün bakmak gerekiyor. Kahırlanmak yerine çözüme odaklanalım.