"Sudan askeri müdahalesinin arkasında ABD ve Mısır var"

GaziosmanpaÅŸa Üniversitesi Ä°ktisadi ve Ä°dari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Dr. Mayada Kamal Eldeen, OrtadoÄŸu Haber’in sosyal medya üzerinden yaptığı söyleÅŸi programının konuÄŸu olarak soruları cevapladı.

Sudanlı akademiyen Eldeen, darbenin ekonomik ve siyasi olarak dar boÄŸaza giren Hartum yönetimine karşı yapılan protestolar üzerine, ordu tarafından gerçekleÅŸtiÄŸini söyledi. Üç senedir bocalayan GeçiÅŸ Hükümeti’nin sivil kanadının yapılan bu müdahalede payının büyük olduÄŸunu ve halk desteÄŸini kaybettiÄŸini belirtti.

DARBENÄ°N ARKASINDA ABD, MISIR VE BAE VAR

Sudan’daki egemenlik konseyi baÅŸkanı Orgeneral El Burhan’ın bu kalkışmasında yabancı güçlerin, özellikle ABD, BAE, Mısır ve Ä°srail’in müdahalesi olduÄŸunu, en azından haberlerinin olduÄŸunu düÅŸündüÄŸünü aktaran Mayada Kamal, ‘’Özellikle El Burhan’ın en son görüÅŸtüÄŸü yabancı diplomat, ABD’nin Afrika Boynuzu Özel Temsilcisi Feltman oldu. Bu görüÅŸmeden 24 saat geçmeden El Burhan Mısır’ı ziyaret etti. Bu iki görüÅŸmeden de yeÅŸil ışık yakıldığını yapılan askeri müdahaleden anlayabiliriz. Teyitli olmayan bir bilgiye göre de El Burhan Mısır ziyareti sonrası gizli bir ÅŸekilde özel uçakla BAE’ye ziyaret gerçekleÅŸtirdi.’’ dedi.

Dr. Eldeen, ABD ve Mısır’ın bu askeri müdahaleden en az 24 saat önce haberdar olduÄŸunu iddia etti.

2019 ile 2021 yılları arasındaki askeri müdahaleler arasında bir benzerlik olmadığını belirten Mayada Kamal Eldeen, tek benzerliÄŸin iki askeri müdahalede de iktidar deÄŸiÅŸikliÄŸi yaÅŸanması olduÄŸunu bildirdi.

SÄ°VÄ°L KANAT SÖZÜNÜ TUTMADI

25 Ekim’e Sudan’da olan olayların darbe deÄŸil askeri müdahale olduÄŸunu söyleyen Dr. Mayada Kamal Eldeen bunu Türkiye DışiÅŸleri Bakanlığı ve Sudan’daki Türk büyükelçiliÄŸinin de askeri müdahale olarak yorumladığını kaydetti.

‘’Sudan’da, 2019’da Ömer el BeÅŸir’den iktidarı ele geçiren askeri kanat ve sivil siyasetçiler birlikte hükümet kurarak ülkeyi yönetmeye baÅŸladılar. Fakat aradan geçen üç yılda kendi aralarında belirledikleri anlaÅŸma maddeleri yerine getirilmedi.’’ diyen Eldeen, sivil kanadın kendi üzerine düÅŸen görevleri yerine getirmemesinden kaynaklı bir sorun olduÄŸunu öne sürdü.

Sivil kanadı üç yıldır parlamento oluÅŸturamadığını, yüksek mahkeme açmadığını ve Yüksek Seçim Komitesi’ni oluÅŸturmadığını aktaran Sudanlı akademisyen, bu siyasi belirsizliÄŸin en çok ekonomiye olumsuz etki yaptığının altını çizdi.

Eldeen, BeÅŸir’i iktidardan deviren ekonomik protestonun en büyük sebebinin ekmeÄŸe yarım cüneyh zam yapılması olduÄŸunu, bugün ise bir ekmeÄŸin 60 cüneyh olduÄŸunu sözlerine ekledi. Mayada Kamal Eldeen, ‘’GeçiÅŸ Hükümeti döneminde ekonominin iflas ettiÄŸini görebiliyoruz. Dolar fiyatları bakımından da baktığınızda BeÅŸir döneminde 48 cüneyh 1 dolarken bugün 409 cüneyh 1 dolara denk geliyor. Enflasyon oranları yüzde 400 ile Venezuela’dan sonra en kötü olan ülke bugün Sudandır.’’ ifadelerini kullandı.

Dr. Eldeen, Sudan’ın ekonomik ve siyasi çöküÅŸünün 25 Ekim’de meydana gelen askeri müdahaleyi tetikleyen en büyük sebep olduÄŸunu vurguladı.

Bunun yanında merkez yönetim ile eyaletler arasındaki anlaÅŸmazlıklarında ekonominin kötüleÅŸmesinde baÅŸat aktör olduÄŸunun altını çizen Mayada Kamal Eldeen, ’’17 Ekim’de sivil kanattan ayrılarak askeri kanada destek veren siyasilerin ekonomik ve siyasi çalkantıyı bahane ederek askeri tekrar göreve davet etmesi Sudan’daki müdahaleyi tetikledi.’’ dedi.

MISIR VE BAE’DEN SUDAN’A EKONOMÄ°K OPERASYON

Sudanlı uzman Eldeen, Mısır ve BAE’nin Sudan’ı, Ömer el BeÅŸir’in son zamanlarında baÅŸlayan bir ekonomik dar boÄŸaza soktuÄŸunu belirterek “BAE Sudan’daki dolar üzerinde ciddi operasyonlar yaptı. Yapılan bu ekonomik saldırılar sonrası 12 cüneyh olan dolar 48’e oradan da 60’a kadar çıktı. BeÅŸir bu yüzden ekmek fiyatlarına zam yapmak zorunda kaldı.” diye konuÅŸtu.

Bankalarda dövizin kalmadığını ve akaryakıtın ülkede bulunamamasının BeÅŸir iktidarının sonunu getirdiÄŸini hatırlatan Dr. Mayada Kamal Eldeen, Ömer El BeÅŸir’in devrildiÄŸi süreçte halkın motivasyonunun müreffeh bir hayat olduÄŸunu ancak bunun ÅŸu ana kadar gerçekleÅŸmediÄŸini, hatta daha kötüye gittiÄŸini söyledi.

"BeÅŸir döneminde 1 cüneyh olan ekmek fiyatları ÅŸuan 60 cüneyh oldu. Enflasyondan dolayı fabrikalar iflas etti.’’ diyen Eldeen, sözlerini ÅŸöyle sürdürdü:

“Biliyorsunuz Sudan bir tarım ülkesi, buÄŸday açısından dünyanın altıncı sırasında. Ayrıca susam üretiminde dünyanın ikinci Afrika’nın en büyük ülkesi. Altın üretiminde Afrika’nın ikincisi konumundadır.”

Dr. Eldeen, bu üretimleri yapan ülkelere kıyasla halkı en fakir olan ülkenin de Sudan olduÄŸunun altını çizdi.

SaÄŸlık sektörünün de ülkede iflas ettiÄŸini iddia eden Mayada Kamal Eldeen, ‘’Hastanelerde parayla muayene olamıyorsunuz. Doktorun yazdığı ilacı eczanelerden temin edemiyorsunuz. Ambulansa ihtiyacı artık lüks olmuÅŸ durumda.’’ ifadelerini kullandı.

Kendilerini kabul edecek hastane ararken birçok insanın hayatını kaybettiÄŸini söyleyen Sudanlı uzman, ‘’Bu tarz sıkıntılardan dolayı Kızıl Deniz ve diÄŸer vilayetlerde insanlar merkez hükümete karşı ayaklandılar. Sudan’ın ana damarı olan iki limanın olduÄŸu Kızıl Deniz’deki kabileler merkeze tam kapanma ile karşılık vererek halkın protestolarını destekledi.’’ dedi.

SUDAN KAOSA SÜRÜKLENMEZ

Dr. Eldeen, halkın Ömer El BeÅŸir döneminden duydukları rahatsızlıktan dolayı 2019’da yapılan darbenin ardından gelen hükümete büyük destek verdiÄŸini belirtti.

Halkın verdiÄŸi bu desteÄŸi geçici hükümetin ekonomik, siyasi ve güvenlik anlamında yaptığı hamleler ile neredeyse sıfıra indirdiÄŸini belirten Mayada Kamal Eldeen, ‘’ Halk geçici hükümetten de istediklerini alamayınca yapılan bu askeri müdahale karşısında sivil yönetimi desteklemedi.’’ beyanında bulundu.

Hartum’da ve diÄŸer yerlerde küçük gruplar ÅŸeklinde protestoların yapılma sebebi artık sokak desteÄŸini yeni hükümetin kaybetmesi olarak yorumlayan Eldeen, sözlerini ÅŸöyle noktaladı:

‘’ 9-13 yaÅŸlarındaki çocuklar eÄŸlence olsun diye sokaÄŸa çıktılar. Askeri müdahaleden sonra Sudan caddelerinde sessizlik hakim. Sosyal medyada paylaşılan görüntülerin büyük çoÄŸunluÄŸu 2019 yılındaki protestolar sırasında çekilen videolar.’’

Mayada Kamal, sivil kanadın kendi politikaları yüzünden sokağın desteÄŸini kaybettiÄŸini sözlerine ilave etti.