İran'ın Şii Hilali akamete mi uğruyor?

Biri geçen hafta sonunda olmak üzere Suriye'de Ä°srail’in yaptığı hava saldırılarının tamamı Åžam’da ve ÅŸehrin kuzeyinde gerçekleÅŸti. Ä°srail’in son yıllardaki kilit hedefi Åžam'daki uluslararası havalimanı

Ä°srail, 2017’de tüm dünyaya duyurduÄŸu Suriye'deki Ä°ran varlığına karşı harekete geçme planı sonrasında Suriye’de birçok noktayı hedef alarak Ä°ran destekli Åžii milisleri vurdu.

2019 yılının baÅŸlarında Haaretz, Ä°ranlıların çok sayıda Ä°srail saldırısının ardından Åžam havalimanı bölgesinden güçlerini tahliye etmek zorunda kaldığını bildirdi. 2020’nin baÅŸlarında havalimanına geri dönen Åžii milislere saldırılar tekrardan artında bölgedeki varlıklarını peyderpey azaltma yoluna gittiler.

Ä°ranlıların yaptığı bu hamleler, Rusların ve Esed rejiminin Åžii milisleri bölgeden atmak için uyguladığı baskıdan kaynaklanıyor. Esed için, Ä°srail'in baÅŸkentin içindeki ve çevresindeki havalimanlarına yönelik saldırıları bir utanç kaynağı oldu.

Rusların yardımı sayesinde, cani rejimin kıskacı halk üzerinde yeniden hız kazanmaya baÅŸladı. 

Ä°ran destekli Åžiilere yapılan bu baskıların ardından Ä°ran, faaliyetlerinin çoÄŸunu, Humus'un doÄŸusunda, Ä°srail sınırından çok daha uzakta olan T-4 Havalimanına kaydırdı ve Suriye’deki Ä°ran yanlısı Åžii milislerin sayısının 20 binden 10 bine indirildiÄŸi tahmin ediliyor. 

Tahran, pandeminin baÅŸlangıcında sıfıra düÅŸtükten sonra bu ay varil başına 80 dolara ulaÅŸan petrol fiyatlarındaki artıştan sonra bile Suriye projesini finanse etmekte zorlanıyor.

Ä°ran, özellikle Ocak 2020'de Devrim Muhafızları Ordusu’na baÄŸlı Kudüs Gücü’nün komutanı General Kasım Süleymani'nin ABD tarafından öldürülmesinden dolayı bölgede ilk defa somut zorluklarla karşılaÅŸtı.

Ä°ran’ın bölgede etkinliÄŸinin azalması ile aynı zamanda, Arap dünyası ile Esed rejimi arasındaki iliÅŸkilerin normalleÅŸme hamleleri de arttı. 

Ürdün’ün başındaki Kral Abdullah’ın servetinin ve yolsuzluÄŸunun Pandora Belgelerinde ifÅŸa edilmesi ve ülkedeki iÅŸsizliÄŸin keskin artış nedeniyle Amman’da krala karşı eleÅŸtiriler gözle görülür seviyelere geldi.

Ä°ÅŸgücünün yaklaşık dörtte biri ve genç nüfusun yarısının iÅŸsiz olduÄŸu Ürdün’de kriz durumlarında her zaman olduÄŸu gibi, kral kendisine bir leke gelmemesi için hükümetini bir yılda dördüncü kez deÄŸiÅŸtirdi.

Suriye-Ürdün iliÅŸkilerinde muhtemelen iki ülke arasındaki sınır kapılarının açılmasını da içeren bir anlaÅŸmaya doÄŸru gidiyor. Her iki ülkenin ekonomisininde kötü olması nedeniyle birbirlerine muhtaç olan Esed ve Abdullah çıkar kesiÅŸmesi olarak bu anlaÅŸmaya sıcak bakıyorlar.

YoÄŸun Ä°ran etkisine maruz kalan Lübnan'da iç çöküÅŸ süreci devam ediyor. Ulusal elektrik ÅŸebekesinin çalışmayı bırakması Ä°ran destekli Hizbullah’a yaradı. Haftanın başından beri ülkede elektriÄŸin minimum seviyede verilmesine çözüm Hizbullah’tan geldi.

Hizbullah, Ä°ran’ın Suriye üzerinden yolladığı petrol tankerleriyle gelen yakıtla bu kaostan bir dereceye yararlanarak bölgedeki saygınlığını tekrar kazanmaya çalışıyor.

Ancak iÅŸler Ä°ran’ın beklediÄŸi gibi gitmedi daha kötüye gitti. PerÅŸembe günü, Beyrut on yıllardır gördüÄŸü en kötü mezhepsel ÅŸiddet olayları patladı. Hizbullah ve müttefikleri tarafından geçen yıl kentin limanında meydana gelen patlamayı araÅŸtıran savcı Bitar’a karşı düzenlenen protestoda en az altı kiÅŸi öldü ve düzinelerce kiÅŸi yaralandı. 

Ä°ran’ın bölgedeki gücü olan Hizbullah’ın savcıyı kovmak istemesi ve buna karşı gelen hükümet arasındaki krizde silahlar patladı. Ä°ran’ın yardımlarla kazandığı artı puanlar bu saldırılar sonrası onu ülkede daha zor bir duruma soktu.

Kamal Thabath’ında dediÄŸi gibi ‘'Lübnan bir insan olsaydı kesinlikle hurda bir arabada, yatağın altında bir çöp kutusunda beÅŸ tabanca ile yaÅŸayan depresif bir adam olurdu”