Sosyal Medya

Avrupa'nın kutladığı savaş: İnebahtı

17-10-2021 17:09

Tarihçi İlber Ortaylı, 450 yıl önce bugün Haçlı-Osmanlı donanmaları arasında Akdeniz’de yaşanan İnebahtı savaşını yorumladı



Ä°NEBAHTI SAVAÅžI
 
Ä°spanya tarihinde Ä°talyan devletlerinde Avrupa'nın kurtuluÅŸu ve ikbalinin baÅŸlangıcı olarak kutlanır. Osmanlı donanmasının Uluç Ali PaÅŸa komutasında çekilmesiyle bitmiÅŸtir.
 
 
 
450 yıl evvel ekimin ilk haftasında Yunanistan'ın bugünkü Preveze Körfezi'nin dışında yer alan Osmanlı donanması ile Haçlı donanması arasında geçen deniz savaşı, iki tarafta ağır tahribat ve Osmanlı donanmasının Uluç Ali PaÅŸa komutasında çekilmesiyle bitmiÅŸtir. Donanmanın durumu payitahttakileri çok olumsuz etkiledi. SaÄŸ kalanlara verilen terfi ve yapılan yeni tayinlerin dahi laÄŸvedildiÄŸi biliniyor.
 
KIBRIS'A YÖNELMEK Ä°STEDÄ°
 
Ä°spanya'nın başını çektiÄŸi donanmanın komutanı Don Juan de Austria, V. Carlos'un Regensburglu (Ratisbon) bir burjuva ailenin kızından evlilik dışı çocuÄŸuydu. Yeteneklerinden dolayı kardeÅŸi kral II. Felipe tarafından çok korunmuÅŸtur. Papalık donanmasına Prens Colonna ve Venedik'e ise Veniero komuta ediyordu. Don Juan aslında kendi açısından isabetli bir kararla Osmanlı donanması kış için Ä°nebahtı (Lepanto, Yunancası Nafbaktos) civarına demirlemiÅŸken, Haçlı donanmasının doÄŸrudan Kıbrıs adasına yönelmesini istemiÅŸti. DiÄŸerleri ise o anda Osmanlı donanmasını saldırıyla yok etmek fikrindedir.
 
 
DONANMA YORGUNDU
 
Kıbrıs'ın 1570'te fethi Hıristiyan dünyasını fevkalade sarsmıştır. Buna raÄŸmen Venedik, ihtiyati bir önleme taraftarıdır. Netice itibarıyla neredeyse altı aydan fazla denizlerde muhtelif adalara, Adriyatik'te Ä°on Adaları'na, Girit'e saldırılarda bulunan ve geleneksel yaÄŸma seferlerini tekrarlayan donanmanın yorgunluÄŸu, kürekçilerin noksanlığı filomuzun hareket kabiliyetini azaltmıştır. Bu konuda sadece Uluç Ali PaÅŸa'nın (sonraki Kılıç Ali PaÅŸa'nın) bu becerikli amiralin kendi filosuna hâkimiyeti istisna teÅŸkil ediyor. Ä°nebahtı'daki maddi kayıplar telafi edildi.
 
BURADA Ä°MAJ ZEDELENDÄ°
 
 
 
 
DoÄŸrusu iki tarafta da çok önde gelen komutanlar ve denizciler saf dışı edilmiÅŸti. Ne var ki Ä°nebahtı, DoÄŸu Akdeniz'de Türk donanmasının yükselen üstünlüÄŸü ve yenilmezliÄŸi imajını zedelemiÅŸtir. 112 sene sonra II. Viyana KuÅŸatması'nın benzerliÄŸi ve takip eden on altı yıllık savaÅŸlarla Avrupa kıtasında, Tuna boyunda bu yenilmezlik imajı daha çok sarsıntı geçirecek ve Türk Ä°mparatorluÄŸu baÅŸka bir döneme geçecektir, askeri reformlar...
 
AVRUPA'NIN KURTULUÅžU
 
 
Ä°nebahtı Savaşı, Ä°spanya tarihinde Ä°talyan devletlerinde Avrupa'nın kurtuluÅŸu ve ikbalinin baÅŸlangıcı olarak kutlanır, fakat bu tezahürün en sonuncusu Yunanistan'ın 450. yıl ÅŸenlikleridir. Yunanlar bu savaÅŸta Haçlıların tarafında yoktu. Tam aksine denizcileri Osmanlı donanması içindeydi. Ä°nebahtı'nın Yunan edebiyatında Yunanistan'ın kurtuluÅŸu olarak nitelendirilmesi sonraki bir yorumdur ve Balkan tipi milliyetçiliÄŸin abartmalarının tipik örneÄŸidir. Bu abartmanın siyaset ve tören safhasına kaydırılması Balkan ülkelerinde sıkça görülen bir eÄŸilim ve tezahürattır. Aynı yorumların ve eylemlerin Türkiye'de tekrarlanmaması için dikkat etmemiz gerekir.
 
CERVANTES DE YARALANDI
 
 
Lepanto'daki ÅŸehit sayısı çok kalabalıktır; 20 bin olduÄŸu ifade ediliyor. Donanmanın en seçkin amiralleri ve bizzat kaptan-ı derya bile ÅŸehit olanlar arasındadır. Bu felaketten Kılıç Ali PaÅŸa, Osmanlı kaptan-ı deryalığına terfi ederek kurtuldu. DeÄŸerli amiraldi. Karşı tarafta ise yaralanan ve kolunu kaybeden meÅŸhurlardan biri de Don KiÅŸot'u yaratan Cervantes'ti.
 
DOÄžU AKDENÄ°Z ÖNEMLÄ°DÄ°R
 
Mesele bu kadar basit deÄŸildir, Haçlı devletlerinin aÅŸağı yukarı son birleÅŸimi bu deÄŸildi. II. Viyana KuÅŸatması sırasında Papa XI. Innocent benzer bir ittifak kurdu. Zaten kurulacak bir ÅŸeydi. Avrupa'nın batısı ve Hıristiyan Akdeniz, DoÄŸu'yu Türklerin kontrol etmesinden o gün rahatsızdı. Halen de öyledir. Stratejik noktalar üzerindeki hassasiyet, bilhassa son on yılda DoÄŸu Akdeniz'deki siyasi coÄŸrafya deÄŸiÅŸimi, yeni kuvvetlerin buraya gerçek anlamda yerleÅŸmesi; Türk donanmasının önemini artırmıştır. Son 30 yılda Türk donanmasının DoÄŸu Akdeniz'deki hâkimiyeti, güçlenmesi bunun için hatta yurtiçinde tahripkâr bir güruhun muzır faaliyetlerle donanmanın içine sızması bu gerçeÄŸi gösteriyor; DoÄŸu Akdeniz her zaman önemlidir. Türkler burada istenmez ama artık bu coÄŸrafyadadır. YaÅŸamak için denizlerimizi kontrol etmek zorundayız.
 
Hürriyet

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.