Irak seçimler sonrası diken üstünde

ORSAM BaÅŸkanı Prof. Dr. Ahmet Uysal, "Irak'ta hükümet kurma sürecinde eÅŸit katılımlı bir siyasi bir yapı oluÅŸturulmazsa çok ciddi sosyal patlamalar beklemek mümkün. Ortam buna son derece uygun." dedi.

Uzmanlar, Irak'ta düzenlenen seçimlere katılımın düÅŸük olmasının halkın siyasal sisteme inancını kaybettiÄŸi anlamına geldiÄŸini belirterek tüm kesimleri kapsayan bir hükümetin kurulmaması durumunda toplumsal ayrışmaların ve ayaklanmaların yeniden tetiklenebileceÄŸini ifade ediyor.

OrtadoÄŸu Stratejik AraÅŸtırmaları Merkezi (ORSAM) BaÅŸkanı Prof. Dr. Ahmet Uysal, Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. Sezai Özçelik, SETA Dış Politika Uzmanı Can Acun ve ORSAM Irak Çalışmaları Koordinatörü Bilgay Duman, AA muhabirine yaptıkları açıklamada, Irak Yüksek Seçim KomiserliÄŸinin dün gerçekleÅŸen seçimlerde yüzde 41 katılım saÄŸlandığına dair oranların gerçeÄŸi yansıtmayabileceÄŸini ifade ederek katılımın çok daha düÅŸük oranlarda olabileceÄŸine dikkat çekti.

Prof. Dr. Ahmet Uysal, Irak'ta seçimlere katılımın yüzde 41'den daha az olabileceÄŸini belirterek bu sonuçların ülkede eski siyasi kısır döngünün devam edeceÄŸi anlamını taşıdığını söyledi.

Irak'ta halkın neredeyse yarısının ülkeyi düzlüÄŸe çıkaracak siyasi irade konusunda ciddi bir tedirginlik içinde olduÄŸunu, umudunu kaybettiÄŸini ifade eden Uysal, "Ülkede, halk artık bir dönüÅŸüm bir deÄŸiÅŸim beklentisi içinde deÄŸil. Bu kadar düÅŸük katılım, eski sistemin devam etmesi ve yeni bir tablonun ortaya çıkmayacağı anlamına geliyor. Bu seçim sonuçları aynı zamanda gelecek dönemlerde insanların sistemden beklentilerini çok ciddi bir ÅŸekilde olumsuz etkileyecek." diye konuÅŸtu.

Uysal, ülkede siyasal deÄŸiÅŸim ve dönüÅŸümün zorlaÅŸmasıyla sistem dışı dinamiklerin harekete geçebileceÄŸine dikkat çekerek etnik ve mezhebi gösterilerin yeniden gündeme gelebileceÄŸini kaydetti.

Irak’ta mezhep ve etnik grup baÄŸlamında ciddi bir bölünmüÅŸlük olduÄŸunu anlatan Uysal, ÅŸöyle devam etti:

"Ülkede bu bölünmüÅŸlüÄŸe çözüm üretebilecek istikrarlı ve güçlü bir yönetim maalesef ortaya çıkmıyor. Bu seçimlerde de bunu çok net bir ÅŸekilde gördük. Yoksulluk, fakirlik, dış müdahaleler, çatışmalar, terör gibi sorunların yanı sıra ülkenin çok ciddi elektrik ve su sorunu var. Bunlardan kaynaklı ciddi bir kızgınlık var. Dolayısıyla halk bu kızgınlıkla sandığa gitti diye düÅŸünüyorum."

Irak'ta sosyal patlamalara müsait bir yapının olduÄŸunu dile getiren Uysal, "Resmi açıklamalara göre katılımın yüzde 40 oranında olduÄŸu söyleniyor. Bu oranın çok daha düÅŸük olduÄŸuna dair bilgiler de var. Pazarlıklar, hükümet kurma çalışmalarından sonra her ÅŸey çok daha net ortaya çıkacaktır. Hükümet kurma sürecinde eÅŸit katılımlı bir siyasi bir yapı oluÅŸturulmazsa çok ciddi sosyal patlamalar beklemek mümkün. Ortam buna son derece uygun." deÄŸerlendirmesinde bulundu.

ETNÄ°K VE MEZHEPSEL ÇATIÅžMA

Prof. Dr. Sezai Özçelik, yolsuzluk, sosyal haklara eriÅŸimde yaÅŸanan sıkıntılar elektrik ve su kesintileri nedeniyle 2019 yılında yaÅŸanan ayaklanmalardan çok daha büyük tehlikelerin Irak'ı beklediÄŸine dikkat çekti.

2019'daki ayaklanmalar, salgın sürecinde yaÅŸanan sıkıntıların ülkede insanların siyasete ve siyasilere olan inancını kaybettirdiÄŸini dile getiren Özçelik, "Seçimlerde bu kadar düÅŸük katılımın olması aslında bu kızgınlığın, bu tepkinin bir yansıması oldu. Seçim sonuçları sadece toplumsal patlamalara neden olmayacak aynı zamanda ülkeyi müdahaleye daha açık hale getirecek." dedi.

Seçim sonuçlarından rahatsız olan veya merkezi hükümetten beklentisini kaybetmiÅŸ Kürtlerin ve Sünnilerin ayrılık söylemini gündeme getirebileceÄŸini iddia eden Özçelik, "Seçimlerde ortaya çıkan bu güvensizlik ortamı çok ciddi tehlikeler barındırıyor. Özellikle Kürtler ve Sünniler ayrılma konusunu gündeme getirebilir hatta bu süreci hızlandırabilir bile." diye konuÅŸtu.

Irak yeni meydan okumalarla karşı karşıya kalabilir

SETA Dış Politika Uzmanı Acun, ABD iÅŸgalinden sonra devam eden siyasi süreçte Irak'ta dışlayıcı, kutuplaÅŸtırıcı bir siyasal sistemin inÅŸa edildiÄŸini belirterek halkın büyük çoÄŸunlukla mevcut sisteme ve siyasal sisteme güvensiz hale geldiÄŸini ifade etti.

Sünni kesimlerin çoÄŸunlukla ülkedeki siyasi yapıyı ve seçimleri boykot ettiÄŸini, oy verme eÄŸilimlerinin çok düÅŸük olduÄŸunu belirten Acun, "Sünnilere nazaran Åžii gruplar genel anlamda bir ÅŸekilde seçimlere katılım saÄŸlayıp oy veriyorlar. Ancak ülkede son yıllarda yolsuzluk, kötü yönetim, toplumsal ve ekonomik sorunlar Åžiilerin de genel anlamda artık siyasi sisteme güvenini kaybetmesine neden oldu. Bu seçimlerde oranın bu kadar düÅŸük olmasında bunun da çok büyük bir etkisi oldu." ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Seçim sonuçlarının Irak’ta toplumsal meÅŸruiyet zemini oluÅŸturacak siyasal sistemin olmadığını gösterdiÄŸini vurgulayan Acun, ÅŸunları söyledi:

"Siyasal sisteme güvenin kaybolması farklı arayışları beraberinde getirebilir. Irak çok zor bir coÄŸrafya, daha önce birçok etnik ve mezhebi çatışma yaÅŸandı. ABD iÅŸgaline karşı mücadeleden sonra DEAÅž terörü ortaya çıktı ve ülkenin büyük bir kesimini kontrol altına aldı. Yanlış bir siyasal sistemin inÅŸa edilmesi ve mezhepçi dayatmalar çerçevesinde oluÅŸan bir öfkenin patlamasıyla DEAÅž’ın varlık bulduÄŸunu ve geniÅŸ kesimlere etki etmeye baÅŸladığını görmüÅŸtük."

Ülkede geniÅŸ kesimlerin yoksulluk içerisinde yaÅŸadığını, ciddi altyapı sorunları olduÄŸunu belirten Acun, "Elektrik kesintilerinden tuttun eÄŸitim, saÄŸlık sistemine kadar birçok hizmet sektörü çökmüÅŸ durumda. Dolayısıyla bu da insanların devlet mekanizmasına ve siyasal sisteme olan güvenini ciddi anlamda etkiledi ve sonuçlarını seçimlerde gördük." dedi.

Acun, "Küresel sorunlar ve yeni meydan okumalarla karşı karşıya kalan Irak'ta son seçimlerde katılımın düÅŸük olması ve hükümet kurma sürecinde geniÅŸ katılımlı bir yapı oluÅŸmaması gibi durumlar ülkede sosyal olayları çok ciddi bir ÅŸekilde tetikleyebilir. Bu ihtimal oldukça yüksek." ifadelerini kullandı.

''AYAKLANMA OLABÄ°LÄ°R''

ORSAM Irak Çalışmaları Koordinatörü Bilgay Duman, Irak'ta seçimlere düÅŸük katılımın yeni bir durum olmadığını, her geçen yıl katılımlarının azaldığını bunun da insanların siyasete olan güvenlerinin kalmamasından kaynaklandığını dile getirdi.

Irak'ta seçim sonuçlarını takip etmek için bulunan Duman, gözlemlerini ÅŸu ÅŸekilde anlattı:

"Burada gördüÄŸüm ÅŸey halkın siyasetten bir beklentisi yok. Hep aynı yüzlerle karşı karşıya kalmış durumdalar. Siyasetin halk üzerindeki baskısı son derece etkili. Özellikle nüfusun neredeyse yüzde 75'inin 35 yaÅŸ altı olduÄŸu düÅŸünüldüÄŸünde gençlerin siyasete dair bir umudunun kalmadığını görüyorum. Siyasetten ve siyasetçilerden beklentileri yok. Ülkenin geleceÄŸine dair ümitleri de son derece az."

Duman, Irak'ta kamu hizmetleri, ekonomi ve güvenlik konularında çok ciddi sorunlar yaÅŸandığını belirterek halkın bunun sorumluluÄŸunu siyasetçilere yüklediÄŸini ve seçimlerin bir sonuç getirmeyeceÄŸine inandığını söyledi.

Seçim sonuçlarının doÄŸrudan toplumsal olaylara neden olacağını söylemenin mümkün olmadığını vurgulayan Duman, ÅŸöyle devam etti:

"Ancak geçtiÄŸimiz seçimlerde çok ciddi hile olmuÅŸtu. Özellikle Türkmenlerin yaÅŸadığı Kerkük'te halk 28 gün boyunca seçim sonuçlarını protesto etmiÅŸti. Mavi bayrak direniÅŸi yapmışlardı. O dönem elektronik oylama kullanılmıştı. Bu seçimlerde de elektronik oylama kullanıldı. Bu seçimlerde de usulsüzlük ve hile ortaya çıkması durumunda sıkıntılar ortaya çıkabilir. Mevcut düzende seçim sonuçları eÄŸer hilesiz ve ÅŸeffaf bir ÅŸekilde ortaya konursa toplumsal kargaÅŸa beklemek pek mümkün deÄŸil."

Duman, Irak'ta yeni hükümetin her kesimi temsil eden bir hükümet kurmamasının büyük riskler taşıdığını vurgulayarak "Ülkedeki etnik ve mezhep gruplarını kapsayan bir dengenin kurulmaması durumunda yeni toplumsal ayrışmaların ortaya çıkması çok olası görünüyor. Tüm kesimleri kapsayan bir hükümet kurulmazsa toplumsal ayaklanmalar olabilir." dedi.