''Azerbaycan'la gerilim ve İran'ın hedefi''

Pek Türkiye medyasında konu olmadı. Ama İran günlerdir Azerbaycan'a parmak sallıyor. Görünür sebep olarak İsrail gösterildi. Ama esas maksada bakalım derim. İran Ermenistan'la Azerbaycan arasındaki 30 yıllık savaş halinden derinden istifade etti. Azerbaycan'ın içindeki işgal sorunu İran için hayati durum idi. Nahçivan'la Azerbaycan arasında dolayısı ile Türkiye ile Azerbaycan arasındaki karadan toprak bağının oluşmaması için de hep çaba harcadı. Ermenistan'a desteğinin arkasında zaten bu bağın oluşmamasını temin eden niyetler yattığını da bilmeyen kalmadı. Şimdi Azerbaycan kendi topraklarını kurtarmak için savaş verdi ve sonuç olarak durum Azerbaycan lehinde değişiyor. Bu değişim istemese bile Ermenistan'ı da ortama uyum sağlamak için yönlendiriyor. Ermenistan'la Azerbaycan arasındaki sınırları yeniden tanımlama sürecine durmadan balta vuranların başında da İran geliyor. Bu belirsizlikler ortadan kalkarsa İran'ın topraklarından istifade de ortadan kalkıyor. Zengezur koridoru meselesinde tarafların pozisyonu belirlendikçe İran'dan üst düzey isimler tarafından parmak sallayıcı beyanlar çıkmaya başlar. Önce dışişleri bakanı sonra savunma bakanı tehdit içerikli mesajlar devreye sokar. Ermenistan'ın önünde sonunda Azerbaycan şartlarına uyacağı açıktır. iran bunun farkında. Dolayısı ile giderek İran varlığı fiili olarak etkisiz hale geliyor. Hani zamanında İran Cumhurbaşkanı Ruhani Kafkasya'nın geleceğini oradaki ülkeler ve Rusya İran belirler demişti ya. İşte mesele de budur. İran'ın çok emin olduğu o tanım giderek ehemmiyetini kaybediyor. Zengezur koridoru kontrolü konusunda şartlar oturdukça Türkiye ve Azerbaycan kontrolü altına geçecek yeni dönem İran için ekonomik olarak da olumsuz sonuçlar doğuracak. Bilhassa Azerbaycan'a karadan bağ sağlayacak Türkiye'nin her tırı için para alan İran yeni dönemde transit geçit ücretinden mahrum kalacak. Artı Ermenistan'a gelecek her tır her yıl arabası Azerbaycan tarafından kontrol edilecek. Bir kaç gün önce 2 tır sınırda durduruldu. Şoförler ise Bakü'ye götürüldü. Kimse resmi beyan vermiyor ama kuliste alınan bazı bilgiler bu tırlarda uyuşturucu götürüldüğüne dair haberleri işaret ediyor. Kontrolsüz arazilere yıllardır İran ne gibi ürünler göndermiş o ürünler nereye gitmiş soruları anlamlı sorulardır. Yeni durum şudur: Ermenistan kadar İran da yeni siyasi değişimi sindirmeye zorlanıyor. Yıllardır üzerine inşa ettiği siyasi aklının işe yaramaz hale geleceğini haliyle hayal etmemişti. Hani kendilerince derin acem oyunu ile hep oyun bozmuştur. Şimdi Türk aklı kazandı. Ve sadece Rus savaş doktrinini alt üst etmedi. Hem de İran Fars siyaset satranç kurgusunu da tepe takla indirdi. Tabii ki burada Moskova'nın zoraki uyum sağladığını da görmemiz lazım. Rusya rasyonel bakmak zorunda ve bunu akıllıca kullanabildi. Şimdi İran suni kurguladığı gerilimi durdurmak zorunda kaldı. Önce savunma ve dışişleri bakanlarının sert söylemlerini sonradan dini lider, yumuşatmak gerekliliğini hissetti. Dolayısı ile durumun daha gerilmesi haliyle bölgesel açıdan da İran özelinde bakıldığında da İran'ın kendisine daha fazla zorluk oluşturur. 5-8 Ekim arası Nahçivan'da Türkiye ile Azerbaycan'ın ortak askeri tatbikat yapma kararı da bu geri adımı tetikleyen esas hususlardandır. Şimdilik sükunet en iyi enstrümanıdır. Dengeye gelince ise İran ve İsrail birbirinin aleyhinde kullanılacak taraf değildir. Her ikisi de provokatif içeriğe sahiptir. Bu iki ateşi yan yana getirerek selamete varmak mümkün değil. İran'ın yeni siyasi durumu sindirmesi zaman alacaktır. Lakin İsrail de İran üzerinden Azerbaycan'ı kurgu merkezi hayali Azerbaycan'a en büyük düşmanlıktır. Eğer muradı bu kozu kullanarak kendinin menfaatlerine sarılmaksa buna Azerbaycan'ın izin vermemesi hayatidir. Azerbaycan için ne İran İsrail'e ne de İsrail İran'a karşı kullanılacak denge değildir. Olsa olsa her ikisi de ateşin fitilidir.. O ateşten ise zararlı yine Azerbaycan çıkar. Buna asla izin verilmemesi gerekir.