Yom Kippur: Arap ülkeleri ve İsrail’in son savaşı

Mısır ve Suriye’nin 6 Ekim 1973’te Ä°srail’e karşı baÅŸlattığı ve Arap ülkeleriyle Ä°srail’in cephede çarpıştığı son savaÅŸ olan Yom Kippur, yaklaşık yarım asrı geride bıraktı.

Arap ülkeleri arasında “6 Ekim” olarak bilinen savaÅŸ, Yahudiler için kutsal olan kefaret gününde baÅŸlaması nedeniyle “Yom Kippur” olarak adlandırılıyor.

YOM KÄ°PPUR SAVAÅžI BEDÄ°R OPERASYONU Ä°LE BAÅžLADI

Mısır ve Suriye’nin liderleri Ä°srail’in savaÅŸa hazırlıksız yakalanması için Yahudilerin en kutsal günü olan Yom Kippur’u seçti. Böylece çoÄŸu askerin izinli olacağı gün, Ä°srail’in Sina Yarımadası ve Golan Tepeleri gibi iki cephede varlık gösteremeyeceÄŸi düÅŸünülüyordu.

Arap kuvvetleri tarafından 6 Ekim 1973’te baÅŸlatılan ilk operasyona Müslümanlar için ayrı bir önem taşıyan Bedir ismi verildi.

EÅŸ zamanlı baÅŸlatılan saldırılarda Mısır iÅŸgal altındaki Sina’da ilerleme kaydederken Suriye de Golan Tepleri’ne giriÅŸ yaptı.

Mısır’ın 6 Ekim’de Sina Yarımadası’nda bulunan Ä°srail’in askeri hedeflerine düzenlediÄŸi hava saldırısında savaÅŸa hazırlıksız yakalanan Ä°srail, ağır bir darbe aldı.

Mısır’ın 220 savaÅŸ uçağıyla baÅŸlattığı hava bombardımanında birçok askeri noktası vurulan Ä°srail, Mısır uçaklarından sadece 8’ini düÅŸürebildi.

Sina’ya giren Mısır askerleri, Sovyetler BirliÄŸi’nden aldığı anti tank roketleri sayesinde Ä°srail’in bölgedeki tanklarının büyük bir kısmını imha etti.

Savaşın baÅŸlamasının üzerinden sadece 24 saat geçmesine raÄŸmen Mısır ordusu 100 binden fazla asker, yüzlerce tank ile Sina Yarımadası’na geçmiÅŸti. SavaÅŸ planlandığı gibi gitmiÅŸ ve büyük bir baÅŸarı elde edilmiÅŸti.

Mısırla eÅŸ zamanlı olarak Ä°srail’e karşı saldırıya geçen Suriye’nin hedefinde ise iÅŸgal altındaki Galon Tepeleri vardı.

Suriye, 150 savaÅŸ uçağıyla Ä°srail’in Galon Tepeleri’ndeki askeri hedeflerini vurmaya baÅŸladı ve bölgede ilerleme kaydetti.

Yapılan baÅŸarılı bombardımanın ardından yaklaşık 40 bin asker ve 600 tankla Galon Tepeleri’ne giren Suriye ordusu ilk büyük baÅŸarısını elde etti.

Ä°SRAÄ°L’Ä°N ATEÅžKES TALEBÄ° REDDEDÄ°LDÄ°

Savaşın ilk haftasında planları istediÄŸi gibi ilerleyen Mısır ordusu, iÅŸgal altındaki Sina Yarımadası’na 10 kilometre kadar ilerledi. Hem havada hem de karada ağır darbe alan Ä°srail, Mısır’a ateÅŸkes önerisinde bulunsa da Enver Sedat, Ä°srail’in Sina’dan tamamen çekilmemesi halinde ateÅŸkesi kabul etmeyeceklerini belirtti.

Ä°srail’in karşı saldırıya geçmesiyle beraber önce Golan ardından Sina’da iÅŸler tersine dönmeye baÅŸladı.

9 Ekim’de Galon Tepelerine gelen takviye kuvvetleriyle karşı saldırıya geçen Ä°srail, Suriye ordusunu geri püskürtmeyi baÅŸardı.

Ä°srail’in Suriye ordusunu geri çekilmeye zorlamasının ardından Mısır’ı savaÅŸta yalnız bırakmak için Åžam’daki askeri hedeflere yönelik hava saldırısına baÅŸladı.

Bombardımanın ardından Ä°srail, Suriye topraklarına girerek Åžam’a doÄŸru ilerlemeye baÅŸladı.

Ä°srail’in Åžam’a doÄŸru ilerleyiÅŸini durduramayan Suriye yönetimine dönemin Irak Devlet BaÅŸkanı Saddam Hüseyin yardım eli uzatarak 11 Ekim’de doÄŸu komÅŸusuna asker gönderdi.

Mısır ordusu da Suriye'nin üzerindeki baskıyı azaltmak için 14 Ekim'de Ä°srail’e karşı tekrar saldırı pozisyonuna geçti. Sina'nın içlerine doÄŸru ilerleyen Mısır tankları, kısa süre içerisinde Ä°srail ordusu tarafından durduruldu. Mısır’ın bu adımı yaklaşık 250 tankının imha edilmesine neden oldu.

Ä°srail güçleri, 16 Ekim’de Mısır ordusunun Sina'da oluÅŸturduÄŸu hattı yararak SüveyÅŸ Kanalı'nın batısına geçmeyi baÅŸardı.

SüveyÅŸ'in karşı tarafına geçen Ä°srail askerleri, kanalın doÄŸusunda kalan Mısır güçlerini arkadan kuÅŸatarak savaşın kaderinde belirleyici olacak bir hamle gerçekleÅŸtirdi.

Ä°srail'in 18 Ekim'de kanalın batı tarafına gönderdiÄŸi takviye güçler, Mısır'a ait hava savunma sistemlerinin büyük kısmını yok etti. Bu da Ä°srail uçaklarının tekrar Sina Yarımadası'nda saldırılarına baÅŸlamasına olanak saÄŸladı.

BM’NÄ°N ATEÅžKES ÇAÄžRILARI Ä°SRAÄ°L TARAFINDAN DUYMAZDAN GELÄ°NDÄ°

SavaÅŸta rüzgarın karşı tarafa döndüÄŸünü fark eden Mısır, 21 Ekim’de Ä°srail ile ateÅŸkese hazır olduÄŸunu beyan etti.

SüveyÅŸ Kanalı'nın batısına geçerek savaşı lehine çeviren Ä°srail ise ateÅŸkes önerisini kabul etmedi.

BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) 22 Ekim, 23 Ekim ve 25 Ekim’de olmak üzere taraflara 3 kez ateÅŸkes çaÄŸrısı yaptı.

BM’nin çaÄŸrısına ilk olumlu cevap Mısır’dan gelirken, cephede yalnız kalan Suriye de 23 Ekim’de ateÅŸkesi kabul ettiÄŸini duyurdu. Ancak Ä°srail çaÄŸrılara ısrarla kulak tıkayarak saldırılarını devam ettirdi.

BMGK’nin 26 Ekim’de bölgeye barış gücü göndermesiyle savaşın Sina cephesinde ateÅŸkes büyük ölçüde saÄŸlansa da nihai anlaÅŸmanın yapılması ABD garantörlüÄŸünde 18 Ocak 1974’ü bulacaktı.

Tel Aviv ile Åžam arasında da 5 Haziran 1974'te Kuvvetlerin Çekilme AnlaÅŸması imzalandı. Ä°srail bu anlaÅŸmayla savaÅŸ sırasında iÅŸgal ettiÄŸi Suriye topraklarından çekilmeyi kabul ederken, 1967'de iÅŸgal ettiÄŸi Golan Tepeleri'nde kalmaya devam etti.

SAVAÅžIN BÄ°LANÇOSU BÜTÜN TARAFLAR Ä°ÇÄ°N BÜYÜK OLDU

3 haftaya yakın devam eden savaşta iki taraf da ağır kayıplar verdi.

SavaÅŸta 2 bin 500'den fazla askerini kaybeden Ä°srail'in 102 savaÅŸ uçağı ve 400'den fazla tankı imha edildi.

Mısır ve Suriye'ye ait 2 bin 200'e yakın tankın ve 350'den fazla savaÅŸ uçağının imha edildiÄŸi savaÅŸta, 5 bin Mısır ve 3 bin Suriye askerinin hayatını kaybettiÄŸi tahmin ediliyor.