Türk Hava Kurumu daha kurulduğu yıl amacından sapmıştı

Mustafa ArmaÄŸan / Yeni Akit

Yakın tarihimiz tam bir Disneyland. Gerçek olmadığı biline biline gerçek olması arzu edilen bir dünya önümüze sürülmüÅŸ. Millet de bilet alarak bu Disneyland’da vakit harcayan gafil bir kitle haline getirilmiÅŸ. Üstelik burasının bir oyun parkı olduÄŸunun farkına varan tek tük ayıkmış vatandaşı kollarından tutup dışarı (içeri mi demeliydik yoksa?) atan güvenlik kuvvetleri de eksik deÄŸil. 

Kimsenin hoÅŸuna gitmese de, biz oyunbozan rolünü oynamaya devam edeceÄŸiz.

Türk Hava Kurumu veya kurulduÄŸu zamanki adıyla Türk Tayyare Cemiyeti orman yangınları vesilesiyle yeniden gündeme geldi. Hangarlarında yangın söndürme uçakları vardı yoktudan baÅŸlayıp uçakların kalkacak vaziyette olup olmadığına kadar bir yığın tartışmanın içerisinde yuvarlandık durduk. Yeni Akit gazetesi, THK’nın yolsuzluklarla dolu yakın tarihine manÅŸetlerini cömertçe tahsis etti saÄŸ olsun. 

Ä°ÅŸin garip cihetlerinden biri, THK’nın yangın söndürme uçakları almayı ancak 1985 yılında akıl etmiÅŸ ve envanterine bundan sonra giren uçakların yetersizliÄŸi hemen her yaz mevsiminde orman yangınları baÅŸlayınca bilaistisna gündeme gelmiÅŸ olmasıdır.

Gelin, biz oyunbozanlığımızı THK’nın kurulduÄŸu 1925 yılına götürelim ve bakalım Gazi’nin Fahri Reisi, uydurukça ifadeyle “Onursal BaÅŸkanı” bulunduÄŸu kurumun bu ilk yılında ne ilginç hadiseler yaÅŸanmış.

Kaynağımız, Türk havacılığının gadre uÄŸrayan kahramanlarından (hakiki kahramanların deÄŸiÅŸmez kaderi bu deÄŸil mi?) Vecihi HürkuÅŸ’un Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan Bir Tayyarecinin Anıları adlı hatıratı (5. Baskı, Ä°st., 2018). Bu arada THK’nın ilk baÅŸkanı Cevat Abbas Gürer’i anlatan Atatürk’ün Yaveri Cevat Abbas Gürer adlı kitabı da yanımızdan ayırmayacağız (derleyen: Turgut Gürer, Ä°st., 2006).

Türk Tayyare Cemiyeti gerçekte Ä°ttihad ve Terakki tarafından 1909 yılında kurulmuÅŸ olan Donanma Cemiyeti’nin yerini alacak ÅŸekilde -tüzüÄŸünü de ondan ilham almak suretiyle- kurulacaktır. KuruluÅŸundaki temel fikir “berri ve bahri kuva-yı havaiyeye”, yani kara ve deniz kuvvetlerine yardım etmekti. Nitekim bütçeye yük olmadan hava kuvvetlerimizin insan ve malzeme bakımlarından artırılıp takviye edilmesi amaç olarak belirlenmiÅŸti.

Vecihi HürkuÅŸ cezalandırılıyor

Cemiyete ilk baÅŸkan olarak seçilen Cevat Abbas ön planda gözükmesine raÄŸmen cemiyetin arkasındaki beyin, hakkını nasıl ödeyeceÄŸimizi bilemediÄŸimiz Vecihi beydir. Pek dile getirilmez ama sonradan HürkuÅŸ soyadını alan Vecihi Bey, izinsiz uçtuÄŸu için kendi eliyle yaptığı uçağına komutanı tarafından el konulmuÅŸ, dahası yarım maaÅŸ kesinti ve 15 gün hapis cezasına çarptırılmıştı. Bunun üzerine askeriyeden istifa etmiÅŸtir. 

Kendi inÅŸa ettiÄŸi tayyaresini geri almak için uÄŸraÅŸmakta olan Vecihi Bey’in talebi Genelkurmay BaÅŸkanlığı tarafından geri çevrilir. Tam bu moral bozukluÄŸu içerisindeyken Cevat Abbas’ın teÅŸebbüsüyle karşılaşır. 

Åžöyle yazar: “Cevat Abbas beyin açmak istediÄŸi yol benim yolumdu.” 

Vecihi Bey 1919 yılında Ä°stanbul’daki uçakları Anadolu’ya kaçırmak amacıyla kurulan Münakalat-ı Haviye Cemiyeti için bir tüzük hazırlamış ve Posta Nazırı Refik Halid (Karay) Beye sunmuÅŸtur. Bu tüzükten istifadeyle hazırlanan Türk Tayyare Cemiyeti nizamnamesi (tüzüÄŸü) Büyük Millet Meclisi’nde tasdik edilecek ve Vecihi bey Fen Åžubesini organize etmekle görevlendirilecekti. Nitekim ilk THK madalyalarının üzerindeki uçak da kendisinin tasarladığı Vecihi K VI uçağının resmidir.

Hadiseler akıp giderken Vecihi Beye cemiyetin faaliyetlerini halka duyurmak ve yardım toplamak vazifesi verilir. O da Anadolu ve ardından Trakya’da çeÅŸitli il ve ilçelere uçuÅŸlar düzenleyerek halka havacılık sevgisini aşılamakla kalmaz, cemiyete o devrin parasıyla tam 2 milyon lira para bağışlanmasını saÄŸlar.

Arkasından Temmuz ayında Vecihi ve Cevat Abbas beylerin de aralarında olduÄŸu bir heyetle Avrupa seyahatine çıkılır ve iki Alman uçak fabrikası ziyaret edilir (bunlardan birisi, Kayseri’de uçak fabrikası kuracak olan Junkers firmasına aittir).