Ormanlar yanarken kendi yumurtasını pişirmek

Yasin Aktay / Yeni Åžafak

Çok garip bir afetle karşı karşıya olduÄŸumuz besbelli. Aynı zamanda Türkiye’nin birçok yerinde onlarca noktada çıkan yangınlar, ilk bakışta sabotajdan baÅŸka bir ihtimale yer bırakmaz. O yüzden herkeste yangınların doÄŸal yollarla çıkmış olma ihtimaline hiç yer verilmiyor, bir kundakçı fail arayışı içinde herkes. Bu durumlarda olaÄŸan ÅŸüpheli PKK’dan baÅŸka kim olabilir? Nasıl olsa geçtiÄŸimiz yılın Ekim ayında yaÅŸanan yangınları da kendilerine “ateÅŸin çocukları” ismi veren PKK’ya mensup bir grup üstlenmiÅŸti.

Bu yangınlar konusunda da daha bu grup olayı üstlenmeden herkes ona yükledi bütün sorumluluÄŸu. Ä°nsanlıktan bu kadar çıkmayı göze almışlarsa çok çok büyük bir vahamet tabi. Ä°nsan herÅŸeyi bekler hale gelmiÅŸ olduÄŸu böyle bir terör örgütünden bile bunu beklemek istemez elbet. Ama bir kere yapmış olan her zaman daha büyüÄŸünü de yapabilir. Dolayısıyla ve maalesef beklenir.

Yine de bir ihtiyat payı iyi gelir. Çok ÅŸükür toplumda bu ihtimale karşı beklenmedik bir ihtiyat oluÅŸtu. Alevler büyüdü, çok daha geniÅŸ alanları sardı, çok daha kontrol edilmez boyutlara ulaÅŸtı, bu esnada mevzubahis “ateÅŸin çocukları” adına birileri bütün yangınları üstlendi, buna raÄŸmen bu alanda ihtiyat elden bırakılmadı. Bu alanda yakılmaya çalışılan sosyal yangın alev almadı, büyümeden söndü.

Ä°lginç ve sanırım biraz bu alevin büyümesine imkân vermeyen ÅŸey, aynı olayın dünyanın birçok noktasında aynı ÅŸekilde gerçekleÅŸiyor olması. Sadece Türkiye’de deÄŸil, Ä°talya’da, Yunanistan’da, Ä°spanya, Romanya, Rusya, Avustralya, Kanada ve ABD’de de aynı anda orman yangınları çıkıyor ve hiçbiri kolay kontrol altına alınamıyor.

Belli ki ciddi bir küresel yangın afeti ile karşı karşıyayız. California’nın güzelim ormanları Temmuz ayının baÅŸlarından beri yanıyor ve bu yangınlar bütün çabalara raÄŸmen kontrol altına alınamıyor. Onlarca ev küle dönmüÅŸ, ikiyüzbin hektarın üstünde arazi tamamen yanmış durumda ve hala yangın ilerliyor.

Öyle görünüyor ki orman yangınları ÅŸu anda bir küresel mesele. Sadece Türkiye’yle ilgili bir konu deÄŸil. Bu itibarla ayrıca ele alınması gerekiyor. Yangınlarla mücadele konusunda ise her ülke kendi imkanlarıyla bu yangınlarla baÅŸetmeye çalışıyor. Bu tür afet durumlarında ülkelerin dayanışma içinde olması kadar normal bir ÅŸey yoktur. Bazen ülkeler birbirlerine yanlarında olduklarını göstermenin bir fırsatı olarak görür sembolik yardım ekipleri gönderirler. Bu yardımları kabul edip etmemek sadece ona ihtiyaç duyulup duyulmamasıyla ilgili deÄŸildir. Bu tür durumlarda bu kabil bir iyiniyet gösterisine fırsat vermek de bir saÄŸlıklı iliÅŸki adabındandır.

Afetin üstesinden gelinemiyorsa yardım istemekte de bir tuhaflık yoktur. Türkiye 17 AÄŸustos 1999 yılında yaÅŸadığı deprem felaketinde gerçekten her türlü yardıma en acil ÅŸekilde muhtaç durumdaydı. O yüzden felaketzedeler kendilerine gelen yardımın nereden geldiÄŸine bakabilecek durumda da deÄŸillerdi. Devletin kurumları çökmüÅŸ, orada Türkiye’nin sivil toplum kuruluÅŸlarının yardımları, kurtarma ekipleri Türkiye’nin sadece devletten ibaret olmadığını, devlet çöktüÄŸünde onu ihya edecek bir potansiyelde olduklarını göstermiÅŸlerdi. Ancak o günden sonra Türkiye’de devlet hiçbir afet karşısında acizlik sergilemedi. Çok deprem yaÅŸandı, çok sel felaketi yaÅŸandı, ÅŸimdilerde covid19 salgın felaketi yaÅŸanıyor, ama Türkiye bütün dünyanın eÅŸzamanlı olarak uÄŸraÅŸtığı bu afet karşısında en baÅŸarılı mücadeleyi ortaya koyuyor.

Åžu anda yüzün üstünde noktada yaÅŸanan yangın felaketiyle de canhıraÅŸ ve bütün imkanlarla bir mücadele sürdürülüyor. Aynı anda ülkenin yüzden fazla noktasında bir yangına müdahale edebilecek bir ülke dünyada yok. ABD en güçlüsü iÅŸte, edemiyor. Buna raÄŸmen Türkiye yangına müdahale konusunda ABD’den çok daha etkili mücadele ediyor. Allah beterinden korusun, ama yangınla mücadele konusunda sergilenen performans baÅŸka ülkelerle karşılaÅŸtırıldığında fark Türkiye’nin lehine hemen göze çarpıyor. Buna raÄŸmen yangınlar hemen söndürülemiyor, biri bitmeden baÅŸka yerlerde baÅŸlıyor. Bu afetle aynı anda karşılaÅŸan diÄŸer ülkelerde olduÄŸu gibi.

Ancak bu afeti yaÅŸamaktayken, bu afetten daha kötüsünün de olabileceÄŸini görüyoruz. O da afetlerden kendine bir politik kazanç çıkarmaya çalışan habis niyet.

Genellikle afetlerin bir toplumda ortak bir hassasiyet dili, duygusu ve tutumu geliÅŸtirmesi beklenir. Hatta afetler bir toplumun dayanışması için, dolayısıyla normal zamanlarda ayrışan hayatlar, bakışlar, tutumlar arasında bir yakınlaÅŸma getirmesi beklenir, normalde öyle de olur. Åžu anda aynı yangın afetini yaÅŸamakta olan baÅŸka ülkelerin muhtemelen hiçbirinde olmayan ÅŸey Türkiye’de oluyor. Åžu anda yangın afetiyle baÅŸetmeye çalışırken Türkiye’nin çok gerisinde kalan ülkelerin hiçbirinde ne sanatçılar ne siyasetçiler ne de baÅŸka kimse durumdan kendilerine bu kadar kömür çıkarmaya çalışmıyorlar. Herkes ağız birliÄŸi etmiÅŸ bu afetten topluca çıkmak için dua ediyor, birbirine destek oluyor. Bu yangın hepimizi yakıyor çünkü ve ÅŸu anda onunla mücadele etmek için mevcut organizasyonlardan baÅŸka bir imkanımız yok.

Yangından bir parça koparıp karşı tarafa atma, muhalifini yakma telaşı, bu telaÅŸla yaratılan ve büyütülen yangının söndürülmesi, yaratılan yanıkların tedavisi çok daha zor olacak görünüyor.

Her kriz anında ortaya kurÅŸun asker gibi çıkıp sanatını yangınların üstüne körükle gitmek üzere konuÅŸturan sanatçılar meÄŸer yangınla mücadelede ne uzmanlarmış? Uçak modellerini de, hangi tür yangını hangi tür uçak veya aracın daha etkili söndürebileceÄŸi hususunu ne de çok biliyorlarmış? Bu çok bilmiÅŸlik sanırım en ciddi sorunumuz haline geliyor. Hele bu çok bilmiÅŸliÄŸin içine sanatçı suniliÄŸinin gerçekliÄŸi çarpıtma mahareti karışınca olay ağır tahrike dönüÅŸüyor.

Türkiye’nin yardıma ihtiyacı olduÄŸu düÅŸüncesi üzerine büyük bir heyecanla atlama tarzlarından sadece yangında müzmin muhalefet yumurtalarını piÅŸirmeye çalışma telaşı en çirkin ÅŸekilde görünüyor.